“Alles wat wij doen is het bevragen van ruimte”

Wat is de functie van dans?

“Die is veelledig. Ik las laatst een artikel over het inzetten van dans in de zorg. Dat is prachtig natuurlijk. Maar we leven ook in een maatschappij waar alles efficiënt moet zijn. Alles heeft een duidelijk functie en moet ook een duidelijke functie hebben. Wat kunst betreft ben ik een beetje allergisch voor het woord ‘functie’. Want kunst is zoveel meer.”

Is dat niet het probleem van de kunst in het algemeen, in Nederland in ieder geval?

“Ja, kunst moet blijkbaar zijn bestaansrecht halen uit het hebben van een praktische functie. Bijvoorbeeld als het gaat om het inzetten van muziek in de zorg of kunst als creatieve therapie. Nogmaals, dat is allemaal waar en waardevol, maar het is beperkend. De zachtheid, het onverwachte en de menselijkheid verdwijnt. Daar hebben we kunst vooral voor nodig.”

Is dat waar cultuur over gaat?

“Ik denk dat cultuur gaat over menselijkheid. Daar gaat dans ook over. We proberen met Kalpanarts dingen een ander gezicht te geven. Een ander perspectief op de dingen die gebeuren. Dat is zachtheid, dat is menselijkheid. Kunst – dans voor mij in het bijzonder – kan inspireren, ontspannen en het kan mensen tot reflectie brengen. Dat is juist de kracht van dans. Het is niet alleen maar efficiënt of praktisch. Het is veel meer.”

Kunst mag ook gewoon mooi zijn.

“Ja, het mag het leven ook vieren. Nu hebben de voorstellingen van Kalpanarts altijd een maatschappelijke relevantie, zonder belerend te zijn. Ik denk dat het geven van een ander perspectief en het verbinden van verschillende culturen, dansvormen, mensen en thema’s onze kracht is. We geven een soort hoop mee dat verbinding bestaat!”

Wat is dan die verbinding van Kalpanarts?

“Ik ben antropoloog en heb een Indiase achtergrond. Kalpanarts verbindt Indiase dans met hedendaagse en urban dans. Maar die verbinding bestaat ook op andere niveaus. We brengen verschillende muziekgenres samen: klassiek Indiaas met meer westers hedendaags. Ook onze dansers komen uit alle winstreken. We zoeken naar meerstemmigheid, zonder taal. Kalpanarts ziet een wereld voor zich waarin onze artistieke initiatieven fungeren als een toegangspoort tot nieuwe en diverse perspectieven, tot artistieke ruimte. Door deze perspectieven te delen, willen we niet alleen deuren openen naar een breder wereldbeeld, we willen ook een ruimere kijk op de wereld bevorderen. Dit is van essentieel belang voor zowel de kunst als de samenleving.”

Heb je het gevoel dat het door de huidige maatschappelijke ontwikkeling steeds harder nodig is, én steeds harder werken is, om die meerstemmigheid te bevorderen?

“Onze voorstellingen worden steeds beter bezocht, dus in dat laatste opzicht niet. Maar we hadden wel last van tendensen en vooroordelen omtrent kunst, toen in de coronapandemie werd gesteld dat het openhouden van theaters niet belangrijk was, omdat je cultuur ook thuis kon ervaren – ‘je kunt toch naar Netflix kijken’. Het belang van kunst uitleggen en verdedigen is lastig, want kunstenaars zijn er niet altijd even goed in zichzelf te verkopen. En er is natuurlijk een hoop veranderd in het onderwijs. Ik ben van een generatie waar muziekles heel normaal was en cultuur ook op scholen onderwezen en gestimuleerd werd. Als ik dan hoor dat dat niet meer zo is, vind ik dat eeuwig zonde. En het helpt niet voor de algehele waardering van en betrokkenheid op cultuur.”

Ik merk dat ik, nu de wereld verhardt, steeds meer de neiging heb om zachtheid en schoonheid op te zoeken. Merk jij dat ook en heeft dat invloed op wat je maakt?

“Misschien zou je het feit dat onze voorstellingen beter bezocht worden daaraan kunnen ophangen. Juist vanwege het feit dat we geen expliciet geëngageerde voorstellingen maken, maar zoeken naar verbinding in schoonheid en openheid. We hebben vaak van theaters gehoord dat wij één van de best verkopende dansgezelschappen zijn. Dan kunnen we in ieder geval constateren dat er mensen zijn die zachtheid en menselijkheid zoeken en dat bij ons vinden. Dat betekent overigens niet dat voorstellingen altijd blij en zorgeloos moeten zijn. Het mag intens zijn, het mag emotie oproepen. Emotie is menselijk; als iets je raakt is het goed. Ik ben van nature een positief iemand en dat heeft invloed op wat ik maak. Dat is niet iets van de laatste tijd, maar wie ik ben en wat Kalpanarts is. Wij zijn niet veranderd, maar de behoeftes veranderen. Er is blijkbaar behoefte aan ruimte, zachtheid en schoonheid.”

Je hebt het over ruimte. Wat bedoel je dan?

“Alles wat wij doen is het bevragen van ruimte. En omdat we artistiek bezig zijn, is dat artistieke ruimte. Ook als je zoekt naar een ruimere kijk op de maatschappij, is dat feitelijk een zoektocht naar ruimte. We combineren culturen, dansvormen, muziek, disciplines en mensen – en daarmee bevragen we die culturen, disciplines en dansvormen. Toen ik als maker net begon heb ik me niet op de gebaande paden begeven. Kalpanarts stelt vragen. Waarom zijn bewegingen zo als ze zijn, waarom klinkt de muziek zo als hij klinkt en waarom zouden dingen zijn zoals ze zijn? Waarom kan een zangeres niet meedansen? Kortom, gooi het maar open. Onderzoek nieuwe dingen en kom zo tot nieuwe paden. Dat is artistieke ruimte. En het is denk ik nóg breder: alles is ruimte. En ruimte schept een open perspectief en menselijkheid!”