Zowel Fariel Soeleiman uit Suriname als David Paulus uit Curaçao zien ieder op hun manier de kracht van kunst als verbindend middel tussen gemeenschappen. Beiden hebben een passie voor het delen van hun cultuur en het opstarten van een dialoog, maar hun benaderingen zijn heel verschillend. Hier delen ze hun persoonlijke visie, elk met een unieke kijk op de rol van kunst bij het verwerken van het koloniale verleden en het bevorderen van intercultureel begrip.
Fariel Soeleiman: “Kunst als de vrije taal zonder grenzen”
“Kunst heeft voor mij een unieke kracht: het is abstract en kent geen regels. Of je elkaars taal spreekt, maakt vaak niet eens uit, want kunst overstijgt woorden. Het is een stukje van jezelf dat je deelt met anderen, open voor interpretatie, en kan mensen dichter bij elkaar brengen zonder dat er altijd een gesprek aan voorafgaat. Soms hoeft kunst alleen maar gevoeld te worden. De ervaring is persoonlijk en laat de ruimte voor eenieder om zelf te bepalen wat het betekent en hoe het hun dagelijks leven beïnvloedt.
Als we het hebben over zware thema’s als slavernij en kolonialisme, zie ik dat kunst deze onderwerpen toegankelijker maakt zonder ze te verlichten. In elk kunstwerk zit een stukje identiteit van de maker—waarden, cultuur, persoonlijke verhalen—maar het uiteindelijke werk staat op zichzelf en raakt elke toeschouwer anders. Die individuele beleving biedt ruimte voor verschillende emoties, soms pijnlijk, soms verhelderend, maar altijd met de mogelijkheid voor begrip, of zelfs dialoog. Kunst is een stukje van jezelf dat je deelt met de ander, open voor interpretatie.
In mijn kunst wil ik graag het verhaal van Suriname naar Nederland brengen in plaats van andersom, om koloniale perspectieven op zijn kop te zetten. Zo laat ik een ander stuk van de wereld zien en geef ik de ruimte aan Surinaamse kennis en ervaringen om te resoneren in een andere context. Kunst verandert de dialoog over ons koloniale verleden niet in één keer, en niet iedereen zal zich aangesproken voelen. Maar zolang het een reactie oproept—positief of negatief—dan heeft kunst “gekunst.” Het is aan ons om te kiezen hoe we die reacties in de dialoog verwerken en welke impact dat zal hebben op ons samenleven.”
David Paulus: “Kunst als educatief instrument voor verbinding en bewustzijn”
“Kunst is een manier om werelden met elkaar te verbinden, maar die verbinding kan alleen echt ontstaan wanneer we verschillende perspectieven tonen en de diversiteit van gemeenschappen erkennen. Het is niet genoeg om enkel het Europese verhaal te vertellen; kunst moet ook de invloed en impact van andere culturen weergeven. Voor mij ligt hierin de kracht van kunst in het onderwijs: kunst kan als hulpmiddel dienen om jongeren het verleden in de juiste context te leren begrijpen, door hun horizon te verbreden en niet alleen het Westerse perspectief te belichten.
Kunst speelt ook een belangrijke rol in het bespreekbaar maken van pijnlijke thema’s, zoals slavernij en kolonialisme. Door verschillende kunstenaars met uiteenlopende achtergronden en ervaringen aan het woord te laten, wordt de complexiteit van deze thema’s laagdrempeliger en toegankelijker voor een breed publiek. Zo doorbreken we taboes en creëren we een ruimte waarin begrip en reflectie kunnen ontstaan.
Binnen mijn eigen gemeenschap zie ik kunstprojecten graag als een manier om Caribische jongeren te helpen hun identiteit te ontdekken en te omarmen. Vooral in Curaçao. Het thema “maak kennis met je cultuur” kan jongeren helpen hun erfgoed te verkennen en trots te ontwikkelen op hun geschiedenis. Kunst biedt een krachtig instrument om hen bewuster te maken van hun roots en kan een belangrijke bijdrage leveren aan de vorming van hun identiteit.
Toch kent kunst ook zijn beperkingen. Het is niet altijd voldoende om een diepgaande dialoog te faciliteren. De impact van kunst hangt sterk af van de bereidheid van mensen om open te staan voor verschillende perspectieven. Soms kan kunst oppervlakkig blijven en wordt het gesprek slechts gedeeltelijk gevoerd. Maar zolang kunst uitnodigt tot reflectie, biedt het de mogelijkheid om een brug te slaan tussen gemeenschappen en het koloniale verleden, al is het aan ons om die brug verder te bouwen.”
Hoewel Soeleiman en Paulus kunst op verschillende manieren benaderen, geloven ze allebei in haar kracht om gemeenschappen te verbinden en complexe thema’s als slavernij en kolonialisme bespreekbaar te maken. Waar de een kunst ziet als een persoonlijke, emotionele ervaring die openstaat voor interpretatie, ziet de ander kunst als een educatief middel dat verschillende perspectieven belicht. Beide visies tonen aan dat kunst, in welke vorm dan ook, een krachtige brug kan slaan naar wederzijds begrip en blijvende dialoog.
Het project Our HERitage belicht de verhalen van Caribische vrouwen tijdens de koloniale periode (inclusief slavernij en contractarbeid) van Nederland. Het initiatief wil meer erkenning geven aan dit vaak vergeten erfgoed en het wil de diversiteit binnen de Caribische gemeenschap (inclusief Suriname en Guyana’s) zichtbaar maken. Our Heritage Speaks is een opiniereeks op NieuwWij.nl die verschillende stemmen van Our HERitage samenbrengt voor kritische reflecties en nieuwe perspectieven op ons gedeelde verleden. Lees meer op www.ourheritage.nl.
