Crescas, dat jarenlang een centrum was voor Joodse educatie in Nederland, werd eind vorig jaar gedwongen te stoppen door gebrek aan geld. Dankzij steun van Joods Maatschappelijk Werk en de inzet van Asjer, is er nu een doorstart mogelijk.
Waarom vond je het belangrijk dat Crescas een doorstart maakte?
“In Joods Nederland ligt de nadruk vaak op de Shoah, de Tweede Wereldoorlog en antisemitisme. Hoewel ik het belang van deze onderwerpen begrijp, frustreert het me ook omdat het Jodendom zoveel meer te bieden heeft. Mijn doel is om de Joodse gemeenschap de middelen te geven om de positieve aspecten van het Jodendom te omarmen. Ik wil dat mensen een Joodse identiteit ontwikkelen die verder gaat dan de Shoah. Het is belangrijk dat je kunt zeggen: ‘Dit ben ik, en ik ben er trots op!'”
“Onderwijs is een belangrijk middel om dit te bevorderen. Door kennis te delen over Joodse rituelen en gebruiken, maar ook over de geschiedenis van Joden in Nederland, kan een dieper begrip ontstaan. Crescas werd 25 jaar geleden opgericht om een kennisachterstand te overbruggen die na de Tweede Wereldoorlog was ontstaan. De natuurlijke overdracht van kennis van ouder op kind was verstoord. Crescas heeft geprobeerd deze leemte te vullen en Joden te voorzien van de kennis en vaardigheden die ze nodig hebben, ook in een tijd waarin de Joodse identiteit vaak wordt geassocieerd met negativiteit. Het is belangrijk om mensen positieve Joodse ervaringen aan te bieden en te laten zien hoe rijk, interessant en inspirerend het Jodendom is, en welke waardevolle filosofische inzichten we eruit kunnen halen.”
Welke rol zie je voor jezelf in de interreligieuze dialoog?
“Als je goed begrijpt wat het Jodendom voor jou betekent, kun je dat makkelijker delen met anderen. Na de gebeurtenissen van 7 oktober en de daaropvolgende rellen in Amsterdam hebben veel leden van de Joodse gemeenschap zich meer teruggetrokken. Het is begrijpelijk dat mensen zich dan omgeven met gelijkgestemden. Ik ben blij dat we een gemeenschap hebben opgebouwd waarin mensen veiligheid kunnen ervaren. Tegelijkertijd blijft de vraag: Hoe kunnen we stappen naar buiten zetten en met anderen in dialoog gaan?”
“Het belang van kennis over je eigen gemeenschap geldt niet alleen voor Joden, maar voor iedereen. In maart ging ik samen met Imam Shamier Madhar met een groep leerlingen uit Rotterdam naar Auschwitz. Deze reis werd georganiseerd door het Auschwitz Comité in samenwerking met de gemeente Den Haag. We bezochten Auschwitz en Birkenau met een gemengde groep jongeren, waaronder kinderen van verschillende culturele achtergronden, zoals een meisje uit Gaza en een ander uit Syrië. De organisatie vroeg of een rabbijn en een imam mee wilden gaan, en ik vond het een mooie kans om deel te nemen. Ik merkte tijdens de reis dat het voor mij belangrijk was om mijn eigen verhaal te kunnen delen. Tegelijkertijd merkte ik ook dat de aanwezigheid van Shamier heel waardevol was omdat hij mij vanuit zijn kant kon steunen en zaken kon toelichten. Omdat wij allebei genoeg kennis hebben over onze eigen traditie konden wij elkaar en de deelnemers steunen in hun zoektocht.”
“Een voorbeeld van interreligieuze dialoog vond plaats tijdens een herdenkingsdienst in Auschwitz, waarbij we de jongeren vroegen om hun hoofd te bedekken. Dit is vaak een gevoelig onderwerp, vooral in gemengde groepen. We legden van tevoren uit dat we een aantal Joodse gebeden zouden zeggen en dat we het mooi zouden vinden als ze hun hoofd bedekten. We benadrukten echter dat niemand verplicht was om mee te doen; we wilden hen niet dwingen, maar ze wel uitnodigen.”
Sommige islamitische jongens vonden dat wel ingewikkeld. Want wat betekent dat eigenlijk, wanneer je tijdens een Joods gebed je hoofd bedekt? Shamier kon ze uitleggen dat het niet tegen de Islam ingaat om op dat moment je hoofd te bedekken. En uiteindelijk hebben alle jongens dat gedaan, ook uit respect voor de plek en het moment.”
Waarom ben je rabbijn geworden?
“Mijn interesse in Joodse studies was altijd al groot, maar het was moeilijk om verder te verdiepen vanwege het beperkte aanbod in Nederland. Dat was een van de redenen dat besloot ik de rabbijnenopleiding te volgen, omdat dat een manier was om meer te leren. Ik wil het Jodendom op een positieve manier benaderen. Vaak wordt het Jodendom geassocieerd met de oorlog, maar het heeft zoveel mooie en inspirerende aspecten. Ik wil anderen helpen om die positieve kanten van het Jodendom te ontdekken. Zoals ik ook gewend was als begeleider bij jongerenbeweging Haboniem. Daarnaast kreeg ik vaak grappend van vrienden te horen dat ik rabbijn zou moeten worden. Ik besloot de opleiding gewoon te proberen. Nu, vijf jaar later, ben ik bezig met mijn afstuderen, maar ik weet nog niet precies hoe ik mijn rabbinale rol ga invullen. Wat ik wel weet, is dat ik mij ook op professioneel vlak blijf inzetten voor de Joodse gemeenschap.
Oorlogen, natuurrampen, groeiende polarisatie… het kan een machteloos gevoel geven. Maar wat als je zelf een verschil kunt maken? In veel levensbeschouwingen is er de opdracht om je bewust te zijn van je eigen opdracht. Zo heeft het Jodendom Tikkoen Olam, de opdracht om de wereld te herstellen. Tikkoen Olam is iets wat Anne-Maria van Hilst de kracht geeft om door te gaan, ook als het moeilijk gaat. “Een van de leukste onderdelen van de lessen die ik geef aan jongeren voor Bar en Bat mitswa – Joods volwassenwording – is het bedenken van hun Tikkoen Olam project. Dit kan gaan van helpen van ouderen tot asieldieren verzorgen. Mensen al van jonge leeftijd bewust te maken van hun eigen rol in een beter wereld zorgt ervoor dat ze anders om hun heen kijken. Je bent je bewust van wat je hebt en hoe je het mooier kan maken.” In deze serie laat Van Hilst mensen aan het woord die deze verantwoordelijkheid in de praktijk brengen. Mensen die zich inzetten voor dialoog, voor de natuur, voor elkaar.
