Amersfoortse Bergrede met Dilara Bilgiç op 8 maart

Dilara Bilgiç (Turkije, 2002) onderzoekt in de Amersfoortse Bergrede hoe we het giftige hokjesdenken in onze klassenmaatschappij kunnen doorbreken. Haar lezing is persoonlijk, pijnlijk scherp, maar ook hoopvol, waarbij ze haar eigen aannames en frames kritisch tegen het licht houdt: “Ik sta hier niet om à la Jezus te preken, maar om à la Dilara mijn zoektocht met jullie te delen.” Ze laat zich inspireren door de oproep van Jezus om je niet blind te staren op de splinter in het oog van de ander, maar acht te slaan op de balk in je eigen oog. “Hoe langer je in je eigen bubbel blijft hangen, hoe sterker het gelijk van je eigen aannames zich zal manifesteren.”

Een treffend beeld: elke dag fietst een meisje uit een islamitisch migrantengezin door weer en wind de Amersfoortse berg op, want daar staat het categorale gymnasium waar de jonge, superslimme Dilara haar klassieke, pre-academische vorming krijgt. Als dochter van gevluchte Turks-Koerdische ouders klimt ze pijlsnel op de maatschappelijke ladder. Net twintig jaar oud heeft ze al twee boeken op haar naam en is ze – terwijl ze psychologie in Amsterdam studeert – freelancejournalist voor De Correspondent. Daarover zegt ze: “Hoezeer dit ook klinkt als een LinkedIn-achtig succesverhaal, de weg omhoog, naar een steeds elitairdere omgeving – zowel letterlijk als figuurlijk – het was primair een zoektocht. Naar mezelf. Want niet alleen het landschap veranderde al fietsend, ook ikzelf.” Deze ervaring vormt haar, vrij geruisloos verruilt ze de ene bubbel voor de andere. Dat is verrijkend, maar levert ook verlieservaringen op, en nieuwe blinde vlekken.

Filosofie Magazine noemt Bilgiç ‘misschien wel de jongste filosoof van Nederland’. Ze is net twintig jaar, maar nu al behoort ze tot de intellectuele elite van ons land. Op 8 maart zal ze in de Bergkerk, gelegen op de top van diezelfde berg de 15e Amersfoortse Bergrede uitspreken, geïnspireerd op de aloude woorden van Jezus uit het Bijbelboek Matheus 5-7. Grote namen als Bas Heijne, Joris Luyendijk, Marjoleine de Vos, Paul Schnabel en Dirk de Wachter zijn haar voorgegaan in deze succesvolle lezingenreeks.

De ontdekkingstocht van Bilgiç confronteert ons met onze eigen onterechte én onbewuste aannames. Zien we het verschil tussen voorrecht en recht nog wel? Via suffe tentamenvragen, ontmoetingen met een hardcore PVV-stemmer en een gruwelijke film waarin de ‘gevangen mens’ zich van zijn meest beestachtige kant laat zien, komen we uit bij ‘privilegeliften’ waarbij het pasje dat je hebt meegekregen, bepaalt op welke verdieping je mag uitstappen. Bilgiç koppelt psychologie aan filosofie, verweeft haar persoonlijke verhaal met razend actuele thema’s als de Toeslagenaffaire en de aversie die het wokisme oproept.

Het is zo verleidelijk om je blind te staren op de splinter in het oog van die ander. We zitten zo vast in onze eigen overtuigingen. We labelen dat het een lieve lust is. Bilgiç zoekt een uitweg. Zoals we de algoritmes van onze sociale media-accounts zouden moeten uitdagen door te klikken op content buiten onze eigen voorkeuren, zo zouden we ook de associaties van ons brein kunnen bijstellen. “Of je nu achterstanden of voorrechten hebt gestapeld, buiten je bubbel treden werkt verrijkend. Voor je brein, voor je levenservaringen, voor je aannames, en daarmee voor hoe je de werkelijkheid ziet.”