De decennia na de Tweede Wereldoorlog waren doordrongen van het besef dat de samenleving moest worden gewapend tegen een herhaling van de catastrofes die het nazisme en fascisme hadden veroorzaakt. Dat besef zorgde voor een brede consensus over een naoorlogse ethiek, in het bijzonder tegenover de overgebleven Joodse gemeenschap. Deze vond uitdrukking in zaken als een uitgesproken taboe op antisemitisme, nationalisme en racisme, besef van het bestaan van Israël als noodzaak en bron van trots, de bescherming van de Joden als de centrale rechtvaardiging voor de liberale-democratie, en de Holocaust als het ijkpunt van de antiracisme beweging. Op dit moment staan veel van bovenstaande die zekerheden onder druk. Wat leert dit ons?
Het taboe op antisemitisme is aan het verdwijnen, nationalisme steekt in de vorm van populisme weer de kop op, liberalisme en de sociaal-democratie hebben het moeilijk. Radicaal-rechts en radicaal-links zijn ambivalenter ten opzichte van de Joodse gemeenschap dan voorheen. De noodzaak van Israëls bestaan is niet langer onomstreden. En de oorlog zelf is steeds minder een vanzelfsprekend onderdeel van ons collectieve geheugen. Dit project behelst een serie evenementen in Amsterdam rondom de thema’s waarin we deze kentering in de naoorlogse ethiek en de uitdagingen die die kentering met zich meebrengt verkennen. Rond ieder thema zijn vier auteurs gevraagd een kort essay te schrijven, en zullen zij daar vervolgens publiek over met elkaar in gesprek gaan.
27 februari: Joods en links
Joden waren lang en vaak actief binnen linkse bewegingen zoals de vakbond de sociaal- democratie en de civil rights movement, maar inmiddels voelen vele linkse Joden zich vaak niet meer thuis binnen linkse bewegingen. Zij ervaren een blinde vlek voor antisemitisme, een gebrek aan begrip voor de positie van Israël, en een overdreven focus op Palestina. Hoe is dit verschil ontstaan en valt het nog te overbruggen?
27 maart: Hoe de Holocaust geschiedenis werd
Nu de generatie die de Tweede Wereldoorlog bewust heeft meegemaakt bijna is uitgestorven, wordt die periode steeds minder onderdeel van een levend collectief geheugen, en meer een historisch onderwerp. Wat is de betekenis daarvan en hoe moeten we daarme omgaan?
22 mei: Israël: garantie of risico?
Lang werd het bestaan van Israël gezien als een garantie voor de veiligheid van Joden in de diaspora. Oplevingen van antisemitisme in Europa komen nu vaak voort uit het conflict in Israël. Wat betekent dat voor de band tussen de diaspora en Israël? Voor de toekomst van het zionisme?
12 juni: De politisering van de strijd tegen antisemitisme
De strijd tegen antisemitisme raakt steeds vaker verwerven met politiek beladen onderwerpen als integratie en zionisme. Deze raakt daarmee steeds verder gepolitiseerd en gepolariseerd, zoals onder meer blijkt uit de felle discussies over de definitie van antisemitisme. Hoe moeten we daarmee omgaan?
Kijk op deze webpagina van het Menasseh ben Israel Instituut voor meer informatie over o.a. de essays, de sprekers en de mogelijkheid tot aanmelden.
