De vrijheid om je eigen vlag te laten wapperen, uiting te geven aan je eigen identiteit, je eigen seksuele identiteit, je eigen religie of levensovertuiging, de koran mogen lezen, de bijbel of het communistisch manifest. Niet opgesloten te worden of gemuilkorfd, gediscrimineerd, te kunnen gaan en staan waar je wilt.
Ontroerd was ik toen Nelson Mandela in Pretoria de eed aflegde en president werd van het Zuid-Afrika na de apartheid. Ik was onderweg van Namur naar huis en juist toen ik de kamer binnenstapte zag ik op de tv dat hij de eed aflegde en hoorde ik het ‘Nkosi sikelel’ I-Afrika’ (God zegen Afrika) gezongen worden. Jaren eerder had ik in Zuid-Afrika een jaar gewoond. Inmiddels had ik geleerd dat vrijheid ook betekende vrijheid van honger, vrijheid van gebrek aan werk en vrijheid van ziekte.
Er is nog een andere soort van vrijheid. Een paradoxale vrijheid. Deze lijkt op gebrek aan vrijheid. Je kiest deze vrouw, deze man als partner met voorbijgaan van alle andere mogelijke mensen als partner. Je verbindt je aan kinderen. Je komt op voor je ouder wordende ouders. Je verplicht je om bepaalde dingen te doen die voor anderen van levensbelang zijn. Het is een vrijheid die je beperkingen oplegt, grenzen stelt, een vrijheid waar je soms moe van wordt zodat je verzucht dat je wel eens van al die verplichtingen af wil. Soms gaat het je krachten te boven en heb je hulp nodig. Het is de vrijheid verantwoordelijkheid te nemen voor een ander en voor jezelf. Je hebt een eigen ruimte, een eigen plek, maar ruimten en plekken bestaan alleen bij de gratie van het feit dat zij grenzen hebben. Je hebt een tent opgeslagen in deze wereld, misschien zelfs er een stevig huis gebouwd, terwijl je accepteert dat dit huis wel eens maar voor een bepaalde tijd jouw huis zal zijn. Het is de vrijheid van de volwassene.
Deze drie manieren van vrij zijn horen volgens mij bij elkaar. Zonder ‘de vrijheid om’ en zonder de ‘vrijheid van’ wordt de vrijheid die een ruimte schept dwangarbeid; de grenzen worden tralies. Zonder de paradoxale vrijheid wordt de ‘vrijheid om’ – bijvoorbeeld om te vrijen – grenzeloos; ze loopt weg als water, vervluchtigt, wordt leeg en uiteindelijk onvrij. Zonder de ‘vrijheid van’ is de ‘vrijheid om’ een illusie. Zonder de ‘vrijheid om’ is de ‘vrijheid van’ een vastzitten aan bezit, een vorm van obesitas en van groot, dik en onbewegelijk worden.
Is de Partij voor de Vrijheid niet eerder een partij van de angst voor de vrijheid? Welk woord, afgezien van het woord ‘liefde’, is er meer misbruikt dan ‘vrijheid’?
Beste meneer Lascaris,
Een prachtig en inspirerend stukje. Erg fijn. Ik zal dit stukje aan collega’s laten lezen. Ik kan u verder een antwoord geven op uw vraag in de laatste zin: ik denk dat ‘God’ vaker is misbruikt dan ‘vrijheid’. Graag uw reactie.
Sjors Haanappel
Daar zou u wel eens gelijk in kunnen hebben. A. Lascaris
Daar zou u wel eens gelijk in kunnen hebben.
Lascaris ontbindt het begrip Vrijheid in drie onderdelen die haar zouden samenstellen. Twee van die subvrijheden zijn algemeen bekend en kan L. vlot en in eenvoudige bewoording illustreren: 1* de vrijheid om de Koran te lezen (mag het ook Mein Kampf zijn?), 2* de vrijheid (= vrijwaring) van gebrek.
Voor de demonstratie van zijn 3e onder-vrijheid heeft Lascaris meer woorden nodig. Die vrijheid associeert hij met verantwoordeljkheid, met het aangaan van verplichtingen, en nog zo het een en ander en noemt hij die ten slotte – of ten einde raad – de vrijheid van de volwassene. Ingewikkeld en niet zo begrijpelijk. Ik denk, om L. te helpen, dat hij Vrijheid en het dharma-begrip door elkaar haalt
Hierna vraag je je af wat de bedoeling van zijn opstel is. Je wordt getracteerd op overbekende kost en op iets onbegrijpelijks. Waarom? Wat heb je eraan? Ik weet het niet.
Zou het iets te maken hebben met zijn laatste 2 zinnen, waarin hij onverhoeds de PVV een trap geeft? Wat de vrijheid van Lascaris is. En in welke rubriek zou hij die (zijn) vrijheid willen opnemen?
Grenzenloze vrijheid is geen vrijheid, maar een eindeloze zoektocht zonder bestemming.
Ook ik ben in ZuidAfrika geweest en heb in Soweto gewerkt. Ik heb daar ook geleerd dat formele vrijheid (afschaffing Apartheid) iets anders is dan wezenlijk vrij zijn. In ZuidAfrika duurt het nog minimaal 1 generatie voor het Apartheidsdogma uit de hoofden van velen is vervaagd of zelfs weg.
Als het woord ‘God’ misbruikt wordt, wordt ook het woord ‘mens’ ontdaan van zijn wezenlijkheid.
@hpax en dhr. Lascaris
Eerste twee zijn de meeste mensen wel bekend, maar is er goed verwoord in de om en van..
De nummer drie vind ik ook heel herkenbaar. Maar of dit een gevogl van daadwerkelijk vrijheid is weet ik niet. Eerder is dit in mijn optiek het gevolg van een keuze die mogelijk werd door vrijheid.
Je kiest voor mevrouw X, waardoor er een partijtje of 3 miljard afvallen, je keuze voor 1 maakt de beperking. Niet het feit dat je de keus hebt, c.q. vrijheid.
Want als je geen keuze zou maken heb je nog steeds de vrijheid van een keuze. Dus je hebt nog geen beperking van je vrijheid of door je vrijheid. Dan kiest iemand, wat een beperking oproept.
Zelf krijg ik vaak het idee dat mensen niet doorhebben dat het leven een aaneenschakeling van keuzes is met allen hun consequenties. Dat mensen vaak niet bewust zijn van wat de consequenties zullen zijn wanneer men een keuze maakt.
Bijvoorbeeld of een 2e vakantie per jaar, of een auto. De huidige trent is toch dat men beide wil.
Of dat men wil dat hun kinderen worden opgevoed door hun eigen ouders, en dus blijft moeders/paps thuis voor de kids. Wordt er vaak vergeten dat elk jaar op vakantie niet helemaal budget matig gaat lukken.