In die kerkjes met die barokke beelden word je omhoog gestuwd met de dynamiek van de beelden. Er gebeurt van alles. Er is veel te zien en te beleven. In de moderne kerkgebouwen is eerder het tegendeel het geval. Strakke lijnen, weinig kleuren, de aandacht gaat uit naar de lezenaar en de tafel. De leegte heeft hier wel degelijk een functie. Ze helpt de bezoeker die uit is op meer dan toeristisch vermaak zich te concentreren.
Moderne kerken zijn relatief leeg. Daarmee symboliseren zij de afwezigheid van God die velen ervaren. Maar bovenal helpt de leegte je om je te concentreren op wat wezenlijk is in het gebouw, in het leven en in jezelf. Je wordt stil en gaat rustiger en dieper ademhalen. Allerlei zaken vallen van je af. Je voelt wat je echt moet doen. Als je aan bidden toekomt, zal dat kort en krachtig zijn, vaak zonder woorden, meer als een ademtocht. Elke dag worden we overstroomd met beelden en geluiden die onze aandacht naar alle kanten doen uitgaat. Onze energie besteden we noodgedwongen aan allerlei activiteiten. Maar hier, waar het leeg is, stil en begrensd, is er ruimte om de aandacht op een of twee plaatsen te richten, je te concentreren en je energie te bundelen. Het is niet vreemd dat mediteren relatief populair is in onze samenleving. Je ademt er van op.
De leegte kan ook angst oproepen. Ik ervaar met dat ik uniek ben tegelijk mijn eenzaamheid: deze mens te zijn in een grenzenloze, koude kosmische ruimte, een stille woestijn, een plat landschap zonder afwisseling met niets waaraan ik me kan vasthouden. Ik sta uiteindelijk alleen in een leegte, die mij ook van binnen aantast. Mijn energie vloeit weg voordat ik het merk. Ik kan geen gefundeerde beslissing meer nemen, want ik besef dat er geen toekomst is en geen weg. Het huis waarin ik woon wordt leger doordat mensen sterven. Ik bevind mij in een steeds kleiner ‘wij’. De familie wordt uitgedund. Velen met wie ik contact had, hebben afscheid genomen van het leven en dus ik ook van hen. De leegte is een afgrond waarin ik dreig te vallen, elke dag komt de dood dichterbij. Je kunt de vlucht naar voren nemen en zelf bepalen wanneer je sterft. Je kiest dan voor de leegte waarin je voor jezelf een kunstmatige horizon bouwt.
De twee leegten zijn met elkaar verwant en zijn elkaar vreemd. Beide hebben te maken met afwezigheid, met niet ‘zijn’, met niet ‘wij’. Maar de eerste leegte bevrijdt van een te veel en helpt mij me te concentreren op datgene wat die leegte schept en zich mogelijk in die leegte laat horen en zien. Er opent zich een pad. De andere leegte dwingt mij tot een keuze: accepteren dat ik uiteindelijk volstrekt alleen ben of deze leegte achter me te laten en toch vertrouwen dat ik gedragen wordt.
p9v1Tq yyodwacvkqok