Het is een gewone vrijdagavonddienst met bijzondere gasten. De imam van de Al Kabirmoskee in Amsterdam is met tien leden van zijn gemeente naar de synagoge gekomen. Ze zitten gewoon tussen de leden van de LJG Amsterdam. Tijdens de dienst wordt er grotendeels gezongen in het
Hebreeuws. Het meest zingt de gemeente samen, sommige delen zingt chazzaniet (voorzangster) Helma Blankman alleen. Af en toe geeft de rabbijn een aanwijzing in Nederlands of Hebreeuws. Twee momenten van stilte, die voor mij als niet Hebreeuws sprekende toeschouwer uit de lucht komen vallen, zijn enorm krachtig. Net als het oplezen van de namen van de gemeenteleden die in deze periode zijn heengegaan.
Na de dienst beklimt rabbijn Menno ten Brink het spreekgestoelte. Hij vertelt een verhaal over de Ner Tamid. Dat is het licht dat altijd brandt voor de Ark, de kast waarin de torahrollen worden bewaard. Dat licht gaat nooit uit, ook al is het aanhouden van dat licht in het verleden meer dan eens moeilijk geweest. Hij verbindt het met het licht van de menora, de zevenarmige kandelaar en het Eeuwige Licht van God dat schijnt in alle drie de monotheïstische religies.
Rabbijn Ten Brink deed ook mee met het project ‘Preken voor Andermans Parochie’ in Rotterdam in 2001. Hij was toen rabbijn van de Liberaal Joodse Gemeente Rotterdam. “We vonden het toen eigenlijk heel griezelig,” geet hij aan. “De andere monotheïstische religies zijn in het verleden niet vriendelijk voor ons geweest. Maar toen ze op bezoek kwamen, was het eigenlijk heel fijn.”
Hierna wendt de imam zich tot de joodse gemeente. Hij vraagt zich af wat we over moeten dragen aan de volgende generaties. “In de Koran staat,” vertelt hij, “dat we allemaal geloven in God en de Laatste Dag. We moeten elkaar niet vrezen.” Hij roept ons op de moed te hebben elkaar écht te leren kennen. “Dan kom je er achter dat je veel overeenkomsten hebt, en ook veel verschillen. Maar dat maakt het juist boeiend.” Hij geeft aan dat we veel kunnen bereiken met dialoog. Zo kunnen we samen onze problemen oplossen en samenwerken om negatieve beeldvorming te voorkomen. Die interreligieuze dialoog, zo stelt hij, wordt door de Koran juist gestimuleerd. “Zo bouwen we aan een intermenselijke broederschap.”
Hoe gaan we dat doen? De eerste stap is volgens Abdallah nu gezet: kennismaken. “Dan zien we dat we meer overeenkomsten hebben dan verschillen.” Die verschillen wil hij niet wegwuiven. “Als Allah het had gewild, hadden we maar één religie gehad. Maar dat hebben we niet, dus de verschillen zijn eeuwig.” Het respecteren van de ander kan alleen als je ook de verschillen respecteert. Die verschillen zitten ook in ons. “Onze identiteit is dynamisch. Mensen veranderen in hun omgeving en met de tijd.” Abdallah vertelt dat zijn identiteit meerdere aspecten heeft. “Pas als die verschillende aspecten met elkaar botsen, heb ik een probleem.” Hij ziet een gevaar in arrogantie en jezelf boven de rest verheffen. Om dit te voorkomen moeten de godsdiensten contact maken. We moeten onze kinderen opvoeden op basis van dialoog; niet op basis van vijandsbeelden. Maar, voegt hij toe, we moeten ook de moeilijke onderwerpen uitdrukkelijk bespreken en extremisme bestrijden. Onder applaus gaat hij zitten.
Daarna is er een kopje koffie of thee en de mogelijkheid om na te praten. De gemeente is positief over de avond. Iedereen heeft veel geleerd. Volgens Harry Polak, voorzitter van het commissie dialoog van de LJG, staat het overgrote deel van de gemeente ook achter het project. Abdallah geeft aan dat de leden van de Al Kabirmoskee ook heel positief zijn. Hijzelf is in Marokko ook vaak naar een synagoge geweest.
Joodse en islamitische Amsterdammers komen erachter hoeveel ze eigenlijk gemeen hebben. Op religieus gebied worden overeenkomsten gevonden. Maar ook grote gedeelten van de taal komen overeen. Het spits is er af. ‘Preken in Mokum’ is nu echt begonnen. Op 1 april zal de rabbijn met leden van zijn gemeente een tegenbezoek brengen aan de moskee.
