Net een paar maanden bezig als algemeen directeur bij PAX vindt Anna Timmerman zich thuiswerkend terug onder de hoogslaper van haar zoon. Ver weg van Irak, Zuid-Soedan, Oekraïne en Colombia, duizenden kilometers van de gebieden waar PAX werkt. Ze had er graag heen gegaan om de partners van PAX persoonlijk te leren kennen, maar de coronacrisis zette er een streep door. Dus ze belt ze of gebruikt Skype om er ook een gezicht bij te krijgen. “Ik kan bijna niet geloven dat we alweer de zesde week van thuiswerken ingaan. Ik heb vorige week met verschillende van onze collega’s in Irak en Colombia kunnen spreken om te horen hoe ze ermee omgaan, deze crisis. Eerlijk gezegd vind het moeilijk en uitdagend om op deze manier vanuit huis te blijven werken. Maar tegelijkertijd realiseer ik me hoe gezegend en gelukkig ik ben om vanuit ons appartement mijn leven, werk en scholing voor kinderen te kunnen voortzetten.”
Maar wie is ze zelf eigenlijk, die nieuwe algemeen directeur van PAX? Anna Timmerman is geboren in Purmerend en groeit op in Amsterdam. Tijdens een schoolreis naar Rome, wandelend tussen al die oudheid, weet ze het ineens zeker: ‘Ik ga geschiedenis studeren’. Daarmee is ze de eerste van de familie die naar de universiteit gaat, de UvA. Ze heeft zich al jong verdiept in het jodendom, en daarna in het christendom en boeddhisme. Tijd om ook de islam te bestuderen. “Ik ben me gaan richten op de contemporaine geschiedenis van het Midden-Oosten en de islam. Ik had het idee dat er nog veel zou gaan gebeuren in het Midden-Oosten en Noord-Afrika.” Ze leert het gebied beter kennen door, na haar studie, als reisleider te werken in Syrië, Jordanië, Egypte en, iets verderop, in Jemen. “Een prachtig land, Jemen, het doet me pijn te zien hoe de Jemenieten daar nu lijden. Hopelijk wordt het staakt-het-vuren, dat er nu vanwege corona is, blijvend.”
Fout gaat het in meer landen in de regio. Reden tot doemdenkerij?
“Ik ben een erg optimistisch persoon en ik geloof in de veerkracht van mensen. Ik heb veel geleerd van mensen als Frieda Menco, medeoprichter van Humanity in Action, waar ik jaren werkte. Frieda had Auschwitz overleefd en ze bouwde daarna een nieuw leven op. Die veerkracht van mensen, dat geeft mij hoop. Dat er altijd weer mensen zijn, die het opbrengen om de scherven bij elkaar rapen, een potje te gaan koken, je een stoel aanbieden en zeggen: ‘Ga zitten, we gaan praten, we beginnen opnieuw.’ Dát geeft me altijd weer hoop. Mensen die dat ook vandaag nog doen, die wil ik steunen, dat zie ik als plicht.”
Heb je die plicht, als mens?
“Iedereen moet dat voor zichzelf bepalen, maar ik voel het zo. Ik zie bij PAX collega’s die dat plichtsgevoel delen. Die zich in willen zetten voor vrede. En ze doen dat op een indrukwekkende manier. Ik kende het werk van PAX vanuit mijn werk als directeur van Human Rights Watch en wist toen al: daar zitten experts. Dat is nu alleen maar bevestigd. Als voorbereiding heb ik veel gelezen van ons werk, onze publicaties zijn van hoge kwaliteit. Tel daar bij op de diepe betrokkenheid die PAX’ers hebben bij de mensen voor wie we het doen, en dan weet je waarom ik trots ben hier te mogen werken.”
Wat heb je tijdens je jaren in het Midden-Oosten opgestoken?
“Ik studeerde midden jaren negentig zes maanden op de Westelijke Jordaanoever, aan de universiteit van Bir Zeit. Toen dachten we nog dat het goed zou komen daar, met de vrede. Arafat was teruggekeerd naar Gaza en hij en Yitchzak Rabin hadden elkaar eerder de hand geschud. Maar terwijl ik daar zat, werd Rabin neergeschoten en werd duidelijk dat het mis zou gaan. Ik heb gezien wat het betekent om onder een bezetting te leven. Met mijn blonde haar had ik er zelf weinig last van, maar ik woonde er met Palestijnse meiden die er wel onder leden. Ik had een huisgenoot uit Gaza die haar moeder al vijf jaar niet had kunnen zien. Door dat soort dingen zie je ineens wat zo’n bezetting betekent.”
