Moskeekoepels: “Voorstel kliklijn aanval op godsdienstvrijheid”

Minister Wiersma heeft het voorstel, ondanks veel weerstand, kritiek en ernstige bedenkingen van onder meer de landsadvocaat, toch doorgezet. De moskeekoepels noemen de ‘religieuze kliklijn’ een ‘aanval op de godsdienstvrijheid’. Het idee van toezicht op het informeel onderwijs – dat gegeven kan worden in bijvoorbeeld de moskee, maar ook in huiselijke kring – is een grote wens van onder meer de VVD, zo schrijven de koepels in een persbericht. “Dit idee is uiteindelijk ook opgenomen in het regeerakkoord.” In het voorstel lezen de organisaties “de onthutsende uitwerking van dit voornemen.”

De meldplicht voor scholen als zij signalen denken waar te nemen die wijzen op een anti-integratieve of antidemocratische houding bij een kind, stuit op grote weerstand. “Leraren maar ook ouders zouden in zo’n geval melding moeten maken bij de onderwijsinspectie, die vervolgens kan ingrijpen. Concreet zou dit betekenen dat leerlingen op onder meer basisscholen en middelbare scholen geregistreerd kunnen gaan worden en dat de moskee waar het betreffende kind vormingsonderwijs volgt, wordt doorgelicht.”

Het voorstel heeft volgens de moskeekoepels meerdere zorgelijke kanten. “Allereerst schuurt het met de vrijheid van godsdienst, de vrijheid van vereniging, de vrijheid van meningsuiting en de scheiding van kerk en staat, die twee kanten op werkt. Daarnaast is er niet concreet gedefinieerd wat anti-integratief en antidemocratisch is. Er wordt op dit punt verwezen naar een onderzoek (“Verkenningen”) dat nog uitgevoerd is onder minister Koolmees (die overigens concludeerde dat er geen ingrijpende extra maatregelen nodig waren). In dit onderzoek worden wat de definities betreft slechts cumulatieve omschrijvingen gegeven, geen heldere definities. Juist omdat dit zo complex is. Het minste dat je mag verwachten als burger in een rechtsstaat, is dat je je gedrag kunt afstemmen op de wet. Dat is hier dus niet het geval. Een zeer zorgelijke tendens.”

De moskeekoepels noemen het “nooit aan te tonen dat een leerling zijn of haar ideeën heeft gekregen van de instelling waar hij of zij informeel onderwijs volgt. En überhaupt is het nog maar de vraag of het betreffende kind daadwerkelijk deze ideeën heeft of, zoals alle kinderen wel eens doen, slechts stoere taal bezigt. Dan is er nog de kwestie van het registreren.”

Enkele vragen die de koepels in dit kader hebben: Wie wordt er geregistreerd? Wie controleert dit? Hoe lang worden de geregistreerde gegevens bewaard? Wat gebeurt er met die gegevens? Is een docent, en helemaal een willekeurige ouder, bekwaam om dit soort signalen waar te nemen en op waarde te schatten? En de moslimorganisaties vragen zich af: “Krijgen we zo geen heksenjacht? Licht de docent of school de leerling en ouders ook in, het betreft immers minderjarigen? Gaat de overheid straks daadwerkelijk kinderen vanwege hun geuite mening  – of een ongemeende, recalcitrante uiting – registreren?” En de koepels concluderen: “We hebben bij de Belastingdienst gezien tot welke verschrikkelijke fouten onjuist en onterecht registreren kan leiden.”

“Uiteraard zijn ook de koepels van mening dat misstanden moeten worden aangepakt,” zo stellen de organisaties. “Maar dat moet gericht en proportioneel gebeuren. Dit voorstel gaat alle perken te buiten. Temeer daar wij altijd constructief hebben samengewerkt met de overheid vanuit een positieve grondhouding. Wederzijds vertrouwen is hierbij van cruciaal belang. De koepels hebben in dat kader onlangs de Kamercommissies van de ministeries van OCW en SZW, de onderwijsraden en andere betrokkenen benaderd en hun zorgen geuit. Het verdere proces zal nauwlettend worden gevolgd en men zal zich, afhankelijk van het uiteindelijke wetsvoorstel, tevens beraden op juridische stappen. Kliklijnen en verdachten-registers op basis van overtuigingen zijn niet des Nederlands. Onze zorgen zijn dan ook groot.”