De vrede van Hanan Ashrawi

Hanan Ashrawi is internationaal bekend geworden als een van de onderhandelaars namens de Palestijnse bevolking bij de totstandkoming van de Oslo-vredesakkoorden (1993-1995). Zij is een christen en behoort tot de christelijke families die al eeuwen in Palestina wonen.

Zij is van jongs af aan geïnspireerd door haar politiek geëngageerde vader. Hij wordt meermalen als gevolg van zijn overtuigingen gevangen gezet. Ze weet nog goed hoe trots ze is als haar lerares maatschappijleer hem prijst als een principieel en dapper man. “Hou je hoofd hoog, Hanan, want gevangenschap is een eer die alleen de mensen toekomt die dat waard zijn.” Het is het begin van haar politiek bewustzijn.

Aanvankelijk wil ze dokter worden, net zoals haar vader, “maar mijn moeder slaagde erin me daar van af te brengen. ‘Er zijn maar twee soorten artsen’, zei ze. ‘De goeden, die onzelfzuchtig en toegewijd zijn zoals je vader (…) en de slechten, die hun werk als een goede bron van inkomsten beschouwen. Ik ken je maar al te goed. Jij zou een arts van het eerste soort worden en geen eigen leven hebben. Je zou door je roeping volledig worden opgeëist.’ (…) Mijn moeders advies inzake de medicijnenstudie is, achteraf gezien, het toppunt van ironie, gezien de veeleisende ‘roeping’ die ik mezelf heb opgelegd.”

In haar memoires vertelt ze over haar christelijke wortels: “Pas later werd ik me bewust van mijn christen-zijn en hoezeer het een deel was van mijn authenticiteit als Palestijnse. Van mijn moeder erfde ik een diepgeworteld gevoel dat de mensen in het Westen zich het christendom hadden toegeëigend en deden alsof het hun godsdienst was.”

Door de oorlog van 1967 raakt de Westelijke Jordaanoever bezet door Israël en gaan veel Palestijnen, onder wie Hanan, daartegen in verzet. Ze weigert een traditioneel Arabische vrouwelijke rol aan te nemen. Ze blijft een onafhankelijke, geëmancipeerde vrouw. Vrouwen moeten veel meer hun best doen om ‘erbij te horen’, ervaart ze. Als minister voor Hoger Onderwijs merkt ze dat van de beste studenten 90 procent vrouw is.

Het warme gezin waarin ze opgroeit vormt een stevige basis voor haar verder ontwikkeling. Haar grote dorst naar kennis maakt dat ze zich door velen laat inspireren. Zowel in de academische wereld, onder wie haar studenten, als ook daarbuiten. Daarnaast kan ze rekenen op haar man. Vanaf het begin van hun huwelijk kiezen zij voor een progressieve invulling van hun rol als man en vrouw. En ze krijgt veel steun van haar beide dochters, die ze ‘de gijzelaars van mijn geluk’ noemt. Haar politieke rol ziet ze als een stem, als een woordvoerder, omdat ze een vertrouwelinge van haar volk is. Bovendien komt ze op voor iedereen die onrecht is aangedaan, ongeacht of dat is veroorzaakt door de Israëlische bezetter of Palestijnse autoriteiten.

Hanan volgt de Palestijnse traditie om veel betekenis te geven aan namen, zoals de identiteit, de klank, het ontstaan ervan. “…volgens de Semitische traditie is het geven van een naam een teken van macht, van het uitoefenen van gezag. Toen God de dieren schiep, was Adam degene die ze hun naam gaf, waardoor een vorm van heerschappij en hiërarchie werd geschapen waarvan het verband met het uniek menselijk vermogen tot spreken en mondelinge creativiteit niet kan worden ontkend. Ik ben altijd gefascineerd geweest door de macht en het mysterie van de taal.” Ze is nog niet toegekomen aan de verwezenlijking van haar voornemen om een roman te schrijven.

Ze is ervan overtuigd dat het poëtische, menselijke inzicht de bron is van bewustzijn en actie. Met pijn constateert ze dat haar volk door voortdurende onderdrukking en aanhoudend geweld gevangene is geworden van droefheid en hardheid. “We hebben de karaktertrekken van ons landschap overgenomen: ruig en ruw, met scherpe randen…” Ze wil terug naar een meer vreugdevol, milder en sensueel bestaan: “Ik wil niet alleen een verloren land opeisen, maar ook een verloren leven. We moeten onze ziel opeisen. Hoe kunnen we anders een einde maken aan de gewelddaden en het afslachten van onschuldigen, de onderdrukker zowel als de onderdrukten genezen, en ophouden onrechtvaardigheden en schendingen goed te praten? Wonden die je jezelf toebrengt kunnen pijnlijker zijn dan wonden die het resultaat zijn van noodlottige omstandigheden. We moeten onszelf vergeven voordat we anderen kunnen vergeven.”

In 1998 treedt Ashwari als minister af wegens corruptie binnen het Palestijns bestuur. Ze richt een organisatie op, MIFTAH, die een vreedzaam einde wil van de Israëlische bezetting. De MIFTAH streeft daarnaast naar meer mensenrechten en democratie binnen de Palestijnse Autoriteit.

Over het huidige Israëlisch-Palestijnse conflict heeft zij duidelijke meningen. Het doel van de Israëlische regering om Hamas te vernietigen, leidt volgens haar ertoe dat meer in plaats van minder mensen worden geradicaliseerd. En dat er om meer wraak wordt gevraagd. Ze beschouwt de Verenigde Staten als een ‘partner in crime’ van Israël. Een staat die zich schuldig maakt aan slachtingen, etnische zuivering en genocide. Pogingen om de Palestijnen zonder hun instemming een Hamas-loos bestuur op te leggen, vindt ze gedoemd om te mislukken.