Dit is Bonte Was Podcast. Uw favoriete wasprogramma over mediamissers en -opstekers. Ik ben One’sy Muller.

En ik ben Zoë Papaikonomou en dit is een speciale Bonte Voorwas als opmaat naar een nieuw seizoen deze zomer.

One’sy: We hebben twee keer een bonte Was Kort gedaan dit nieuwe jaar en nu weer een iets langer wasje samen want er is natuurlijk weer genoeg te bespreken. Zoë, je raakte nogal geërgerd door een bericht op NOS.nl?

Zoë: Er was inderdaad een artikel op NOS.nl op 17 maart en dat ging over het stoppen van talkshow M. Een vriendin van mij, Usha Marhe, tipte mij dat stuk. Dat artikel was een soort analyse van waarom M gaat stoppen en daar werd dan een mediadeskundige aangehaald.

One’sy, je weet natuurlijk ook dat ik heel lang docent ben geweest op een journalistieke opleiding. Dit artikel zou sowieso een onvoldoende hebben gekregen bij mij omdat één mediadeskundige wordt aangehaald om even zijn visie daarop te brengen en daar helemaal niets tegenover wordt gesteld. Dat is sowieso al niet echt een heel journalistieke benadering. Verder mag een mediadeskundige vanuit zijn expertise uiteraard zeggen wat die vindt maar ik ben het ook helemaal niet eens met deze visie. Ik ben ook benieuwd hoe jij het leest. Het gaat over Ron Vergouwen die een analyse geeft over waarom hij denkt dat M geen succes was. Ik moet er ook nog bijzeggen dat dit helemaal aan het begin was; alleen het persbericht was uitgegaan om aan te kondigen dat het stopt. Er was überhaupt nog niet bekend waarom de talkshow ging stoppen. Ik hou sowieso niet van speculatiejournalistiek waarbij allemaal mensen worden aangebracht om te gaan uitleggen waarom iets waarschijnlijk is. Dat daar gelaten. Ik lees even voor uit dit artikel op NOS.nl:

Het succes van M liep terug nadat in het derde seizoen besloten werd om een andere weg in te slaan qua gasten en onderwerpen, denkt mediadeskundige Ron Vergouwen. (Zoë benadrukt ‘denkt’) Het zit al in dat woord ‘denkt’.

“Er is toen gekozen om vooral minderheden een podium te geven in de talkshow. Daarmee kreeg M een activistisch karakter en daar zit niet iedereen op te wachten.”

De show is volgens Vergouwen daardoor ’te randstedelijk’ geworden. “Het grootste deel van de Nederlanders woont daar niet, daarom zijn veel kijkers waarschijnlijk afgehaakt.”

Zoë en One’sy lachen in koor.

One’sy: Ik weet nog dat toen M begon wij er juist heel blij mee waren dat het zo divers was. Het is dus allereerst niet iets van het laatste seizoen. M heeft altijd al best wel inclusieve tafels gehad. In mijn ogen in ieder geval. Bovendien heb ik daar een keer gezeten om te praten over het liedje The Lion Sleeps Tonight. Heel randstedelijk, echt super randstedelijk. (sarcastisch) En als ik kijk naar de rest van die aflevering was het helemaal niet randstedelijk.

Zoë: Wat ik hier echt erg aan vind, is dat dit trucje wel vaker wordt ingezet. Als een programma wat diverser wordt – en laten we het ook niet enorm overdrijven – wordt dat als reden genomen voor wanneer het minder goed loopt. Het is echt erg dat iemand dit zomaar zegt, terwijl er helemaal geen onderzoek naar is gedaan. Hou op. Beschrijvingen zoals “minderheden een podium geven”… nou, ga fietsen. Daar ga ik niet eens over praten.

One’sy: Dan doe je dus alsof die mensen het niet verdienen om daar te zitten. Er zit ook een soort van redderscomplex in: “Kijk eens, we bieden jou iets aan. We doen jou een genoegen, een plezier. Je krijgt van ons de kans.”

Zoë: In plaats van dat je gewoon je journalistieke taak uitoefent en een goed programma maakt. Nee. En waar we het ook natuurlijk vaker over hebben gehad in Bonte Was: ‘een activistisch karakter’. Daar gaan we weer! Er zit een bruin iemand in een talkshow en dan ben je ‘activistisch’ om het even plat te slaan. Nogmaals, activisme is iets mooi, belangrijk en maatschappelijk heel noodzakelijk maar dat is echt iets anders dan in een programma gewoon gelijkwaardig produceren. Omdat het zo ingaat tegen de norm en de status quo is het meteen al activistisch. Ik trek dat vreselijk slecht.

