Een oneffen mozaïek als levensweg

De kathedraal van Ribe, een van de oudste stadjes van Denemarken, heeft een bijzonder interieur: in het halfronde priesterkoor bevinden zich grote mozaïeken, die zodra het licht vanuit de ramen erop valt, gaan stralen, steentje voor steentje. Deze kunstwerken waren vanaf het begin controversieel. Carl-Henning Pedersen, een belangrijk Deens kunstenaar uit de COBRA beweging was niet religieus maar voelde zich geïnspireerd door de byzantijnse mozaïekkunst. Toch vroegen critici zich af of hij de juiste man om de middeleeuwse kerk met mozaïeken, fresco’s en glasramen te decoreren. Maar kunst gaat haar eigen weg en wijze en de kunstwerken kwamen er toch in 1987, nu 35 jaar geleden. Ze verlenen de kerk een bijzonder en ongebruikelijk interieur, dat je als bezoeker verbaast maar ook boeiend is.

In Ravenna (Italië) vind je ook kerken vol mozaïeken, maar dan uit de 6e eeuw. Eind 19e eeuw vond in een van die kerken een restauratie van de mozaïeken plaats. Ze waren in een erbarmelijke staat. Men zou het deze keer eens goed aanpakken. Ook de mozaïekdelen waar niets aan mankeerde, maar waar de steentjes wel schots en scheef in hun ondergrond zaten, gingen de restaurateurs te lijf. Men haalde alles los en plaatste die duizenden steentjes weer keurig vlak in de ondergrond, zoals het hoorde dacht men. Toen alles klaar was en het ochtendlicht op de gerestaureerde wand viel, gaf dat een grote teleurstelling: de weerkaatsing was weg, de vlakken namen het licht op zonder het terug te kaatsen. Het restauratieteam kwam erachter dat men die mozaïeksteentjes in de vroege middeleeuwen met opzet schots en scheef in de ondergrond geplaatst had. Pas toen de steentjes op de oorspronkelijke manier teruggezet waren, ontstond er weer een levendige weerkaatsing. Juist de oneffenheden in het oppervlak lieten het licht stralen en bewegen.

Vaak verloopt het leven ook ongelijkmatig en zien we een geheel van dieptepunten en topmomenten, van pieken en dalen. Op sociale media staan de pieken: kijk mij eens goed gaan! Daar is aan gewerkt via coaching en trainingen. Een dipje, wat tegenslag, doe er wat aan, het is te verhelpen, in een handomdraai! Het leven is maakbaar, zo wordt gesuggereerd. Helaas worden we hierdoor zelf verantwoordelijk voor de gevolgen van elke onbegrijpelijke ingreep van het leven, oftewel het lot zoals de Romeinen het noemden.

Soms, echter, is herstel niet gemakkelijk en is er eerst een proces van acceptatie nodig: aanvaarden dat het levensmozaïek er schots en scheef bij ligt. Tegenslag kan onverwacht een stimulans zijn om een andere weg te kiezen, opnieuw vooruit maar anders. Zo blijkt dat het levensmozaïek gebaat is bij het accepteren van oneffenheden en pas licht vangt, gaat stralen als een mens de weg van hobbels, kuilen en onverwachte obstakels helemaal afloopt. Daar heb je soms een coach bij nodig maar vaker begeleiders zoals hoop en vertrouwen. Dan kan er licht op je problemen vallen.

Een van de mozaïeken in de kathedraal van Ribe heet toepasselijk ‘kelk van het leven’, een ander ‘hemellicht’, en ze stralen je tegemoet.