Katja Tolstaja (ook: Katya Tolstoj) werd tijdens de Nacht van de Theologie in Hilversum uitgeroepen tot de nieuwe Theoloog des Vaderlands. Zij volgt monnik Thomas Quartier op, die het afgelopen jaar deze rol vervulde.
Katja Tolstaja vluchtte zo’n dertig jaar geleden vanuit de voormalige Sovjet-Unie naar Nederland. Zij is vereerd en ontroerd dat zij, met haar Russische achtergrond, het komende jaar de Theoloog des Vaderlands is.
Tolstaja werkt als hoogleraar post-traumatische samenlevingen aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Ze zoekt graag de nuance en ontrafelt historische, theologische en politieke lijnen in conflicten, zoals bijvoorbeeld de oorlog in Oekraïne. Ze deed ook onderzoek naar de Sovjet-samenleving en het element van ontmenselijking dat steeds weer de kop opsteekt in conflicten. Daarnaast deelt ze graag de rijkdom van de oosters-orthodoxe spiritualiteit.
Juryrapport
De organisaties die de Nacht van de Theologie organiseren zijn verheugd dat Katja Tolstaja het komende jaar de Theoloog des Vaderlands is. “In de huidige geopolitieke context is zij een belangrijke ambassadeur van de theologie in Nederland. Zij is in staat politieke en religieuze ontwikkelingen in Europa te duiden en tegelijkertijd de invloed van oorlog en vrede op het gewone leven van mensen invoelbaar te maken.”
En de jury schrijft verder: “We vinden het belangrijk is dat juist Katja Tolstaja – met haar Russische achtergrond– bereid is om gedurende een jaar de relevantie van theologie te laten zien. Op deze wijze willen we laten zien dat de Theoloog des Vaderlands ook staat voor verbondenheid en medemenselijkheid en het doorbreken van vijanddenken.”
“Zowel vanuit haar persoonlijke betrokkenheid, haar geschiedenis met Rusland, haar inzet voor Oekraïense vluchtelingen als vanuit haar professie is Katja Tolstaja bij uitstek in staat om in deze tijd ontwikkelingen dichtbij en verder weg te duiden en verbanden te leggen met theologie en religie,”zo vervolgt de jury. “Daarnaast kennen we haar als een warme en enthousiasmerende persoonlijkheid die als geen ander in staat is om een jaar lang te laten zien dat theologie een relevant vakgebied is dat een belangrijke bijdrage levert aan de opbouw van onze samenleving.”
Theologische Boek van 2022
Het boek Zondagmorgen. Over het missen van God van schrijver Willem Jan Otten is het beste Theologische Boek van 2022. Dat besloot de vakjury, die bestaat uit recensenten van Trouw en het Nederlands Dagblad. Het juryrapport luidde als volgt:
“Een prachtig meditatief boek, waarin de schrijver op meesterlijke wijze door het liturgisch jaar heen gaat. Enig in zijn soort. Je zou kunnen zeggen: hét christelijke coronaboek, terwijl het inhoudelijk niet eens zoveel over covid en de lockdowns gaat. Net als zovele kerkgangers moest Willem Jan Otten tijdens de lockdowns iets anders bedenken voor op de zondagmorgen. Hij miste de mis. Hij besloot iedere week dan zelf maar wat te mijmeren over de teksten die op het kerkelijk jaarrooster stonden. Volgens hem is dat ‘tegelijk van een grootse en heilige saaiheid’. Otten reflecteert daarbij onder meer op zijn eigen geloof en kerkgang van de afgelopen twintig jaar. Het boek biedt mooie gedachten over de aard van het christelijk geloof, zoals Otten die alleen kan verwoorden. Met zijn poëtische sensitiviteit en intellect gaat hij de wekelijkse bijbellezingen te lijf, vergelijkbaar met hoe Willem Barnard dat doet in het iconische werk Stille omgang.’ “
