“De Black Lives Matter-beweging gaat de wereld rond en schudt velen wakker over het institutioneel racisme en de uitsluiting die nog in verschillende gelederen van de samenleving bestaan en die mensen van kleur achterstelt,” schrijven de initiatiefnemers in het manifest. “Als ervaren en betrokken mediamakers van kleur en solidaire bondgenoten maken wij in dit statement een aanklacht tegen de uitsluitende mechanismen die ook in de Nederlandse media aanwezig zijn. Wij eisen verandering en richten een Meldpunt Media Racisme & Discriminatie voor journalisten en mediamakers op.”
Media zijn een belangrijke machtsfactor in de samenleving, schrijven de initiatiefnemers. “Als journalisten en mediamakers vormen wij mee aan het perspectief van de samenleving. De programma’s, artikelen, films, podcasts, radio-shows en andere producties die wij maken, beïnvloeden de manier waarop ons publiek naar zichzelf en anderen kijkt. De beelden en berichtgeving vanuit media zijn vaak stereotyperend naar mensen van kleur en andere gemarginaliseerde groepen. En journalisten – hoe welwillend ook – dragen daarmee bij aan negatieve vooroordelen over achtergestelde groepen in de samenleving, wat kan leiden tot de verergering van de achtergestelde positie.”
De initiatiefnemers pleiten voor zelfreflectie: “De macht die media hebben, moet dus gepaard gaan met de verantwoordelijkheid om kritisch te zijn naar onszelf. Het is tijd om te erkennen dat we institutioneel racisme en discriminatie in stand houden middels eenzijdige samenstelling van onze redacties, onze berichtgeving en keuzes. Het is tijd om in actie te komen.”
“Er zijn vele onderzoeken en analyses waaruit blijkt dat media te homogeen zijn (wit, mannelijk, hetero, cis, randstedelijk en hoogopgeleid) en de samenleving niet in haar veelzijdigheid representeert. In 2019 concludeerde de Universiteit van Utrecht in het rapport Diversiteit in Beeld in de NTR-programmering dat ‘er nog veel ruimte is voor verbetering met betrekking tot de representatie van onder andere mensen van kleur in de media’. In de studie Beperkt Zicht van WOMEN Inc. wordt dit nog eens bevestigd. In het rapport staat dat de manier waarop gekleurde en witte mensen in beeld komen, een opvallende gelijkenis vertoont met de manier waarop vrouwen en mannen in beeld komen. Gekleurde mensen komen in 46 procent van de gevallen als ‘gewone burger’ in beeld. In 24 procent van de gevallen als deskundige en bij witte personen is dit min of meer andersom: 45 procent komt als deskundige in beeld en 31 procent als ‘gewone burger’. Door deze keuzes en verdeling worden verschillende geluiden en perspectieven uitgesloten, die belangrijk zijn voor een volledig en evenwichtig beeld van de samenleving.”
Journalisten van kleur in de media
“Daarbij is het van groot belang dat zowel achter als voor de schermen mensen uit minder vertegenwoordigde groepen zichtbaar zijn. Juist mediamakers en journalisten uit gemarginaliseerde groepen dragen bij aan de pluriformiteit van media en redacties maar komen vaak in een homogene cultuur terecht. Zo blijkt uit een uitgebreid onderzoek van NRC-journalisten Wilfred Takken en Maartje Geels in 2018 naar diversiteit in de media, slechts: ‘5.4 procent van de journalisten op de negen grote nieuwsredacties een niet-westerse achtergrond te hebben’. Dat de redacties vaak te eenzijdig zijn van samenstelling heeft ook impact op de redactiecultuur. Op verschillende redacties worden regelmatig racistische en discriminerende grappen gemaakt die mensen beschadigen, maar waar andere collega’s en leidinggevenden elkaar amper op aanspreken. Velen van ons worden op verschillende manieren uitgesloten, achtergesteld of veroordeeld, bijvoorbeeld vanwege een combinatie van huidskleur, gender, lichaam, seksualiteit en geloof.”
“Bi-culturele journalisten die solliciteren naar een baan worden soms niet aangenomen onder het mom: ‘We hebben al iemand zoals jij op de redactie of in het presentatieteam’. Vaak komt het ook voor dat journalisten van kleur alleen worden aangenomen als ze precies hetzelfde denken en werken als de (homogene) meerderheid of ze worden juist afgewezen wanneer ze niet ‘anders’ genoeg zijn. Beide gaan in tegen het pluriforme principe en de verscheidenheid die ook voor journalisten van kleur gelden. Verder wordt de professionaliteit van bi-culturele journalisten sneller in twijfel getrokken, omdat zij niet altijd aan de normen van de dominante groep voldoen.”
Lees hier het volledige manifest #FollowUp.
