Een weiland met aan het hek een bordje ‘Pas op! Schrikdraad’ was een van de associaties die het gesprek met ‘de ander’ uitbeeldde. In de tweede praktische W!Jsheid-bijeenkomst, gekoppeld aan het Project W!J, bleek het niet altijd gemakkelijk om met de ander in gesprek te gaan.
Deze bijeenkomst in Rotterdam wilde de dialoog verder brengen. Met wie wil je in dialoog buiten je eigen doelgroep en waarom? Welke W!J zoekt welke Zij? Uitgangspunt waren de concrete vragen van organisaties die zich bezighouden met o.a. interreligieuze dialoog. De bijeenkomst had een praktisch karakter: een werksessie gericht op plannen voor de toekomst, een call for action met een duidelijke ‘kwestie’ en met een eigenaar en stakeholders. De vragen waren: hoe zet je een symposium zo op dat ook andere mensen dan de gebruikelijke doelgroep deelnemen; hoe betrek je jongeren bij een dialoog; hoe bereik je als nieuw spiritueel centrum de ‘zoekende’ mens?
De deelnemers waren mensen van verschillende organisaties met een missie op het gebied van zingeving en dialoog; buitenstaanders die juist daardoor een frisse blik hebben én twee acteurs die het proces ondersteunden door in de huid van ‘de ander’ te kruipen. De achtergronden waren divers: christen, moslim, hindoe, buitenkerkelijk, jong, (beetje) oud, stad en platteland.
“Samenwerken, we doen het zelf” was een uitspraak van een van de deelnemers. En daar zat meteen een van de kernen van deze praktische W!Jsheid-bijeenkomst. Wat is de diepere motivatie om met anderen samen te werken; hoe maak je een keuze en welke ander wil je bereiken?
De ‘frisse blikken’ waren zeer verhelderend voor de deelnemers. Het spiritueel centrum zal nu een bord buiten gaan zetten met ‘kom hier naar jezelf luisteren’ in plaats van ‘stilte centrum’. Dit gaf echt een ander perspectief voor het centrum. Door de creatieve opzet was er openheid om het verhaal van de ander te horen en constructief mee te denken. Ook gaf de openheid mogelijkheden om de eigen motieven verder te onderzoeken en te ervaren dat het soms helemaal niet ‘gezellig’ is om met ‘de ander’ aan tafel te zitten.
Opzet
Met een paraplu en lekkere nootjes om te kraken werd er eerst in tweetallen buiten gewandeld. Opdracht voor onderweg: Vertel wie je bent en vertel aan de ander wat de reden is om contact met een nieuwe doelgroep te willen. De (regenachtige) buitenlucht en de tweegesprekken gaven een fris begin en een duidelijke richting aan de bijeenkomst: wat is je werkelijke motief om de ander te bereiken?
De mensen van één organisatie (de stakeholders) bespraken samen hoe ze de ander zouden kunnen bereiken. Ze werden bemoedigd en bevraagd door de frisse blikken. Tijdens het gesprek over ‘de andere’ doelgroep bleek opeens dat de ander aanwezig was (neergezet door een acteur). Dit gaf verwarring en bleek toch niet eenvoudig voor de deelnemers.
Eén organisatie wilde een symposium organiseren over de kredietcrisis. Waarbij ze juist de mensen die de crisis in de portemonnee voelen willen bereiken. Toch was de aanwezigheid van de autochtone Rotterdammer die weinig vertrouwen heeft in de gemeente, zich vooral zorgen maakt over de eigen wijk en de gevolgen van de kredietcrisis in zijn portemonnee, een lastige gesprekspartner. Niet omdat hij als persoon lastig was maar omdat hij andere zaken belangrijk vond dan de mensen wilde bespreken tijdens het symposium. Tegelijkertijd was dat juist de doelgroep die de mensen van het symposium wilde bereiken. Of… was het echt wel de bedoeling om zo’n andere doelgroep in huis te halen? Hoe zou dan de sfeer worden en wie voelt zich dan nog op zijn gemak in zo’n gezelschap?
De ‘autochtone Rotterdammer’ voelde zich hier in ieder geval niet op zijn gemak. Hij was verbaasd dat de groep niet mét hem in gesprek ging maar over hem bleef praten terwijl hij er bij was. Bovendien kon niet aan hem duidelijk worden gemaakt wat hij aan het symposium had. Deze dynamiek zorgde voor een enorme concentratie op de vraag ‘wat willen we als groep en waarom?’
Uiteindelijk hebben de drie groepen een plan gemaakt met betrekking tot de vraag welke stappen zij gaan zetten om hun doel te verwezenlijken.
Wat is er uit gekomen?