One’sy: Net zoals woke tegenwoordig ook maar een scheldwoord is geworden. Dat vind ik ook zoiets raars. Ik begrijp er helemaal niets van.

Zoë: Ik heb een tijdje geleden een stuk geschreven over de term politiek correct. Het is gewoon een makkelijk trucje vanuit mensen die geen argumentatie hebben. Als je dan zegt: “oh, dat is weer dat woke gedoe” of “oh, dat is politiek correct” dan is het een manier om iemand buitenspel te zetten zonder dat je hoeft te luisteren naar wat diegene daadwerkelijk te zeggen heeft. Zo ervaar ik dat soort dingen. Het is jammer want woke is oorspronkelijk een mooi begrip en wordt nu gewoon misbruikt. Dat vind ik er ook heel pijnlijk aan.

One’sy: Het wordt in de media ook bijna meer gebruikt door mensen die er een negatieve connotatie bij hebben dan mensen die er een positieve connotatie bij hebben. En media geven ook continu dat platform aan mensen.

Zoë: Ik wilde nog een woord uit dit stukje halen: ‘randstedelijk’. Dat is het nieuwe “we willen een ander woord bedenken voor diversiteit”. Hou op hiermee! Ik trek dit echt slecht. En ook “het grootste deel van de Nederlanders woont er niet”. Nou oké, statistisch gezien moet ik hem gelijk geven omdat inderdaad niet heel Nederland in de randstad woont maar op zich wel tussen de 7 en 8 miljoen mensen. Laten we dus ook niet doen alsof het een heel klein gedeelte van Nederland is. En alsof mensen die niet in de randstad wonen het programma niet willen zien.

One’sy: Hij zet inderdaad mensen van buiten de randstad ook meteen weg als mensen die geen interesse hebben in bepaalde onderwerpen. Dat is een heel rare aanname.

Zoë: Ja, echt vreselijk. Los van hoe iemand op deze manier zijn mediadeskundigheid wil uiten, NOS had daar iets tegenover moeten zetten. Dit is nu het enige verhaal dat verteld wordt in zo’n stuk en dat vind ik journalistiek gezien niet kunnen.

One’sy: Eens. Zo simpel is het. Nou, waar het ene programma eindigt, begint een nieuw programma. Vanaf 23 april is elke zaterdag op NPO 2 het nieuwe programma HUMAN Mediastorm te zien. Ik ben daar zelf heel erg benieuwd naar want ze zeggen dat het geen talkshow wordt maar meer een soort overzicht van gebeurtenissen van de afgelopen weken in de wereld van media, opiniemakers en beeldbepalers. Ze buigen zich dan over kwesties zoals hoe de publieke opinie tot stand komt, hoe wordt die gevoed door mainstream media en alles eromheen. Wat zien we en vooral ook wat zien we niet? En ook interessant: het wordt gepresenteerd door Wouter van Noort, journalist van de NRC, en daarna neemt Madeleijn van den Nieuwenhuizen – die we te gast hebben gehad in seizoen 1 van Bonte Was – het van hem over.

Zoë: Zij was onze allereerste gast, One’sy.

One’sy: Ja, super leuk. Ik ben er echt benieuwd naar. Er zijn niet genoeg programma’s over de media. Onze beroepsgroep verdient het ook om onder de loep genomen te worden. Het is op zaterdagavond dus ik zal niet live kunnen kijken want ben dan aan het werk. Ben jij daar ook benieuwd naar?

Zoë: Zeker. Ik zag het ook voorbijkomen. Madeleijn van den Nieuwenhuizen kennen we als een heel mediakritisch persoon. Wouter van Noort ken ik toevallig meer van LinkedIn waar ik vrij veel zit. Daar heeft hij heel veel volgers. Madeleijn heeft dan weer een grote following op Instagram. HUMAN wil even hun online presence vergroten. (lacht) Even een cynisch grapje tussendoor. Madeleijn ken ik wel echt als een zeer mediakritisch iemand maar Wouter van Noort iets minder. Dat heeft misschien ook te maken met bepaalde content die hij op LinkedIn post, misschien is hij op andere vlakken wel kritischer. Daar ben ik dus wel nieuwsgierig naar. Ik ben het helemaal met je eens dat mediakritische programma’s heel erg belangrijk zijn en dat Madeleijn daar aan meewerkt schept ook wel vertrouwen dat het intersectioneel wordt benaderd. Een heel kleine opmerking maar dan vinden mensen me vast weer een zeursnor… dat zal dan wel. Ik vind de presentatorenkeuze wel weer een beetje voor de hand liggend. Maar ik ben er blij mee, zeker met Madeleijn. Het was wel leuk geweest als dat misschien…

One’sy: Iets minder wit en mannelijk?

