Na een borrel met een broodje – waar ondergetekende, hongerig en wel, helaas te laat voor was – begon om half zes de avond. Voordat het theologisch getetter van start ging, nam een jongedame het woord. Ze haalde een onderzoek aan waarin naar voren kwam hoe er zoal gedacht wordt over theologen. Niet al te best, helaas. Ze gaf een aantal bruikbare tips hoe theologen in spe toch die droombaan kunnen bemachtigen, zonder gezien te worden als een stoffig fossiel uit een ver verleden.
Deze kleine workshop carrière coaching ontkrachtte dat ook. Theologen en religiewetenschappers weten namelijk dondersgoed wat er speelt in de wereld. Het beeld van een boekenwurm, opgesloten zitten in een donker kamertje, klopt niet. De theologen die rondlopen met hun hoofd in de wolken doen dat vaak met beide benen ferm op de grond. Het is aan de theologen van morgen om dit duidelijk te maken aan de werkgevers van morgen.
Theologische kortsluiting
Voordat er gedebatteerd kon worden, kreeg Manuela Kalsky het woord. In het kort haalde ze nogmaals het punt aan uit haar inaugurele toespraak: de religieuze meerstemmigheid moet serieus genomen worden. Termen als ‘reli-shoppen’ zijn denigrerend: waarom zou je niet in volle overtuiging één of meerdere godsdienstige of levensbeschouwelijke identiteiten meedragen? De Rooms-katholieke theoloog Raimon Panikkar is daar een vroeg voorbeeld van. Hij schreef: “Ik verliet Europa als christen, ik ontdekte dat ik hindoe was en kwam terug als boeddhist, zónder opgehouden te zijn met christen zijn”. Naar dat multiple religious belonging is weinig onderzoek naar gedaan en daarom wil zij zich daar meer op gaan richten. Met een immer multicultureel en multireligieus wordend Nederland liggen daar de kansen en leermomenten voor religiewetenschappers en theologen.
Na haar inleiding kwamen de drie panelleden aan het woord, van elke studievereniging één. In vijf minuten spreektijd konden ze reageren op Kalsky. De Remonstrantse Leonie was het in grote lijnen eens met haar, maar ze merkte op dat ze niet moest denken aan zenmeditatie in kerkelijke setting. De katholiek gedoopte, New Age-opgevoede, protestantse theologie studerende Devaja nam zichzelf als voorbeeld: mensen kunnen inderdaad meerdere opvattingen erop na houden, maar zij opperde om toch in één traditie te staan. De gereformeerde Lucius (uit “de orthodoxe hoek”, zoals hij zelf zei) was het op theologische gronden niet met haar eens: één in Christus, Zijn liefde en genade is voor iedereen, mits zij Hem accepteren. En als je dat niet doet, tja, dan niet.
Worstelen om waarheidsclaims
Lucius kreeg vervolgens in een kort vragenrondje het vuur aan de schenen gelegd vanwege zijn exclusivistische wereldbeeld: iemand uit het publiek zei openlijk dat hij zich bedreigd voelde door zulke verwoordingen. En eenheid leidt tot gewelddadigheid, zo leert de geschiedenis ons. Er ontstond vervolgens een discussie over wat dan ‘waar’ is. De twee dames waren pluralistisch ingesteld, maar Lucius merkte scherp op dat als er één overtuiging waar is er logischerwijs andere níet waar zijn – hoe zou je anders kunnen geloven dat jouw waarheid de Waarheid is?
De avond kwam tot een eind en Kalsky mocht afronden. De bekleder van de Edward Schillebeeckx Leerstoel haalde nog even het volgende aan: nadat een rabbijn, een priester en een imam zich samen gingen inzetten voor een gemeenschappelijk doel, ontdekten ze pas hun gezamenlijke grond. Je kan blijven hameren op de verschillen of je kan op zoek gaan naar de overeenkomsten. Kalsky wist de avond op een positieve manier te laten eindigen, de hoop uitsprekend dat ze collega’s, studenten en belangstellenden in debatten zoals deze vaker mag tegenkomen en dat we samen tot een ‘nieuw wij’ komen, waar ruimte is voor verschillen.
