Voortschrijdend proces

Om het ik van het jij, het wij van het zij te onderscheiden, verdelen we alles in segmenten. Marketing technisch gezien is het handig om strategie en middelen af te stemmen op het doel. Maar over mensen spreken in grote gemene delers is generaliseren en ook precair. Die zijn niet gelijk aan producten. Dat is bovendien lastig.

Neem het onderscheid oud en jong. Mijn ouders vond ik al oude mensen toen ze veertigers waren, terwijl ik dat decennium al voorbij ben en mezelf niet als oud wil (laten) bestempelen. Toch noemt mijn jongste dochter me soms ouwe taart. Het kind is 20, haar moeder een decennia of drie ouder. De mensen in het verzorgingstehuis waar ik als vrijwilliger op een gesloten afdeling voor demente(rende)n werk, noemen me soms een snotneus. Zij zijn dan ook een decennia of drie ouder. Iedereen wordt elke dag ouder. Er is geen ontkomen aan dit proces.

Een kind wordt vanaf zijn geboorte pakweg twee decennia gewiegd, verzorgd, gedragen, gereden, begeleid en beschermd tot het een zelfstandig bestaan kan gaan leiden. En voorafgaand aan die autonomie gaat nog een periode van ervaring opdoen. Dat zorgen voor gebeurt ook met ‘mijn oudjes’ in het verzorgingstehuis. Ouder worden is een proces van in tijd toewerken naar de ronding van de levenscirkel. Maar wanneer ben je dan oud?

Geboren worden, wie heeft er trouwens zelf om gevraagd? Ouder worden en sterven, wie zit daar nu eigenlijk met een gelukzalige glimlach op te wachten? En hoe noem je de periode tussen dat jong en oud zijn? Oudere jongeren, jongere ouderen, beide? Jong kijkt uit naar ouder worden en oud mijmert over jong zijn. Waarom zouden we een onderscheid maken tussen oud en jong, terwijl we allemaal eenzelfde proces doorlopen en elkaar aanvullen, vaak ook nodig hebben? De zorg kalft af en komt weer meer terecht bij familieleden van allerlei generaties.

Wat zijn de criteria om bij oud ingedeeld te worden ? Niet meer (voldoende) productief zijn en bijdragen aan de welvaart van de samenleving? Je kan toch niet alles naast een economische meetlat gaan leggen? Dat lijkt mij niet zinvol en erg onprettig. Het degradeert mensen tot producten met een economische en technische levensduur. Bovendien: jongeren hebben nauwelijks economische waarde de eerste twintig jaar, want ze kosten meer dan ze opleveren.

Mensen van veertig, die zich niet actief, hip en sociaal en cultureel gretig gedragen, zijn die oud? Mensen van 70 en 80’ers die vrolijk in clubjes in het weekend voorbij glijdend, terwijl de Nordic Walking-stokken een vrolijk ritme op de stoep tikken, zijn die dan jong? Het uiterlijk geeft ook geen houvast, want zoveel is maak-, bijschaaf- en herstelbaar. Maar hoe men ook smeert, gladstrijkt of strak trekt, de biologische leeftijd beklijft.

Fragiel zijn we allemaal, kwetsbaar en beperkt. Bij de geboorte wordt er geen garantie gegeven dat we een bepaalde leeftijd zullen bereiken. Elke dag geleefd is er weer een. Ouderen hebben een langere historie achter zich aan slepen dan jongeren en lopen vaker tegen hun beperktheid aan, vooral fysiek. Dat is een wezenlijk verschil. Wijsheid komt met de jaren: de meeste mensen trekking lering uit hun ervaringen.

Iedereen hoopt oud te worden, maar vreest ouderdom, want die komt met gebreken. Hoe gebrekkig jezelf voor te houden dat jong(er) daarvan vrijwaart: ziekte, verlies en ongeluk treffen zowel jong als oud. Ouderen zijn niet gelukkiger of ongelukkiger dan anderen. Geluk bestaat uit momenten, die ieder mens voor even aandoen. Dat geldt ook voor minder leuke gebeurtenissen.

Oud of jong zijn is afhankelijk van de samenstelling en geldende normen in een maatschappij die nooit statisch is maar onderhevig aan verandering. Elke man of vrouw, jong of oud, moet zich kunnen blijven bewegen op basis van gelijkwaardigheid. We zijn en blijven verbonden en dus afhankelijk van elkaar door het zelfde proces waar we doorheen moeten. Dat heet het leven.