Het congres is van 23 t/m 25 januari op locatie in Soesterberg met bijdragen van ongeveer 130 internationale wetenschappers en kunstenaars. Op 30 en 31 januari zijn online presentaties door meer dan honderd wetenschappers in twee verschillende tijdzones.

Het initiatief voor het Care Ethics Research Consortium (CERC) is in 2015 in Nederland genomen aan de Universiteit voor Humanistiek door Joan Tronto en Carlo Leget: “Wereldwijd is er enorm veel respons vanuit universiteiten. Een nieuwe generatie wetenschappers staat op. De UvH biedt weliswaar de enige master zorgethiek ter wereld, maar er is veel onderzoek op dit gebied bij andere universiteiten,” aldus Louis van den Hengel.

Academisch en artistiek

Elke twee jaar is er een congres. Congresdeelnemers komen wereldwijd van veel verschillende universiteiten en kunstinstellingen. Naast conventionele zorgethici gaat het om kunstenaars, ontwerpers en makers, artistiek onderzoekers, performers en filosofen, docenten, beleidsmakers en anderen. De aanpak is transdisciplinair. Louis van den Hengel: “Vaak is een congres voorspelbaar qua opzet. Dit is echt anders met ook creatieve bijdragen zoals performances, theater, fotografie, film, sculptuur en dans. We proberen scheidslijnen tussen disciplines op te heffen. Doel is om samen de fundamentele vraag te onderzoeken wat het betekent om zorg te verlenen. Wat gebeurt er als we zorg zien als vorm van kunst, en kunst als vorm van zorg?”

Louis-van-den-Hengel-scaled
Dr. Louis van den Hengel

Bij het verkennen van die vraag tijdens het congres wordt alle kennis even serieus genomen. Academische en artistieke bijdragen lopen dwars door elkaar heen. Het gaat om het anders leren kijken naar kunst en anders leren kijken naar zorg. “Dat vraagt om meer dan een conversatie tussen wetenschappers,” aldus Louis: “We gaan mensen uit hun bubbels halen. Ik hoop dat deelnemers op andere manieren leren kijken naar hun werk. Ik kijk bijvoorbeeld uit naar de bijdrage van James Thompson met zijn lezing over “care aesthetics” en ook de artistieke bijdragen zoals die van collega’s van de HKU die een performance uitvoeren over weerstand binnen zorgrelaties. De Iraans-Amerikaanse kunstenaar Zoya Sardashti doet één-op-één performances over naamgeving van kinderen. Nina Goedegebure zal een installatie uitvoeren om verhalen op te halen over ziekteprocessen, ook als bron van wetenschappelijke kennis, een vorm van artistiek onderzoek. Daarnaast kijk ik uit naar bijdragen van onze eigen studenten, zoals Tjitske Sluis, die naast student Zorgethiek ook fotograaf is. Zij exposeert haar serie Uit Liefde, Uit Noodzaak over het sterfproces van haar moeder, waarmee ze in 2024 de eerste prijs voor de documentaire nationaal van de Zilveren Camera won.”

De verbinding tussen kunst en zorg

Kunst wordt al langer ingezet in de gezondheidszorg. Louis vervolgt: “Denk aan musici die het ziekenhuis ingaan en improviseren met zang en muziek. Of het ophalen van verhalen van mensen die terminaal ziek zijn. Dat is ontzettend waardevol. Kunst als middel kan mooi en interessant zijn. Maar het kan ook heel instrumenteel worden: wat heeft kunst aan de zorg te bieden? Die vraag kan ook andersom gesteld worden!”

Zorgethiek is breder dan alleen gezondheidszorg. Er is een overlap, maar in zorgethische opvattingen doortrekt zorg het hele leven en gaat het ook om bijvoorbeeld zorg voor kinderen, dieren en de planeet. In dit brede perspectief speelt kunst een belangrijke rol: kunst kan een vorm van heling zijn, zowel voor patiënten als zorgprofessionals. Maar wat betekent dit voor de kunsten? Louis: “Op het snijvlak van kunst, esthetiek en zorg ligt de mogelijkheid om opnieuw vorm te geven aan de wereld. Kunst heeft de kracht om bestaande kaders te doorbreken en nieuwe perspectieven te openen, waarmee zij een bijdrage kan leveren aan een zorgzame en rechtvaardige samenleving. Niet door kant-en-klare oplossingen te bieden, maar door ruimte te scheppen voor nieuwe manieren van denken en ervaren.”

Kunst is nooit eenduidig. Ze brengt betekenissen samen die ogenschijnlijk botsen, maar juist in die spanning en gelaagdheid ligt haar kracht. “Kunst is meerstemmig en heeft dimensies die verder reiken dan het ideologische of het instrumentele,” aldus Louis. “In haar ontregelende karakter schuilt een transformatief potentieel. Dit vermogen tot ontregeling en heroriëntatie vertoont een opvallende resonantie met zorg. Zorgrelaties worden vaak gekenmerkt door machtsongelijkheid, ongemak en moeilijke existentiële ervaringen. Kunst biedt een ruimte om deze ervaringen te verkennen, te begrijpen en mogelijk zelfs te transformeren. Het is zoveel meer dan een quick fix.”

Informatie en registratie

Meer informatie op de webpagina van het CERC symposium.

Registratie voor het online congres: https://uvh.paydro.com/cerc-2025-online-conference.

Logo_Personen

Redactie Nieuw Wij

Heeft u ook een nieuwstip? Of wilt u zelf publiceren? Laat het ons weten via de contactpagina.
Profiel-pagina
Nog geen reactie — begin het gesprek.