“Een echt duurzame beweging is geworteld in gelijkwaardigheid”

Afgelopen week was het de Nationale Klimaatweek; een week waarin verschillende activiteiten en projecten werden georganiseerd op het gebied van het klimaat, en succesvolle duurzaamheidsinitiatieven in het zonnetje werden gezet. Dat roept de vraag op wat duurzaamheidsinitiatieven succesvol maakt. Hoe ziet duurzaamheid eruit, en wie bepaalt dat? Is er ruimte voor verschillende visies, idealen en werkwijzen binnen de duurzaamheidsbeweging, of wordt in de strijd tegen klimaatverandering ook de strijd tegen ‘de ander’ uitgevochten?

Deze en nog veel andere vragen liggen ten grondslag aan een reeks artikelen over het nieuwe beleidsthema ‘inclusieve duurzaamheid’, waarvan dit artikel de aftrap vormt. In deze reeks delen we iedere week een interview, opiniestuk of kunstzinnige reflectie. Op deze manier belichten we de rijkdom aan diversiteit van mensen, visies en werkwijzen binnen de duurzaamheidsbeweging. Tegelijkertijd geven we een podium aan kritische reflecties op de vraag hoe inclusief deze beweging nou werkelijk is.

In een poging om de disproportionele focus op economische aspecten, die het denken over duurzaamheid in haar greep houdt, te doorbreken, besteden we in deze artikelenreeks in het bijzonder aandacht aan duurzaamheid vanuit cultureel- en zingevingsperspectief. Omdat het principe van gelijkwaardigheid fundamenteel is voor inclusie, zal daarnaast ook het thema klimaatrechtvaardigheid centraal staan.

Maar wat bedoelen we eigenlijk met ‘inclusieve duurzaamheid’? En wat is het belang van een reeks artikelen over dit thema? Zowel ‘inclusief’ als ‘duurzaamheid’ gebruiken we in de breedste zin van het woord. We belichten dus niet alleen interculturele diversiteit, maar ook interlevensbeschouwelijke en intergenerationele perspectieven.

We kijken naar de impact van inclusie of uitsluiting van mensen met verschillende sociaaleconomische achtergronden, opleidingen en beroepen. We proberen in het bijzonder rekening te houden met de manieren waarop verschillende identiteitsmarkers, zoals etniciteit, gender en sociaaleconomische status, elkaar beïnvloeden en samengeweven unieke vormen van uitsluiting tot gevolg kunnen hebben, wat Kimberlé Crenshaw aanduidde als intersectionaliteit.

Maar wat is het belang hiervan? Een duurzame beweging is pas echt duurzaam als zij geworteld is in gelijkwaardigheid. Als het fundament ongelijk is, wankelt de hele beweging. Hoe kunnen we de natuurlijke balans van onze planeet herstellen als we dit niet in balans met onze medemens te doen? Hoe kunnen we biodiversiteit beschermen wanneer we niet eens de diversiteit van visies, idealen en werkwijzen binnen de duurzaamheidsbeweging kunnen beschermen?

Net zoals in een ecosysteem de diversiteit van levensvormen elkaar in balans houdt, is dat ook zo in onze menselijke samenwerkingen. Het klimaatprobleem is een probleem dat ons allen aangaat, en als zodanig kunnen we het ook alleen duurzaam oplossen wanneer we het samen doen.

Te vaak horen we de vraag “hoe kunnen wij deze groep meenemen in de duurzaamheidsbeweging?”. Daar gaat het al fout. Op het moment dat deze vraag gesteld wordt, is het plan al bedacht en zijn de rollen al verdeeld. De vraag hoe je ‘de ander’ meekrijgt in jouw visie, is er één van uitsluiting, niet van inclusie. Wat je eigenlijk verzoekt, is de ander te veranderen in jou. Dit is niet wat wij bedoelen met inclusie.

De vraag die wij willen stellen is: hoe kunnen we met zijn allen samenwerken voor meer duurzaamheid? Hoe kunnen we met al onze verschillende visies, idealen en werkwijzen samen stappen zetten om de natuurlijke balans te herstellen? Op deze vraag hopen we in deze serie artikelen veel verschillende antwoorden te vinden.