Het ding heet ‘Het onvindbare’. Dat suggereert al dat de opticien het niet in voorraad heeft. Dit monocle met pootjes is bedacht door de Belgische surrealist Marcel Mariën (1920-1993). Het is meer dan alleen geinig. De maker begreep dat je kunt spelen met onmogelijkheden.
Of is er toch iets mogelijk? Een vriend zei: ‘voor een cycloop’. Een ander dacht aan de Minions. Maar cyclopen en Minions zijn oude resp. moderne mythische wezens, geen werkelijkheden. Dat helpt niet om dit mono-brilletje bestaanszekerheid te bieden.
Maar het is ook niet alleen grappige onzin. Mensen hebben de gave om van alles te bedenken. Enerzijds geven ze betekenis aan wat hen zichtbaar omringt, als werkelijkheid. Maar anderzijds bedenken ze ook wat irreëel is of gewoon onwaarschijnlijk. Het ondenkbare laat zich echt bedenken. Vindingrijke mensen weten het onvindbare te vinden.
Normaal gesproken gaan we uit van een alom erkende werkelijkheid. Die is tastbaar en gehoorzaamt aan de dominante logica. Maar stel dat we eventjes afwijken en niet uitgaan van de normaal geachte definitie van werkelijkheid. Dan kan het denken van het ondenkbare het vertrekpunt worden richting een andersoortige werkelijkheid. Ineens bestaat dan nog eens van alles, voorbij wat als werkelijkheid bekend staat.
De wetenschap kan nog steeds gezaghebbend bepalen wat, rationeel gedacht, echt werkelijk is. Maar als mensen de grens overgaan naar het Land van de Onbeperkte Betekenisgeving, is alles mogelijk. Illusies, zoals dit brilletje, mogen er zijn. En bijvoorbeeld ook mythische cyclopen of Minions.
Maar wacht eens even. Een kunstenaar kan dus spelen met het onvindbare en zelfs uitkomen bij een tastbaar voorwerp. Als dat mogelijk is, dan kunnen mensen ook een onvindbare god bedenken en daar beelden van maken, mythische godsbeelden, maar ook echte tastbare beelden. Er valt zelfs te denken aan een goddelijke werkelijkheid die de wetenschappelijk erkende en verkende realiteit overstijgt.
Je moet, net als Mariën, wel even omdenken en dwarsdenken. Maar als je dat spel speelt, ontstaan er verrassingen en valt er veel te glimlachen. Zelfs over uiterst serieuze levensvragen.
Het brilletje van Mariën (en nog veel meer) is tot half juni te zien in Bozar, Brussel. Ga voor meer informatie naar deze website.