Je hebt een paar jaar als freelancer gewerkt. Wordt het wennen, hier op kantoor?
“Ik miste het om onderdeel te zijn van een grote organisatie die werkelijk iets betekent in de wereld, die dingen aan de gang krijgt en oplossingen biedt. Dat is aantrekkelijk aan PAX. En er zijn nog genoeg uitdagingen. Neem de digitalisering, die heeft veel invloed op vredesopbouw en conflict, op hoe mensen elkaar zien en hoe ze met elkaar in gesprek gaan. Daar moeten we bij PAX goed naar kijken.”
Door die digitalisering horen we meer over en van ‘de ander’. Maar de verschillen hoor je ook luider en duidelijker…
“Het is nu makkelijk om in je eigen bubbel te blijven. Het min of meer objectieve Acht Uur Journaal schotelde alle kijkers hetzelfde verhaal voor over wat er gebeurde in de wereld. De afweging van wat belangrijk en niet belangrijk was, werd al gemaakt voor ons. Nu kunnen we dat zelf bepalen. Dat is een groot voordeel, maar het nadeel is dat je je kunt omringen met gelijkgestemden die je bevestigen in wat je denkt. Zo kom je niet te weten wat er aan ‘de andere kant’ gebeurt. Ik merk ook aan mijn kinderen dat algemene ontwikkeling over de landen in de wereld mist als je het vergelijkt met onze generatie.”
Hoe zit je privéleven eigenlijk in elkaar?
“Mijn partner en ik wonen in Amsterdam, samen met onze twee kinderen, van 11 en 13, een meisje en een jongen. Ha, ja, inderdaad een goeie gender balance. Geen huisdieren overigens, ben er allergisch voor. Welke muziek ik luister? Van alles. Bach, ja. Maar ook graag rustige pianomuziek van Sátie. Daarnaast veel popmuziek, van Elton John tot Stromae, en mijn kinderen brengen dan weer dingen in die naar hun smaak zijn, zoals Billie Eilish. Ik kan sowieso veel van ze leren. Ze houden me een spiegel voor en durven alles tegen me te zeggen. Ze laten je zien wanneer je jezelf tegenspreekt. Mijn dochter vond het leuk dat ik ging solliciteren bij PAX. Vanaf het begin zei ze: ‘Dit gaat het worden’. Ook als ik dacht dat een gesprek beter had kunnen lopen. ‘Je hebt het goed gedaan’, zei ze dan. Een elfjarig kind dat mij vertelt dat het goedkomt. Dat is genieten.”
Hoe gaat het thuiswerken?
“We moeten allemaal flexibel zijn. Mijn collega’s bij PAX en de partners met wie we werken zijn dat ook echt. Deze tijd vraagt aanpassingsvermogen, en die hebben velen van ons. We doen dit werk allemaal voor mensen voor wie dit de zoveelste crisis is. Dit komt voor hen bovenop de andere ellende waar ze middenin zitten.”
Dit is een crisis waarvan we moeten leren, vind je ook niet?
“Zeker. We moeten als civil society goed opletten dat de machthebbers hier geen misbruik van maken. De wereld kan er op sommige vlakken juist een beetje beter uitzien over twee jaar. Ik sprak erover met collega’s bij PAX. Die zeiden: ‘Na een crisis als deze eindig je of met meer grenzen, letterlijk en figuurlijk, of met minder.’ PAX wil minder grenzen, dus we moeten heel alert blijven. Een globale crisis zoals deze is uniek, ik hoop dat er global humanity uit zal blijken. Dat we erachter komen dat een wereldwijd probleem ook een wereldwijde oplossing behoeft.”
Als afsluiter… heb je een levensmotto?
“Mijn motto is simpel: het beste ervan maken. Mijn ringtone is Always look on the bright side of life. Zo sta ik in het leven. Ik ben iemand die zingeving belangrijk vindt. Mijn ouders zijn van katholieke huize, maar ze hebben me niet religieus opgevoed. Mijn oma stond nog met Jos Brink in De Duif in Amsterdam. Er werd gezongen, gebeden, maar ook kritisch gekeken naar het geloof. Als kind vond ik dat geweldig, dat ze zo nadacht over haar geloof, met een feministisch perspectief. Zelf wil ik mijn talenten inzetten voor iets groters. En PAX werkt aan dat grotere, aan menselijke waardigheid en solidariteit. Ik ben dankbaar dat ik daarbij mag helpen.”
