“We gebruiken het tuinieren om zelf ook weer te leren groeien”

De oprichters van Bloei en Groei droomden van een plek waar ze zouden kunnen werken aan de relatie met de natuur, met zichzelf en de omgeving, vertelt oprichtster  Ama Koranteng-Kumi. Waar veel mensen stoppen met dromen zodra de dag aanbreekt, maakte Ama van haar droom werkelijkheid. Inmiddels heeft Bloei en Groei al ongeveer 400 vrouwen kunnen verwelkomen in één van de tuinen. De tuinen zijn te vinden in de buurten waar deze het hardst nodig zijn, met Amsterdam Zuidoost als basis.

“Wij gebruiken het tuinieren om zelf ook weer te leren groeien,” vertelt tuincoach Marye. “In de Osdorp Healing Garden hebben we een heel diverse groep. Mensen komen met veel verschillende levensverhalen. Sommige vrouwen komen net uit een burn-out, anderen zijn in de rouw, verblijven in het asielzoekerscentrum of voelen zich eenzaam. Bij ons op de tuin vinden de vrouwen rust en tijd voor zichzelf. Door met je handen bezig te zijn met de aarde, kun je je gedachten loslaten en beter aarden in je lichaam: wortelen in jezelf zoals plantjes wortelen in de grond.”

Deelneemster Safiroen vertelt over haar ervaring op de tuin: “Ik kom uit een boerendorp in Suriname. Hier in Nederland woon ik op drie hoog en heb ik geen tuin. Toen ik voor het eerst in de Osdorp Healing Garden kwam keek ik mijn ogen uit over wat er allemaal bloeide en groeide.” Communitycoördinator Evelien herkent het verhaal van Safiroen en geeft aan dat er veel mensen zijn die in een flat op 3 of 4 hoog wonen en geen tuin hebben, maar die de omgang met de natuur wel van huis uit hebben meegekregen. “Vooral mensen die opgegroeid zijn op het platteland ervan het als een gemis.”

De tuin is daarnaast een plaats voor de vrouwen om even tijd voor zichzelf te nemen. “Veel vrouwen gaan gebukt onder de vele zorgtaken die ze hebben naast hun werk. Daardoor lopen ze soms over en zijn ze toe aan een moment voor zichzelf om op te laden,” vertelt Evelien. Dit beaamt Safiroen: “Thuis was ik altijd bezig voor anderen, vooral toen mijn zonen nog thuis woonden. Maar bij de tuin ben ik er voor mijzelf. Ik heb mijn handen in de aarde en kan mijn verhaal vertellen. Het is leuk om te zien dat de planten groeien en je na een tijdje je eigen oogst mee kan nemen en kan delen met anderen.”

Ook leidt het tuinieren vaak tot nieuwe inzichten en mooie gesprekken. Evelien is zelf met Bloei en Groei in aanraking gekomen toen ze druk bezig was met afstuderen, werk en vrijwilligerswerk bij buurtprojecten. “Uiteindelijk was het op de tuin dat ik me realiseerde dat ik veel te hard aan het rennen was en oververmoeid begon te raken. De tuin hielp me om stil te staan en rust te nemen.”

Eén van de kernwaarden van Bloei en Groei is superdiversiteit. “We staan met veel verschillende mensen met veel verschillende culturen op de tuin, maar ook bijvoorbeeld qua leeftijd is er een grote diversiteit. De jongste deelnemer is begin twintig en de oudste deelnemer was 85. Er wordt dus veel wijsheid gedeeld, niet alleen over het groeien van planten maar ook over persoonlijke groei in het leven.”

De tuincoaches doen eigenlijk ook veel meer dan enkel het begeleiden van het tuinieren. “Het is belangrijk dat iedereen zich betrokken voelt bij de tuin,” vertelt Marye. “Als tuincoach ben ik dus niet alleen bezig met het volgen van het plan en aan het vertellen wat er moet gebeuren. Ik wil ook luisteren naar de deelnemers die vaak veel kennis en ervaring met zich meebrengen. Zo groeide er in de tuin onverwacht een vreemde plant. Ik wist dat we die plant niet gezaaid hadden, dus ik haalde hem telkens weg. Na een paar keer kwam er een vrouw naar me toe, die zei: “Dat is zomerpostelein, dat moet je niet weggooien. Op de markt moet je daar veel voor betalen, dat is heerlijk!” Zo leerde ik van de andere vrouwen wat de waarde en het nut van verschillende planten is. Er is zoveel wat we van elkaar kunnen leren.”

“Duurzaamheid is er niet inclusiever op geworden, zowel qua tijd als geld,” vertelt Evelien. “Mensen die bezig zijn met financieel en sociaal overleven hebben helemaal geen tijd om naar de biologische winkel te gaan, zelfs al zouden ze het kunnen betalen.” Toegang tot gezonde voeding is niet vanzelfsprekend voor veel Amsterdammers. “Amsterdam Zuidoost is bijvoorbeeld het enige stadsdeel dat geen biologische supermarkt of winkel heeft,” vertelt Evelien. “Naast dat het niet binnen het budget van veel mensen past, is het ook letterlijk niet toegankelijk omdat het te ver weg is.” 

