Welke waarden moeten volgens u centraal staan in de politiek?
“De politiek zou moeten gaan over dienstbaarheid. Niet alleen aan een partijideologie, regeerakkoord, de achterban, een deelbelang, maar aan alle levende wezens. Ook aan mensen met wie je zelf weinig binding hebt, ook daarvoor draag je verantwoordelijk binnen de overheid.
Het persoonlijke is politiek. Dus laat ik vertellen over mijn oudere broer Randjai, die medio dit jaar op 47 jarige leeftijd overleed. Hoe zijn bijzondere persoonlijkheid, wat hij me heeft geleerd en laten zien in zijn leven, ook doorwerkt in mijn baan als ombudsman.
Randjai was een persoon die vaak gedoe had met overheidsinstanties. In mijn werk moet ik geregeld aan hem denken. Hij leek op een select groepje van klagende bewoners die we bij de ombudsman ‘paradijsvogels’ noemen. Kleurrijke eigenzinnige figuren die niet passen binnen de keurige kaders en de loodrechte lijntjes van de overheid, met eigen opvattingen over de reden dat we hier op deze aardbol rondlopen. Vaak originele denkers. Kunstenaars, daklozen, vluchtelingen, woonwagenbewoners.
Deze mensen vinden al snel een plek in mijn hart omdat hun authenticiteit raakt aan mijn eigen diepgekoesterde persoonlijke wens dat niemand per se hoeft te passen in een hokje, en dat we als samenleving ruimte moet hebben voor mensen die niet passen in het standaardplaatje. Dat er ruimte moet zijn voor meer opvattingen over wat een goed leven is, hoe je je relaties vormgeeft, als je maar anderen ook eenzelfde ruimte geeft.
De waarde van dienstbaarheid zou leidend moeten zijn, zodat iedereen zich gezien en gehoord voelt door de politiek, niet alleen een eigen achterban. Dienstbaarheid betekent dus dat je niet alleen gaat voor je eigen partij, maar je breder oriënteert. Ook de paradijsvogels horen er dan helemaal bij.”
Welke thema’s, moeten gezien die waarden, bovenaan de politieke agenda staan?
“Als ombudsman treed ik af en toe ook op als techno-dj bij daklozen in Amsterdam. Zo wil ik deze mensen twee uurtjes positiviteit geven en ze in de gelegenheid stellen om gebruik te maken van ons spreekuur ter plaatse. Vooral de situatie van de ongedocumenteerden raakt me dan.
Wonen is een belangrijk politiek thema; maar vanuit de waarde dat iedereen het verdient om gezien en gehoord te worden door de politiek, vind ik dat de politici de komende kabinetsperiode zich extra moeten inspannen om de mensonterende situatie van ongedocumenteerden te verbeteren. Tienduizenden mensen alleen al in Amsterdam zitten te verpieteren. Terwijl we overal personeelstekorten hebben, verhinderen de regeltjes dat werkgevers ongedocumenteerden legaal werk kunnen bieden. Van een behoorlijke overheid mag je verwachten dat deze oplossingsgericht aan de slag gaat. De ombudsmannen in het land zitten over dit vraagstuk met de handen in het haar, omdat de schrijnende situatie bij ons zichtbaar wordt, maar het komen tot oplossingen ligt echt op het bord van de politiek. Vanuit dienstbaarheid aan alle mensen, vind ik de situatie zo jarenlang laten versloffen volstrekt onacceptabel. Ondanks dat het altijd een feestje is als ik er draai en met mensen spreek, ga ik er letterlijk met ‘gemixte gevoelens’ weg.”
Wie in de politieke arena krijgt van u een ongevraagd advies wat betreft die waarden?
“Mijn advies voor de aanstaande politici: zoek elkaar op, relativeer de partijpolitiek, en richt je gezamenlijk op het welzijn van alle Nederlanders. Probeer elkaar niet altijd te overtuigen, want zelfs in de woorden van je ergste politieke opponent zit mogelijk een zorgpunt die het onderzoeken waard is. Zorg ervoor dat je op pad gaat en samenwerkt met de vele informele leiders in de wijken die ons land rijk is. Ik denk zelf aan Amsterdammers zoals Said Ben Sallem, Abdelhamid Idrisi of een Lucia Martis. Informele politici zou je ze kunnen noemen.
Beluister vooral ook de ambtenaren in de uitvoering. Mensen aan de balie, bij burgerzaken, of bij een klantcontactcentrum. Velen hebben een bak aan kennis. Onderzoek wat er gebeurt in het land zelf: blijf niet alleen in politiek Den Haag hangen. Zelf rijd ik met de Ombulance door de straten van de Amsterdamse Metropool, bewust niet alleen achter mijn bureau. Dan hoor je veel meer, de problemen, maar je ziet ook wat er goed gaat.
Durf te innoveren, zelfs bij zoiets geïnstitutionaliseerd en geritualiseerd als de politiek. Laat de wijze waarop jullie voorgangers de politiek bedreven, niet leidend zijn voor de manier te zijn waarop jullie het nu aanpakken.”
Wat wilt u aan de kiezers meegeven?
“Politici zijn ook mensen. Het is tegenwoordig niet makkelijk om de politiek in te stappen. Er is veel online haat, vooral richting vrouwelijke politici. Het is goed om te beseffen, dat ook zij maar mensen zijn. Dat ze gevoelens hebben, innerlijke twijfels, jeukende stress of het gevoel hebben er toch niet helemaal bij te horen. Ook zij verdienen het om gezien en gehoord te worden, zoals we dat zelf willen.”
