Met een jarenlange achtergrond in de media, voornamelijk als programmamaker, regisseur en adviseur, richt Roek zich momenteel op het coachen en begeleiden van zowel individuen als organisaties. “Ik werd in 2014 gevraagd door iemand om zijn mentor te worden. Sindsdien ben ik dat steeds meer gaan doen, mensen en organisaties begeleiden in hun transitie en strategische veranderingen. Het begon mij op te vallen dat er overal veel verwarring heerste,” vertelt hij. “We leven nou eenmaal in een tijd met enorm veel veranderingen en complexe uitdagingen van grote schaal. Er is zoveel teweeggebracht ook sinds het internet en de sociale media zijn geïntroduceerd. Veel organisaties lopen over het algemeen achter op de veranderingen die gaande zijn in de wereld.”
Nieuw leiderschap
Mede door deze inzichten en door intense gebeurtenissen in zijn persoonlijk leven, is Roek dieper gaan nadenken over leiderschap. “Als we het over leiderschap hebben dan gaat het vaak over vaardigheden.” Zelf is hij daar de afgelopen jaren echter anders over gaan denken. “Ik kom steeds meer tot het besef dat leiderschap eigenlijk gaat over de inzichten die we hebben en hetgeen dat ons ten diepste drijft: onze levenshouding en grondhouding ten opzichte van alles wat ons omringt. Vaardigheden worden dan minder relevant, want je kan wel zo veel vaardigheden hebben, maar als je die niet toepast vanuit diepe inzichten dan worden de wanhoop en chaos vaak alleen maar groter. Je hebt dan namelijk geen idee wat je aan het doen bent en wat je drijft.”
“Er zijn geen eenvoudige problemen meer, zeker niet als het over duurzaamheid gaat.” Roek legt uit dat onze huidige problemen zo complex zijn geworden omdat ze zo veel verschillende oorzaken kennen. Dat is ongemakkelijk want de mens houdt van nature nou eenmaal van eenvoud en simpele oplossingen. Volgens Roek spelen veel leiders daar op in en werken ze naar simpele oplossingen voor deze complexe problemen. “Ik noem dat ‘oud klassiek leiderschap’ en dat werkt gewoon niet meer in deze tijd. Dat brengt onzekerheid. Het wordt tijd dat we gaan inzien dat eenvoudige en simplistische oplossingen niet meer mogelijk zijn. We hebben moedige leiders nodig die willen begrijpen wat de achterliggende oorzaken van de huidige problemen zijn en die zich beseffen dat simplistische oplossingen niet meer mogelijk zijn. Nieuwe vormen van leiderschap en aandacht voor zingeving zijn fundamenteel in het streven naar een duurzame toekomst.”
Verbinding
Duurzaamheid is voor Roek een ingewikkeld woord. “Ik ben taalgevoelig. Sustainability vind ik een veel mooier woord dan duurzaamheid, en in het Nederlands vertaal ik dat liever naar ‘volhoudbaarheid’. Dat dekt de lading beter vanuit mijn optiek dan het woord duurzaamheid.” Hij denkt de laatste tijd ook steeds vaker na over de vraag: Met welke inzichten kunnen we tot een volhoudbare toekomst komen? “Een gesprek met natuurkundige en hoogleraar Theoretische Astrofysica Vincent Icke, in het kader van mijn project ‘Nieuwe Leiders’, leverde een van mijn belangrijkste inzichten op, wat voor mij levensvormend was. Hij kijkt namelijk vanuit de ruimte, het universum naar de aarde.”
Tijdens dat gesprek leerde Roek dat de kleine elementaire deeltjes waaruit het leven bestaat – het hele leven is opgebouwd uit 16 elementaire deeltjes – alleen maar zichtbaar zijn als ze een relatie aangaan met elkaar. “Ik liet dat tot mij doordringen en besefte dat dit heel fundamenteel is. Hier wordt een natuurkundig bewijs gegeven voor het feit dat alles in relatie staat tot elkaar terwijl wij ons dit niet altijd realiseren. In andere woorden: wij ‘zijn’ in relatie met en tot elkaar, zonder relatie zijn wij niets. Alles is wezenlijk met elkaar verbonden.” Dit besef bracht Roek tot een heel ander verantwoordelijkheidsgevoel, ook ten opzichte van de natuur. “Als ik niet goed voor mijn omgeving zorg, dan gaat het ook niet goed met mij.”
Is crisis nodig om tot verandering te komen? Voor Roek is dit een hele relevante vraag. “Ik had gehoopt om iemand tegen te komen in mijn project ‘Nieuwe Leiders’ die mij kon zeggen dat dat niet nodig is. Helaas is dit niet gebeurd. Blijkbaar moet er een bepaalde urgentie ontstaan om echte veranderingen tot stand te brengen.”
De crises waar wij mee te maken hebben, en dus ook de klimaatcrisis, zijn vanuit het perspectief van Roek onlosmakelijk verbonden met een zingevingscrisis. “Als mensheid denk ik dat onze vragen, de grote vragen van deze tijd, terug te leiden zijn naar zingeving en spiritualiteit. We hebben die vragen zo naar de achtergrond geduwd de afgelopen jaren dat wij een hele harde en koude wereld hebben gemaakt met zijn allen.” Roek gelooft dat alle mensen ten diepste spirituele wezens zijn. “Als we deze spirituele diepte niet voeden dan raken wij in de war door het gebrek aan geestelijke handvatten. Dan ontstaat er een crisis. Het zijn beladen woorden, zingevingscrisis en spiritualiteitscrisis, maar ik ben niet zo terughoudend meer om ze toch te gebruiken. Hoop is datgene dat we nodig hebben om weer uit deze crisis te komen.”
Actieve hoop
Roek is van mening dat er twee vormen zijn van hoop: valse hoop en actieve hoop. “De valse hoop is de hoop van predikers die roepen dat het allemaal wel goed komt. De techniek zal alles wel oplossen. De hoop van het ‘in slaap sussen’. De houding van ‘niets doen en uiteindelijk komt het goed’. Ik geloof meer in actieve hoop. De hoop die aangewakkerd wordt door de realiteit echt met beide ogen aan te kijken. Door mijn gezicht niet af te wenden van problemen, confronterende feiten en een realiteit die niet altijd plezierig is. Laat de pijn die daarmee gepaard gaat binnen. Dan wordt er iets op gang gezet wat tot handelen zal leiden. Dat is nodig om met inzicht, wijsheid en bewustzijn te handelen. Actieve hoop is de hoop die ons de moed geeft om te zeggen: Ik ga het anders doen, ik doe er zo niet langer aan mee!” “Actieve hoop is realistische hoop,” voegt Roek toe. Hij gelooft dat we geen makkelijke tijden tegemoet gaan. Vooral wat betreft het klimaat en ons ecosysteem. “Maar wat ons te wachten staat is belangrijk om de urgentie op te wekken die nodig is om eindelijk in beweging te komen voor een verbinding tussen nieuw leiderschap, spiritualiteit en duurzaamheid.”
Dit interview is oorspronkelijk gepubliceerd op 26 januari 2022 in de artikelenreeks Inclusieve Duurzaamheid, en is opnieuw geplaatst in het kader van de Nieuw Wij Zomerherhalingen.
De artikelenserie Inclusieve duurzaamheid wordt mede mogelijk gemaakt door