Voor het onderzoek is gesproken met ruim honderd mensen die in de praktijk betrokken zijn bij nieuwe vormen van kerk-zijn zoals pioniersplekken, kliederkerken, monastieke initiatieven en leefgemeenschappen. Ook mensen uit reguliere kerken deden mee. In het onderzoek komen onder andere drie inhoudelijke deelgebieden aan bod: ‘Gemeenschapsvorming, netwerken en lidmaatschap’, ‘Ambten, sacramenten en de rol van predikanten’ en ‘Samenwerking, besluitvorming en bestuur in de kerk’.
Bestaande kerkordelijke structuren en ambten staan ter discussie. Zo wordt lidmaatschap niet langer als vanzelfsprekend gezien door de respondenten: 56% denkt dat kerk-zijn zonder lidmaatschap mogelijk is. Lidmaatschap wordt door nieuwe kerkplekken vaak meer fluïde, open en flexibel benaderd. Ook de koppeling tussen doop en lidmaatschap spreekt niet vanzelf; hier wordt in de praktijk verschillend mee omgegaan.
Nieuwe rol voor predikanten?
Ook vindt 65% van de respondenten de ambten van ouderling en diaken op nieuwe kerkplekken niet nodig. Nog meer mensen (75%) vinden het niet noodzakelijk dat bij elke nieuwe kerkplek een predikant betrokken is. Parallel hieraan zien we volop ruimte voor niet-theologen om voor te gaan bij nieuwe kerkplekken (75% positief) en sacramenten te bedienen (71%). Wel hecht men aan theologische kwaliteit en diepgang. Supervisie van niet-theologen door predikanten wordt breed ondersteund. Daarmee kan de rol van (een deel van de) predikanten verschuiven van uitvoerder naar toeruster/supervisor van vrijwilligers.
Gespreksbijeenkomsten in het land
Het onderzoek is deel van het project Mozaïek van Kerkplekken, waarin het moderamen van de generale synode opdracht heeft gegeven om de praktijk van bestaande en nieuwe kerkplekken verder te onderzoeken en te doordenken. In september volgt een rapport met meer reflectie en oplossingsrichtingen. Na september wordt rond dit rapport het gesprek gevoerd, onder andere tijdens gespreksbijeenkomsten in het land. In november vindt vervolgens bespreking plaats tijdens de synode.
Meer informatie over ‘Mozaïek van Kerkplekken’ en het onderzoeksrapport ‘Over speelruimte en spanning’ (inclusief synopsis) is te vinden op de website van de Protestantse Kerk in Nederland: www.protestantsekerk.nl/kerkplekken.
