Li An Phoa: “De rivieren zijn onze spiegel”

Li An is opgegroeid in de voorstad van Rotterdam als de dochter van twee fysiotherapeuten. Hoewel ze niet opgroeide in een omgeving omringd door de natuur, hebben haar ouders haar wel de ruimte gegeven om de natuur te ontdekken en erover te verwonderen. “Fysiotherapeuten zijn heel goed in observeren,” vertelt Li An. “Dat hebben ze mij ook echt geleerd. En dan bedoel ik niet alleen kijken, maar ook voelen. Ze lieten me blaadjes oppakken en neerknielen op het mos. Met elke ervaring werd het verlangen naar de wildernis groter. Van de blaadjes kwam een park, van het park kwam een bos, en van het bos kwam een groter bos.”

Als studente bracht dit verlangen naar de wildernis Li An naar Canada, waar ze een maand lang over de rivier Rupert kanode. Ze kwam daar eigenlijk om onderzoek te doen naar het protest van inheemse bewoners tegen een bedrijf dat een dam in de rivier wilde bouwen. Ter plaatse raakte ze diep onder de indruk van de rivier en alle lessen die de rivier haar leerde. De kaders van het onderzoek stonden haar in de weg en daarom besloot ze deze terzijde te leggen, om onbevangen te kunnen leren. Tijdens deze kanotocht dronk Li An dagelijks van het rivierwater en ervaarde ze een sterke verbondenheid met de rivier, die haar leermeester werd.

Toen ze drie jaar later terugkwam, was het water van de rivier Rupert niet langer drinkbaar. De eerste stappen voor het bouwen van de dam waren gezet, waardoor de natuurlijke balans verstoord was geraakt. “Het zien van de schade aan de rivier, de dieren en de lokale bevolking raakte me diep. Het maakte dat ik inzag hoe groot onze invloed op de natuur kan zijn. Deze ervaring hielp me met het ontwikkelen van mijn persoonlijke kompas, om bewust te worden van de manieren waarop mijn handelen invloed heeft op de drinkbaarheid van rivieren. Nadat ik mijn eigen levensstijl had aangepast aan de hand van mijn persoonlijke kompas ben ik me er ook voor gaan inzetten om op maatschappelijk niveau een nieuw kompas te ontwikkelen. Om ook op maatschappelijk niveau gezamenlijk te streven naar drinkbare rivieren.”

“Vorm volgt de functie. Dat is één van de lessen die wij van natuurlijke systemen kunnen leren,” vertelt Li An. Ze begon dan ook niet met het oprichten van een stichting, het kiezen van een naam of het vormgeven van een website. “Ik wilde het niet meteen in een bepaalde vorm gieten, maar ben gewoon begonnen.” Dus begon ze met het organiseren van wandelingen langs rivieren waarin ze mensen helpt om te reflecteren over het belang van gezonde rivieren en motiveert om zorg te dragen voor rivieren. Inmiddels is het initiatief uitgeroeid tot Stichting Drinkable Rivers, van waaruit Li An en haar collega’s naast de succesvolle wandelingen ook actief het gesprek aangaan met bestuurders en bedrijven, en onderzoek faciliteren.

“De rivieren zijn onze spiegel: als het goed gaat met de rivieren vertelt dat een positief verhaal over ons welzijn. De gezondheid van de rivier heeft invloed op de gezondheid van het hele ecosysteem. Water is de basis van het leven en kan ook de basis zijn van een gelijkwaardige samenleving, wanneer iedereen drinkwater kan halen uit de rivier, zonder discriminatie. Schoon, gezond water is nog voor te veel mensen een basisbehoefte waar niet in voorzien wordt. Het ontbreken van die basisbehoefte zorgt ervoor dat te veel mensen, net zoals andere levensvormen, niet tot bloei kunnen komen.”

Een van de lessen die we volgens Li An kunnen leren van de natuur, is om te zorgen voor dat wat voor ons zorgt. “In het zorgen voor het water, zorgen we ook voor onszelf. Het water is niet van ons afhankelijk: wij zijn degenen die afhankelijk zijn. Dat besef zou richting moeten geven aan ons maatschappelijk kompas. De drinkbaarheid van onze rivieren is een maatstaf die ons vertelt hoe het er met ons voorstaat. Als wij zorg dragen voor de gezondheid van ons water, dan zorgen we daarmee voor onze eigen gezondheid.”

“Ik denk dat er veel mensen zijn die denken dat ze te klein zijn, dat ze er niet toe doen. Dat hun gedachten en handelingen geen invloed hebben. Die gedachte komt voort uit een ervaring van gescheidenheid. Het zorgt ervoor dat we tegen dat kernprincipe van de verbondenheid van het leven ingaan en niet langer zorgen voor hetgeen dat voor ons zorgt. Als we die verbondenheid weer intiemer zouden ervaren, zouden we de pijn van ons eigen handelen voelen. Als we de negatieve effecten van plastic op de natuur net zo sterk zouden ervaren als een snee in onze huid, dan zouden we er wel mee stoppen. Onze gedachten en handelingen hebben impact, maar we moeten dit weer voelen. De Sami, de inheemse bevolking van Noorwegen en Zweden, hebben deze verbinding niet verloren. Toen er een gedeelte van het bos werd gekapt voor het aanleggen van een weg, vertelden ze dat ze dit ervoeren als het afhakken van hun ledematen. Dat is niet alleen als metafoor bedoelt, maar een echte ervaring die voortkomt uit die verbondenheid. De constructiemedewerkers ervoeren dit niet. Zoals zo velen van ons voelden zij de impact van hun handelen niet.”

Li An legt uit dat doordat velen van ons niet langer in verbinding staan met ons gevoel en de wereld om ons heen, we niet alleen de negatieve impact van ons huidige handelen niet voelen, maar het ook lastig vinden om aan te voelen wat een goede verbetering zou zijn. “Vaak vinden mensen mijn verhaal en visie mooi, maar dan vragen ze aan mij: ‘maar hoe dan?’ Ik denk dat die vraag naast onzekerheid ook op een veel diepere laag van gescheidenheid wijst. Diep van binnen weten we namelijk wel wat echt goed voor ons is, en dat is niet anders dan wat goed is voor de natuur. Een vraag die ik daarom graag aan mensen stel is ‘waar gaat je hart van zingen?’ In plaats van dat ik een stappenplan voorkauw, doe ik dan aanspraak op een wijsheid die in ieder van ons aanwezig is.”

Li An ziet in het herontdekken van ons eigen gevoel en de ervaring van verbondenheid ook een rol voor het onderwijs. “Het zou mooi zijn als er in het onderwijs weer echt ruimte is om te ontdekken, te ervaren en te voelen, zoals mijn ouders mij die ruimte hebben gegeven. Op die manier vormen we ons persoonlijk kompas, waarmee we uiteindelijk ook ons maatschappelijk kompas versterken. Zo kunnen we ons weer bewust worden van het feit dat we altijd een keuze hebben, dat elke handeling en gedachte een keuze is, en dat we dus bewust kunnen kiezen voor dat wat goed voor ons is.”

Gaat jouw hart zingen van het verhaal van Li An? Sluit je aan bij de beweging en leer meer over drinkbare rivieren op de website of in het boek Drinkbare Rivieren.