Tot 13 september 1959 was de maan ongerept, maar toen landde het onbemande Russische ruimtetuig Luna 2 op het maanoppervlak. Sindsdien zijn meer dan honderd andere ruimtetuigen gevolgd, zowel bemand als onbemand – soms geland en soms neergestort. De bekendste waren de maanlanders van NASA, die mensen naar het maanoppervlak brachten.
En er zijn nog veel meer missies en projecten gepland, die het gezicht van de maan op extremere manieren zullen veranderen, waarschuwen antropologen en geologen van de Universiteit van Kansas in Nature Geoscience. Het is dan ook tijd om te erkennen dat de mens nu ook op de maan de dominante kracht is geworden die de omgeving vormgeeft.
“Het idee is grotendeels hetzelfde als de discussie over het Antropoceen op aarde: de inschatting van de mate waarin mensen onze planeet hebben beïnvloed,” zegt geoloog Justin Holcomb. “De consensus is dat het Antropoceen op aarde in het verleden is begonnen, of het nu honderdduizenden jaren geleden is of in de jaren 1950. Op dezelfde manier voeren we aan dat op de maan het maanantropoceen al is begonnen. We willen de discussie over onze impact op het maanoppervlak starten voordat het te laat is.”
De wetenschappers willen vooral de mythe doorbreken dat de maan een onveranderlijke omgeving is, die nauwelijks door de mensheid is beïnvloed. De stoflaag op de maan bijvoorbeeld is steeds meer verstoord door onbemande voertuigen, maanlandingen en andere menselijke impact.
Daarbij komt nog het afval dat de mens er heeft achtergelaten: onderdelen van ruimtetuigen, zakken met menselijke uitwerpselen, wetenschappelijke apparatuur en andere voorwerpen zoals vlaggen, golfballen, foto’s en religieuze teksten.
Archeologische site
De maan heeft weliswaar geen atmosfeer, maar wel een “delicate exosfeer” die gevoelig is voor de uitstoot van ruimtetuigen, zo schrijven de auteurs. “Toekomstige missies moeten rekening houden met de beperking van de schadelijke effecten op de maanomgeving.”
Tot slot moet er ook aandacht zijn voor de bescherming van de maan als archeologische locatie, zeggen de wetenschappers. “Als archeologen beschouwen we voetafdrukken op de maan als een verlengstuk van de reis van de mensheid uit Afrika, een cruciale mijlpaal in het bestaan van onze soort,” zegt Holcomb.
“De afdrukken zijn verweven met het overkoepelende verhaal van de evolutie. We proberen niet alleen de belangstelling te wekken van planetaire wetenschappers, maar ook van archeologen en antropologen die zich normaal gesproken niet bezighouden met discussies over planetaire wetenschap.”