Doelgroep
Voor de deelnemende organisaties was de bijeenkomst zeer verhelderend. Er waren geen pasklare oplossingen maar wel waren er steeds opnieuw de vragen: wat heb jij de ander te bieden; waarom moeten ze naar jou komen én waarom ga jij niet naar een bijeenkomst van de ander?
Het verplaatsen in de ander is niet eenvoudig. Je bent nu eenmaal anders. Wil je aansluiting krijgen, dan zul je je echt in de motieven van de ander moeten verdiepen om aan iets deel te nemen, zonder daar meteen een oordeel over te hebben. En met alleen het vermeend taalgebruik van de ander over te nemen kom je er ook niet. De jeugd trek je echt niet door iets ‘mieters’ te noemen! Erken dat er een aantal zaken is waar je niets van weet en betrek de andere doelgroep zelf in de voorbereiding. Dan geef je dus ook ruimte. Je laat iets van je eigen benadering los. Om dat te kunnen doen helpt het je af te vragen wat innerlijke motivatie is om de ander te bereiken.
De ‘echte’ ander bereiken is niet altijd comfortabel en vraagt dus een goede focus, openheid en eensgezindheid om werkelijk met de ander in gesprek te gaan. Is dat wat de organisatie wil bereiken en welke offers breng je dan? Denk bijvoorbeeld aan het belang van elkaar bemoedigen, vrij zijn om je uit te spreken, de extra tijd die het kost voor werving en bijvoorbeeld het andere woordgebruik van de nieuwe doelgroep: kan je elkaar nog verstaan?
Vorm van de bijeenkomst
Een organisatie gericht op dialoog of debatten moet zich bewust zijn dat dit bepaald soort mensen aantrekt. Dialoog is een krachtig instrument voor mensen die de gedachten willen scherpen. Maar mensen die praktische tips willen om bijvoorbeeld met de kredietcrisis om te gaan, zul je hier niet mee bereiken. Bepaalde werkvormen trekken dus bepaalde mensen aan.
Tips:
1. Hecht je aan de vorm, pas je doel en doelgroep aan. Besef dat je kracht zit in die vorm (bijvoorbeeld lezingen, of dialoogbijeenkomsten) zet dat zo krachtig mogelijk neer en zoek hoe je meer mensen uit je doelgroep kan bereiken. Accepteer dat mensen gewoon niet komen, er is zoveel, maar organiseer wel een goede bijeenkomst.
2. Hecht je aan het bereiken van een bepaalde groep, pas dan de vorm aan. Wil je bijvoorbeeld mensen bereiken die echt te lijden hebben onder de crisis, ga met hen in gesprek: waar hebben zij behoefte aan, kan jij dat bieden of is dat bijvoorbeeld meer een taak van een welzijnsinstelling. Als netwerken een doel is (en dat is het vaak voor mensen) organiseer dan veel pauzes en momenten dat mensen informeel met elkaar kunnen praten.
Realistisch
Bedenk voordat je iets organiseert: waar wil je dat de ander mee naar huis gaat én waarover wil je in contact komen? Dat is belangrijker dan dat er zoveel mogelijk mensen op een bijeenkomst af komen. Door te focussen op de opbrengst worden vorm en aantal deelnemers gemakkelijker te benoemen. In drie minuten moet je kunnen uitleggen waar het om gaat zodat de ander weet waarom hij/zij wel of niet zou komen. Bedenk voor jezelf wanneer je zelf naar een bijeenkomst gaat, wanneer je je uitgenodigd voelt en hoe je kiest.
Vervolg
Deze bijeenkomst en de bijeenkomst in Haarlem hebben duidelijk gemaakt dat de mensen die bezig zijn met (interreligieuze) dialoog enorm geïnspireerd zijn. De mensen hebben behoefte aan erkenning van hun initiatief en inzet, bemoediging en een buitenstaander die verder met hen meedenkt. Er is openheid om te veranderen. Dit vraagt wel goede begeleiding. Er is geen eenduidig recept, wel is er behoefte aan systematische ondersteuning om de verschillende initiatieven verder te brengen.
Opbrengst van deze bijeenkomst voor de deelnemers: het brengt hen in beweging. Denken, durven en doen in de eigen context brengt hen een stap verder. Ze krijgen nieuwe inzichten, nieuwe handelingsperspectieven en nieuwe verbindingen.
Opbrengst voor W!J: De bijeenkomst staat niet op zich zelf: we verzamelen al doende bouwstenen om beter te kunnen leven in de multireligieuze samenleving.
Het verslag van de 1e W!J-bijeenkomst vind je hier. De 3e W!J-bijeenkomst is op 1 juli a.s. in Nieuwerbrug. Kijk in de agenda van deze website voor meer informatie hierover.