Zoë: Ja, toch wel. Dan doen we een witte man en een witte vrouw. Het gaat natuurlijk om de inhoud maar er zijn echt wel een stuk meer mensen die zich heel kritisch met media bezighouden. Ik vind het niet een heel gedurfde keuze.

One’sy: Het zijn wel twee nieuwe namen op tv; dat moeten we ze geven. Ik ga nu zomaar advocaat van de duivel spelen want ik ben het natuurlijk met je eens. We weten niet wie ze allemaal gevraagd hebben, dat gebeurt ook wel eens hè? Ik wil nog even iets aanstippen naar aanleiding van een gebeurtenis waar ik het helemaal niet over wilde hebben. Het is inmiddels al van een paar weken geleden, zeker wanneer deze aflevering online komt. Het incident bij de Oscars, namelijk Will Smith die Chris Rock een klap heeft gegeven. Er wordt dan bij Dit is de Dag van de EO op Radio 1 door vier witte mensen gesproken over of de klap die Will Smith Chris Rock heeft gegeven schadelijk is voor het imago van zwarte mensen.

Zoë: Och, hou op met me. Dit meen je niet!

One’sy: Ja, dat is gebeurd. De eerste reactie is natuurlijk: hoe durven ze daar met vier witten mensen over te praten? Ja. Maar ik dacht meteen: “Natuurlijk gaat daar geen zwart persoon zitten om het erover te hebben!” Het zou me niks verbazen als ze het aan veel zwarte mensen hebben gevraagd en die zeiden: ‘Nee, ga ik niet doen.” Maar dan had de keuze moeten zijn: “We gaan het er dus niet over hebben jongens, want we kunnen de juiste gasten niet vinden.” Dat verwijt ik de redactie absoluut, maar goed dit is even een zijspoor.

Zoë: Maar het is wel een belangrijke. Ik ben ook wel eens voor zo’n dingen gebeld en kon dan ook meestal niet omdat ik er gewoon geen zin in had. Je wordt ook vaak op een polariserende manier neergezet en moet dan weer in discussie gaan over een thema. Daar heb ik allemaal geen zin in. Waarom zet je dat dan door als programma?

One’sy: Ja, want bij elk ander onderwerp zouden ze het niet doen. Als je niet de juiste gasten kan vinden, dan besluit je een ander onderwerp te kiezen. Maar altijd als het over diversiteit gaat, dan kunnen we het prima met mensen bespreken die er helemaal geen verstand van hebben. Ik weet nog een voorbeeld van jaren geleden. Bij EenVandaag ging het over Zwarte Piet en toen hadden ze dus alleen maar mensen van kleur in een of ander winkelcentrum gevonden in Alphen aan de Rijn die zeiden: “Ik vind het geen probleem, maakt mij allemaal niet uit, Zwarte Piet mag.” Je zou nooit accepteren van welk ander onderwerp dat er alleen maar mensen dezelfde mening hebben in een vox pop. Dan ga je ook op zoek naar verschillende meningen maar bij dit onderwerp kon dat prima.

Zoë: Echt wonderlijk. Dat heeft inderdaad te maken met bepaalde voelsprieten wel of niet hebben. We kijken in ieder geval uit naar Mediastorm en we zijn blij dat het komt. Jij had ook nog een stuk gezien op OneWorld over taalgebruik?

One’sy: Ja, want woorden doen ertoe. Daar hebben we het ook al vaker over gehad natuurlijk. Het was een artikel op OneWorld over het taalgebruik rondom seksueel misbruik. Journalist Irene van den Berg heeft geanalyseerd welke woorden Het AD, Het Financieele Dagblad, NRC, De Telegraaf, Trouw, De Volkskrant en NOS.nl gebruikt hebben als ze het over dit onderwerp hadden. Dat was in de maand nadat RTL het tv-programma The Voice of Holland had stilgelegd. Na de BOOS-aflevering enzo. Er werd in al die artikelen vooral gesproken over seksueel grensoverschrijdend gedrag en dat is een enorme bagatellisering van verkrachting, waar het over ging. Wat in het artikel heel mooi werd aangestipt is dat door het seksueel grensoverschrijdend gedrag te noemen, je het gedrag van de dader bagatelliseert. Dat doet dus iets met beeldvorming. Dit zou bijvoorbeeld iets voor Mediastorm kunnen zijn. Mooie analyse. Ik ben benieuwd of ze OneWorld gaan gebruiken of gaan noemen want het gebeurt vaak dat OneWorld niet wordt genoemd. Dat vond ik wel een interessant artikel dus die gaan we in de shownotes plaatsen, mocht je het nog niet gelezen hebben. Zo zie je wederom dat woorden er toe doen om aan te geven wat de ernst van de situatie is.

