In elke maatschappij heerst een set van ongeschreven regels over hoe je je als jongen of meisje moet gedragen of hoe je eruit hoort te zien. Zelfs in maatschappijen zoals de onze, waarin dit stereotype beeld steeds vaker openlijk bevraagd wordt, blijkt dat zes op de tien jongeren sociale druk voelen om te voldoen aan het stereotype beeld van man of vrouw. Dit gevoel leeft het sterkst onder jongeren tussen zestien en negentien jaar: 70 procent van de jongens ervaart druk om er groot, sterk, gespierd en atletisch uit te zien.
“Jongens worden verwacht dominant te zijn, meisjes te veroveren en hun emoties niet te tonen”, stelt het onderzoek van Plan International, dat naar aanleiding van Internationale Mannendag op 19 november is gelanceerd. Er is onderzoek gedaan naar jongeren in België en Senegal.
Het rigide beeld van mannelijkheid stimuleert bepaalde gedragingen: een echte man wordt door veel jonge mannen geassocieerd met onder andere overmatig drinken, stoer rijden en assertief fysiek gedrag. Op dat moment kan mannelijkheid gedefinieerd worden als ‘toxisch’, stelt het rapport, dat concludeert dat deze stereotypen uiteindelijk genderongelijkheid en geweld in de hand kunnen werken. Uit cijfers van de Verenigde Naties blijkt ook dat wereldwijd bijna één op de drie vrouwen sinds haar 15e minstens één keer het slachtoffer is geweest van fysiek en/of seksueel geweld.
Volgens de onderzoekers is er vaak sprake van peer pressure: erbij willen horen. Dat versterkt enkele negatieve aspecten van mannelijkheid, zoals geweld, zeggen ze. Voor meer dan 73,5 procent van de bevraagde jongeren leidt toxisch gedrag tot meer geweld.
In de Belgische peiling van het onderzoek zien twee op de drie jongeren toxische mannelijkheid als een wereldwijd probleem en een bedreiging voor gendergelijkheid. Uit de globale resultaten blijkt dat jongeren toxische mannelijkheid overal zien opduiken, maar vooral in de schoolomgeving en bij de sportclub.
Voetbal
Het onderzoek van Plan International België analyseerde ook de sportwereld, meer specifiek het voetbal en constateert dat er wereldwijd onevenredig veel aandacht is voor mannelijke sporters in media en er een “traditie” heerst om scheidsrechters uit te schelden.
Ook de zogeheten locker room talk – vrouwonvriendelijke gesprekken in de kleedkamers, al dan niet als grap bedoeld- houden nog al te vaak het beeld hoog van sport als de “habitat van de viriele man”.
Van sport is echter ook bewezen dat het een positieve impact heeft op het leven van jongeren en positieve waarden zoals teamwerk, fair play en respect bijbrengt.
“Plan International zet wereldwijd hard in op sport, zo ook in Senegal”, zegt Isabelle Verhaegen, Nationaal Directeur bij Plan International België. “Daar proberen we fenomenen zoals locker room talk aan te pakken. Uit ons onderzoek blijkt dat zes op de tien jongens en zeven op de tien meisjes tegen locker room talk in de sportclub zijn.”
De onderzoekers zijn hoopvol omdat ze constateren dat jongeren geloven dat het anders kan en moet.
Veilige ruimtes
“De boodschap is duidelijk: jongeren moeten tools aangereikt krijgen om verschillende situaties beter te begrijpen en gepast te kunnen handelen”, zegt Verhaegen. “Het is belangrijk dat jongeren weten dat er niet slechts één vorm van mannelijkheid bestaat maar iedereen er zijn eigen invulling aan moet kunnen geven. Dat heeft ook positieve effecten op het welzijn en de fysieke, mentale en seksuele gezondheid van de man zoals betrokkenheid bij de opvoeding van de kinderen en als partner in een relatie”.
Volgens de onderzoekers is het belangrijk om in scholen en sportclubs veilige ruimtes te creëren waar jongeren kunnen praten over mannelijkheid, gendergelijkheid, mensenrechten, geweld en sociale normen. Ze raden aan om leerkrachten en trainers op te leiden rond dit thema, zodat zij de jongeren beter kunnen begeleiden op weg naar gendergelijkheid.
