De Anglicaanse Kerk heeft z’n eerste vrouwelijke bisschop. Ellinah Wamukoya, afkomstig uit Swaziland in Zuid-Afrika, nam recent trots de benoeming aan. Op de radiozender van de BBC gaf ze uiting aan haar blijdschap. “Ik zie het als mijn taak de moederlijke kant van God te tonen. Als een moederkloek die haar kuikens beschermt, zo wil ik er voor mijn kinderen zijn,” zo sprak de zestigjarige vrouw.
Bisschop Wamukoya zal niet lang de titel van enige vrouwelijke bisschop binnen de Anglicaanse Kerk dragen. De autonome Anglican Church of South Africa heeft de benoeming van de blanke Margaret Vertue bekendgemaakt, wiens ceremonie naar verluid begin volgend jaar plaats zal vinden. De Engelse moederkerk was er snel bij de benoeming te veroordelen. “Ongepast en onbetamelijk,” zo was het blanke mannelijke antwoord.
Het is opmerkelijk dat het zogenaamd ‘progressieve’ Europa, dat de mond vol heeft van vrouwenrechten en emancipatie, nog steeds worstelt met de rol van de vrouw in de kerk. “So that was the remarkable voice of the first female Bisshop of Africa,” concludeerde de Britse verslaggeefster het korte vraaggesprek met lichte verbazing. De eerste vrouwelijke bisschop van de Anglicaanse kerk zal ze bedoelen. Afrika kent tientallen vrouwelijke bisschoppen in de pinksterbeweging en evangelische stroming.
Zo sprak ik bisschop Dawn Willis, de eerste vrouwelijke bisschop in de zogenoemde Born again-beweging van Oeganda. Deze vrouw, die geboren werd in een grote polytheïstische en polygame Nigeriaanse familie, leidt nu een kerkgemeenschap met drie vestigingen in Kampala en twaalf buiten de stad. Ook runt ze een eigen vocational school waar jonge vrouwen leren hoe ze zelfvoorzienend kunnen zijn en een stichting die 108 weeskinderen naar school stuurt. Zonder geld, maar met de diepe overtuiging dat God haar geroepen had, stak ze zeventien jaar geleden de Oegandese grens over. Binnen drie maanden leidde ze haar eerste congregatie. Zes jaar geleden werd ze – een buitenlander, alleenstaande moeder en hardwerkende zakenvrouw (ze handelt in zelfgemaakte handzeep en lotion in vijf districten van het land) – tot bisschop benoemd. De vrouwelijke kerkleider werd niet door iedereen even goed ontvangen. Onbekende mannen kwamen op haar af en vroegen haar of ze naar Oeganda was gekomen om “de natie te saboteren”. Anderen stelden dat er voor vrouwen geen plaats was in de kerk en dat ze vrouwelijke opstandigheid predikte. Maar Willis zette door en pareert dergelijke kritieken met gepassioneerde felheid. “Over de hele wereld krijg ik steeds dezelfde vraag te horen. Het begint al bij aankomst op Heathrow of een ander Europees vliegveld waar de douanier verbaasd opkijkt en vraagt: ‘Een vrouwelijke bisschop, dat kan toch niet?'”.
De grote vrouw buigt verder voorover en kijkt me met grote ogen doordringend aan. “Ken je het verhaal waarin God een muilezel als boodschapper gebruikt?”. “Ja,” mompel ik enigszins ongemakkelijk. “Als God een ezel als zijn boodschapper kan gebruiken, zou hij dan niet een vrouw kunenn inzetten? Staan wij nog lager op Gods ladder dan de dieren? Luister niet naar die valse profeten die je vertellen dat alleen de man geroepen is om God te dienen. De kerk is van het ware pad afgedwaald. God roept mannen én vrouwen op om te bouwen aan zijn koninkrijk. Hij zoekt naar een luisterend oor, een open hart. God zoekt geen perfectie, maar beschikbaarheid. Wij kunnen een kant van God laten zien die geen man kan tonen. Dat vinden mannen eng en wellicht bedreigend, maar een haan let niet op zijn kinderen. Het is de moederkloek die haar kuikens beschermt.”
Willis hanteert dezelfde beeldspraak die de kersverse Anglicaanse bisschop ook gebruikte. “Kent u het verhaal van de moederkip die haar kuikens tijdens de brand beschermdde?” vroeg ze aan de verbaasde verslaggeefster. “Zij beschermde haar kuikens met haar vleugels. Toen de brand over was, bleek de moeder dood en haar veren verkoold. Maar onder de zwarte stompjes van haar verbrande veren zaten haar kuikens, springlevend. De moeder gaf haar eigen leven, zodat haar kleintjes zouden worden gespaard.”
Waar de Europese vrouw vaak stil is en de man het voortouw neemt in de kerk, politiek en maatschappij, is de Afrikaanse vrouw al eeuwenlang de ruggengraat van de samenleving. Ze werkt meer én harder, zorgt voor haar vele vaderloze kinderen en familieleden en gaat nu ook haar gemeente voor in woord en daad. Ze beschermt haar kuikens met een moederlijke compassie, waar de Europese plofkip nog heel wat van kan leren.