Zoë: Ik vond dit ook een heel goed artikel. Ik heb zelf een paar weken geleden, vlak na de hele toestand met seksueel geweld en misbruik rondom The Voice plaatsvond, iets geschreven over het woord ‘misstanden’. Dat werd ook heel vaak gebruikt in die periode en dat is nog vager en onduidelijker. Daar kregen we toen ook veel reactie op omdat je dat ook gewoon voelt. We zijn vaak heel voorzichtig als journalisten in het duidelijk benoemen van situaties, zo zie je ook vaak dat uit de weg wordt gegaan om iets racistisch te noemen. Een aantal reacties kwamen ook vanuit institutionele media: “We moeten objectief blijven, er is nog geen dader veroordeeld”, en weet ik veel. Maar je hebt het over verkrachting in sommige gevallen dus dat woord kan je op z’n minst noemen.

One’sy: Ja, het is niet zo moeilijk om gewoon te zeggen: hij wordt beschuldigd van verkrachting. Waarom moet je ‘seksueel wangedrag’ of ‘grensoverschrijdend gedrag’ zeggen?

Zoë: Precies. De laatste tijd probeer ik er ook wel meer over te posten, ook gewoon over hoe we met woorden proberen hele ernstige situaties af te vlakken. Dat vind ik ook een verzaken van je journalistieke taak. Het is ook interessant om te zien wanneer we wel bereid zijn om hele zware termen te noemen en wanneer niet. En ik zie dat bijvoorbeeld, dat was denk ik in het begin ooit Joris Luyendijk die ik dat het eerst heb horen zeggen. in dit geval wel het eerst, in andere gevallen heeft ie ook wel dingen niet als eerste gezegd, maar in dit geval wel. Dat ging over over de toeslagenaffaire die dan ‘affaire’ wordt genoemd en dat is best wel een lichte term. Hij kwam dan met de term toeslagenschandaal, wat natuurlijk een veel betere term is. Ik vind ook dat een term zoals de loonkloof veel te zacht is. Het veronderstelt nog iets van twee kanten, terwijl nee, het is iets wat vanaf één kant gebeurt. Ik stel ook voor om het over het loonSCHANDAAL te hebben. Ook zoiets kostelijks, onlangs verscheen er allerlei berichtgeving over een groot onderzoek met een totaal niet verrassende uitkomst namelijk dat de rijkste schouders in Nederland verhoudingsgewijs niet de zwaarste lasten dragen, dat zijn natuurlijk de armste schouders. We zijn zo’n leuke sociale welvaartsstaat. (sarcastisch) Wat ik heel interessant vond, is dat je ook weer ziet hoe onze journalisten eruit zien. Er werd gesproken over een ‘heel opvallend’ resultaat. Maar als je ergens aan de onderkant in Nederland bent geweest, dan weet je dat dit niet opvallend is. Ook dat werd allemaal met hele lichte termen beschreven. De ‘herverdeling’ werkt niet en noem maar op. Wees gewoon eens veel duidelijker in wat er gaande is, durf dit te benoemen. Durf dit te benoemen… (sarcastisch) het klinkt bijna alsof je activistisch bent maar dat is toch je taak?

One’sy: Eens. En overigens met activisme is niets mis. Ik word een beetje moe van die veronderstelde objectiviteit. Het is gewoon onzin. Je kijkt altijd vanuit je eigen blik en die is per definitie niet objectief.

Zoë: Activisme is iets moois maar dat dingen heel erg snel activistisch worden genoemd, is het ongemak van de macht die niet weet hoe ze daarmee om moeten gaan. Dat is gewoon ontzettend zonde. We hebben nog twee kijktips hè?

One’sy: Ja, over ongemak gesproken. (lacht) Seef spees is volgens mij wel een nieuw satirisch programma waar een aantal mensen best ongemakkelijk van wordt. Het is eigenlijk een sketchprogramma, een humoristisch, absurdistisch programma bij de VPRO van Clarice Gargard en Hasna El Maroudi. Het gaat eigenlijk over… jeetje, hoe leggen we dat uit waar Seef spees over gaat?

Zoë: Mensen moeten het gewoon kijken maar het is inderdaad een absurdistisch sketchprogramma en gewoon heel melig. Maar het neemt ook wel actuele dingen op, op de hak en op een hele grappige manier. Ik las een interview met Clarice ter aankondiging daarvan. Het is ook gewoon een manier om maatschappelijk heel belangrijke thema’s waar zij allebei al heel lang aandacht voor vragen, eens anders proberen te brengen en dus ook op een manier waarop jij er veel lol aan beleeft. Dat spat er ook wel vanaf en vind ik er heel erg leuk aan.