Een andere optie is dan je eigen groenten gaan verbouwen. Evelien vertelt dat mensen die dit willen vaak op lange wachtlijsten voor stadstuintjes terechtkomen: “Het is niet eerlijk dat sommige mensen 6 jaar lang op een wachtlijst moeten staan en ook nog eens veel geld moeten betalen voor een klein tuintje in de stad. Als je je eigen groenten wilt verbouwen betekent dat dat je lang moet wachten en dat je de contributie van de tuinvereniging moet kunnen betalen.” 

Eén van de doelen van de tuinen van Bloei en Groei is dan ook om gezond eten toegankelijker te maken. “Het zou een basisrecht moeten zijn, dat iedereen toegang heeft tot de natuur en gezond eten,” zegt Evelien. Deelnemers leren om hun eigen groenten te verbouwen en krijgen zo ook de kans om hun familie een gezonde maaltijd voor te schotelen. Jamilah Sherally legde eerder in artikel 8 van deze reeks uit dat bewoners van lage-inkomenswijken gemiddeld 7 jaar korter leven dan bewoners van hoge-inkomenswijken. Dat verschil is voornamelijk het gevolg van de ontoegankelijkheid van gezonde voeding. Hier probeert Bloei en Groei van onderaf dus iets aan te veranderen.

“In de eerste coronagolf zijn we daarom naast individuele tuintjes ook een kleine productietuin begonnen,” vertelt Evelien. “In deze tuin hebben we met onze community groenten verbouwd voor de buurt, zodat gezonde voeding voor alle buurtbewoners, juist ook met een klein budget, toegankelijk wordt. Elke eerste vrijdag van de maand organiseren we een gezellige moestuinmarkt en verkopen we de oogst.”

Om zo veel mogelijk positieve impact te hebben zoekt Bloei en Groei de verbinding op met andere organisaties en buurtinitiatieven. Zo hebben ze een nauwe samenwerking met buurtwerkkamers, waar mensen met verschillende vragen terecht kunnen. Ook bloeien er vaak mooie ideeën en initiatieven op in de tuin, zoals het Repair Café dat Safiroen heeft opgezet. Bij dit Repair Café worden kleine huishoudelijke apparaten en kleding gerepareerd. Naast de organisatie zit Safiroen zelf achter de naaimachine voor kleine kledingreparaties. “Wanneer een apparaat of kledingstuk hersteld is zijn mensen vaak hartstikke blij. Laatst was er een mevrouw met een laptop van haar zoon, die hij gebruikte voor school. Ze zei dat ze eigenlijk geen geld had om een nieuwe te kopen. Ze was ontzettend opgelucht en gelukkig toen het weer gerepareerd was. Dat zijn de kleine dingetjes waar ik dan ook weer energie van krijg om door te gaan.“ Op deze manier dragen duurzame initiatieven ook bij aan meer gelijkheid.

Misschien lees je dit artikel en denk je: dit heeft mijn buurt ook nodig! Misschien beginnen je groene vingers al te kriebelen of zie je al mogelijkheden om ook een Repair Café op te zetten. “Kijk dan eerst wat er al is,” zegt Safiroen, “als je dat weet kan je daarna kijken hoe je dat samen met anderen kan aanvullen. Een buurtproject opzetten moet je samen doen.” Safiroen adviseert om iets te doen met je eigen talenten en passies: “kijk wat je leuk vindt, goed kan en geloof in je eigen idee.”

Heb je helemaal nog geen groene vingers, maar wil je wel graag een eerste stapje zetten om je verbinding met de natuur weer terug te vinden? “Begin dan met je eigen vensterbank!” zegt Marye. “Je kan makkelijk het hele jaar door erwtenscheuten kweken op de vensterbank. En deel de oogst met je buren! Het gaat niet alleen om het doen, maar ook om het delen. Om de verbinding met de natuur, met jezelf en met de ander. Vanaf de vensterbank kun je in kleine stapjes verder uitbreiden.” Safiroen vertelt dat zij nu zelfs aan het tuinieren is op haar balkon: “Heel lang had ik alleen bloemen op mijn balkonnetje. Nu heb ik bloemen en groenten door elkaar heen staan. Dan groeit het ook veel beter, en het ziet er leuk uit!”

Aanmelden voor een tuintje bij Bloei & Groei kan via hun website tot begin maart. Vanaf eind maart zijn ze weer in de tuin actief. Bij deze ben je van harte uitgenodigd om een keer langs te komen in één van hun tuinen of aan te sluiten bij hun workshops of open dagen.