Project ‘Spirituele Zorg dicht bij huis’ van start dankzij subsidie ZonMW

Spirituele zorg structureel inbedden in de extramurale zorg

Zingeving en spirituele zorg staan volop in de belangstelling. Binnen zowel de somatische als de geestelijke gezondheidszorg groeit de opvatting dat niet alleen biologische, psychologische en sociale factoren, maar óók spirituele factoren mede bepalend zijn voor gezondheid en welzijn. De Nederlandse zorgpraktijk lijkt zich steeds meer te doordringen van de maatschappelijke en wetenschappelijke relevantie van aandacht voor spirituele zorg binnen het bredere zorgaanbod. De extramurale zorg – dat wil zeggen zorg die verleend wordt buiten ziekenhuis of zorginstelling –, in het bijzonder die voor ouderen en palliatieve patiënten, wordt daarbij van steeds groter belang. Prof. dr. Hetty Zock, bijzonder hoogleraar Levensbeschouwing en geestelijke volksgezondheid met bijzondere aandacht voor het domein van de geestelijke verzorging, en dr. Anja Visser-Nieraeth, universitair docent Geestelijke Verzorging, beiden verbonden aan de Faculteit Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap van de Rijksuniversiteit Groningen, gaan nu onderzoeken hoe spirituele zorg met behulp van geestelijk verzorgers structureel ingebed kan worden in de extramurale zorg in Nederland.

Zorg steeds meer thuis

Anja Visser: ‘Vanaf 1 januari 2019 stelt het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) jaarlijks 7 miljoen euro beschikbaar voor geestelijke verzorging in de thuissituatie, waarvan 5 miljoen structureel vanaf 2021. Dit zal veel nieuwe initiatieven in deze sector opleveren, maar hoe zorg je ervoor dat deze initiatieven ook stand houden? Door dit systematisch te onderzoeken kunnen we adviezen en hulpmiddelen ontwikkelen die spirituele zorg dichtbij huis een vast onderdeel van de zorgketen maken.’ Hetty Zock: ‘Een steeds groter deel van de zorg vindt thuis plaats: denk aan ouderen, dementerenden en stervenden (palliatieve zorg). In tegenstelling tot de extramurale zorg is er in de thuissituatie geen geestelijke verzorging aanwezig bij wie mensen terechtkunnen met zingevings- en ethische vragen (‘hoe hou je het vol?’, ‘waar vind je kracht?’), en mensen hebben zelf steeds minder een binding met een kerk of levensbeschouwelijke organisatie waarop ze een beroep kunnen doen. De behoefte geldt in het bijzonder voor de palliatieve zorg. Daar is bovendien al langer aandacht voor ‘spirituele zorg’ en daarom beginnen we daar met ons onderzoek.’

Best practices ontdekken

Anja Visser: ‘We gaan onderzoeken hoe geestelijk verzorgers zich op dit moment georganiseerd hebben in de extramurale en eerstelijns zorg, waaronder de palliatieve zorg, om best practices te ontdekken: welke combinatie van succesfactoren draagt bij aan de integratie van geestelijke verzorging in deze zorgsetting? We zullen hierbij geholpen worden door twee onderzoeksassistenten. Met de verworven kennis willen we – samen met de belanghebbenden – een instrument ontwikkelen dat geestelijk verzorgers en andere zorgverleners kan ondersteunen bij het vormgeven van hun organisatie.’

Andere PLOEG-projecten

In het onderzoeksprogramma Palliatief Landelijk Onderzoek Eerstelijns Geestelijke verzorging (PLOEG) werken verschillende universiteiten samen om geestelijke verzorging in de eerste lijn beter te integreren. Naast het project van de RUG zijn binnen het onderzoeksprogramma PLOEG ook onderzoeksprojecten van de Universiteit voor Humanistiek en de Tilburg School of Catholic Theology met een ZonMw-subsidie gehonoreerd. Hetty Zock: ‘Heel fijn dat we nu met ons onderzoek kunnen beginnen, samen met de andere PLOEG-projecten. Het is echt nodig dat er aandacht voor en onderzoek naar eerstelijns geestelijke verzorging komt.’ Anja Visser: ‘Fantastisch om te merken dat zoveel organisaties herkennen en erkennen dat geestelijke verzorging dichtbij huis belangrijk is voor de gezondheid en het welzijn van mensen en bereid zijn hier met ons een bijdrage aan te leveren. We staan te popelen om samen met de andere door ZonMw gehonoreerde projecten in het onderzoeksprogramma PLOEG aan de slag te gaan.’