One’sy: Ik heb beide afleveringen die tot nu toe uit zijn gezien en zoals elk sketchprogramma dat ik kijk – ik kijk er wel meer – vind je de ene grappiger dan de ander. Maar het is heel leuk omdat er een heleboel voor mij dan herkenning inzitten. Je hebt bijvoorbeeld een typetje, dat mythes gaat ontkrachten, die Surinaams-Nederlandse woorden of daadwerkelijk Surinaamse woorden gebruikt. En dat wordt niet uitgelegd. Daar hou ik van. Als je het wil weten, Google het maar of vraag het eventjes, niet alles hoeft uitgelegd te worden. Dat is dan een soort insider weetje. Dat zal je ook hebben met dat er bepaalde Marokkaanse woorden in voorkomen, die ik dan niet direct zal snappen. Prachtig! Zo hoort het. Dat vind ik echt heel leuk gedaan en maakt het een absolute kijktip. Ik zei wel Marokkaanse woorden maar ik bedoelde natuurlijk Arabisch. En daarover gesproken, een serie die ik een tijd geleden heb gezien maar nog steeds de moeite waard is om te kijken, mocht je hem niet hebben gezien is Zina. Dat is een dramedy gemaakt door Daria Bukvic en Fedua El Akchaoui. Het begint met een van actrices uit de theatervoorstelling Melk en Dadels. Ik weet niet of je dat theaterstuk hebt gezien?

Zoë: Ja!

One’sy: De actrice gaat trouwen maar op de dag van de bruiloft krijgt ze te horen dat haar man is omgekomen bij een ongeluk. Dat is heel heftig natuurlijk. Daarna gebeuren er allerlei dingen, er komt echt van alles aan bod. De eerste Marokkaanse transvrouw actrice zit ook in deze serie en het is gewoon een heel leuk kijkje in het leven van millennials. Het is een heel leuke serie dus die wil ik nog steeds even tippen, ook al is die al wat langer uit.

Zoë: Ik heb hem nog niet gezien, maar ineens schiet me iets te binnen. Ik heb onlangs Meskina de film gezien, die is nu op Netflix dus mensen die hem nog niet hebben gezien, kijk dan naast Zina ook even Meskina. En als ik dan helemaal mag doorpakken. In Meskina speelt ook cabaretière Soundos El Ahmadi. Ik volg haar heel graag en ze is hilarisch op Instagram. Haar show loopt ook weer na alle coronatoestanden, daar ben ik onlangs in Theater de Meervaart heen geweest. Ik zweer het je One’sy, ik ben best wel vaak naar cabaret geweest en moet dan echt wel lachen. Maar bij deze voorstelling heb ik echt van begin to eind keihard gelachen. Het was echt zo lekker. Die show loopt ook nog wel een tijdje door op verschillende plekken. Dit is ook weer even insider stuff voor ons want zij is ook zo lekker Amsterdam-Oost, Amsterdam, weet je wel. Dat is voor mij gewoon een en al zaligheid.

One’sy: Met al deze mooie kijktips zijn we volgens mij aan het einde gekomen van deze speciale Bonte Voorwas.

Zoë: Misschien eens goed om ook nog te zeggen dat we dit voorwasje hadden omdat we in juni weer nieuwe afleveringen met gasten gaan opnemen. Daar hebben wel heel veel zin in! Tussendoor komt er misschien nog een Bonte Was Kortje hier of daar maar we wilden ook alvast weer even lekker een wat langer voorwasje doen met z’n tweeën.

One’sy: Ja, en we zijn eigenlijk ook wel benieuwd naar wat je vindt van die korte wasjes. Laat het ons even weten. Vind je dat leuk? Of zeg je nou ik wil eigenlijk gewoon dat jullie lange afleveringen maken? Daar hebben we wel even behoefte aan. Nogmaals fijn dat je  hebt geluisterd naar deze Bonte Voorwas.

Zoë: Abonneer je op onze podcast via je favoriete podcast-app en laat ook een recensie achter. Dat maakt het voor anderen makkelijker om Bonte Was Podcast te vinden.

One’sy: Heb je ook voorbeelden van missers of opstekers in de media? Of wil je meer weten over Bonte Was Podcast? Volg ons dan op Twitter via @bontewaspodcast.

Zoë: En word vriend van onze podcast door eenmalig of vaker te doneren via www.vriendvandeshow.nl/bontewaspodcast.