En de grote vraagstukken? “Als je daarmee begint,” zegt Polak, “slaat het meteen dicht”. Hij stelt voor kleine stapjes te nemen en elkaar eerst te leren kennen. Het valt op hoe een klein beetje kennis over de ander je beeldvorming al positief beïnvloedt.
Eén vraag heeft de avond opgeleverd, waarover eigenlijk nog niemand echt heeft nagedacht. De gasten stoeiden er ook mee. Wat doe je tijdens de gebeden en rituelen van de ander?
Prachtig, dit raakt me erg diep. Geweldig, ga hier vooral mee door.
Bemoedigend!!!
Prachtig initiatief. Tolerantie zonder oppervlakkigheid en onverschilligheid
Heel goed initiatief, hewt laat zien dat niet alle Joden of Moslims fanatiek zijn. Suggestie: probeer er ook een pastoor en/of domine bij te krijgen.
Erg leuk om dit te horen.De Islam is een vredelievend geloof. Ben trots op de imam die zijn verhaal in een synagoge heeft gedaan. De Joden zijn van harte welkom in de moskee. Vrede zij met iedereen.
Trots op mijn moskee en als adoptiekind met een zijtak van een joods liberale familie dubbel zo trots…Zo zie je maar weer eens wat ALLAH/Jahwe ook laat gebeuren…laten we niet vergeten dat wij Amsterdammers zijn en Nederlanders en dat buitenlandse politiek niets met ons persoonlijk religieuse beleven mag doen. Laten we scherp blijven en het helend vlak van 1940-1945 niet vergeten. Juist nu moeten we als broeders en zusters naast elkaar staan. Juist nu grote groepen vanwege hun geloof als achterlijk bestempelt worden en er een hetze wordt opgezet tegenover Islamitische nederlanders…het is een gotspe zoals we zouden zeggen…Moge de hoogste die wij aanbidden ons steunen in ons gevecht om vrijheid van geloofsuiting.
Zolang missionaire godsdiensten pricipieel blijven doorgaan met anderen trachten te bekeren tot het enige, ware, echte geloof is er wezenlijk iets mis. De enige, echte en ware godsdienst bestaat niet, wanneer zijn het christendom en de islam bereid om dat volmondig en zonder mitsen en maren, zonder dubbele agenda, dat toe te geven. Het is duidelijk nog een brug te ver. De gevolgen zijn bekend al eeuwenlang tot de dag can vandaag en hoevelen blijven niet staande houden dat de wereld zich dient te onderwerpen aan Christus dan wel Allah.
In het scheppingsverhaal staat dat de Eeuwige de mens schiep naar -zijn beeld en gelijkenis- . Dat betekend dat een ieder deze goddelijke vonk in zich heeft en als men de ander onrecht aandoet dat men het dan ook de Eeuwige aandoet…….
Het feit dat er duizenden verschillende vogels zijn, dat er verschillende mensenrassen zijn, dat er vele verschillende geloven zijn geeft aan dat de Eeuwige verschillen heeft geschapen die tesamen rijkdom zouden moeten betekenen….en in de ontmoeting met de ander ervaren we dat ook….dat kan ook verwarrend en moeilijk zijn [de grote boeken als Bijbel, Koran etc tonen ons o.a. ook de rolmodellen die hier mee worstelen] maar de orientatie moet zijn dat de vrijheid van de een ook de ruimte moet inhouden van de ander…
Ik zou de laatste in het artikel opgeworpen vraag graag proberen te beantwoorden. Wat doe je tijdens de gebeden en de rituelen van de ander?
In principe zou je kunnen zeggen: tijdens het bidden doe je niets. Houd je je op de achtergrond.
Tijdens de rituelen houd je je ook op de achtergrond, als observator, behálve wanneer je word uitgenodigd om deel te nemen. Dan zou ik die kans grijpen om te participeren. Bijvoorbeeld bij het zingen, of in het drinken van de kiddoesjwijn/druivensap en het eten van de challah, op vrijdagavond.
Ik vind dit een mooi verhaal. Er zou veel meer verdraagzaamheid moeten zijn op deze wereld, maar …
Ik vind bvb nergens het idee terug om ook de vrijzinnigen aan te spreken. Ik kan U garanderen dat ze met velen zijn, steeds openstaan voor allerlei nieuwe ideeën en steeds bereid zijn tot de meest joviale contacten. Hopelijk gaan we eindelijk van het idee af dat gelovigen boven de anderen staan. Ook dit ware een punt waarmee men kan bewijzen tolerant te zijn? Aan de
vrijzinnige medemens zal het niet liggen !!!