Je bent opgegroeid op Curaçao en later verhuisd naar Nederland. Wat was voor jou de grootste verandering toen je hier kwam?
“Los van de kou, want ik stapte echt in een koelkast, was het de vrijheid die hier veel beperkter voelde voor mij. Ik ben opgegroeid met buiten zijn, rennen en ravotten. Toen we hier kwamen, kregen we te horen dat er kinderlokkers waren en dat je daarom niet op straat mocht spelen na zes uur, en in de zomer tot acht uur ’s avonds. Het was heel beschermend.
Ook voelde ik toen dat kleding in Nederland heel belangrijk was. Op Curaçao hadden we gewoon een broek en shirt aan toen we gingen spelen. Op school had iedereen hetzelfde uniform aan. Het maakte dus niet uit wat je aan had. Maar hier was dat niet zo.”
Hoe ben je vervolgens in de entertainment-wereld gerold?
“Ik heb die humoristische kant een beetje van mijn moeder, mijn vader en mijn tante, vooral van mijn tante eigenlijk. Dat was overigens niet de enige factor: het grappig zijn was ook mijn redmiddel. Omdat ik x-benen had – die ik op latere leeftijd overigens heb laten opereren – en arm en klein was, waren comedy en de clown zijn mijn redding en rijkdom. Ik kon namelijk niets met kleding doen, want ik had het geld niet daarvoor. Ik was ook niet populair bij de meisjes.
Mijn grappen werden steeds meer gewaardeerd en op een gegeven moment begon ik serieus te overwegen hiermee iets te doen. Ik hoorde van een vriend van mij dat er ergens amateuracteurs werden gezocht. Ik was op dat moment actief in de bouw, maar dit werk was eigenlijk niets voor mij. En dus ging ik auditie doen. Het was een baan voor maar zeven maanden, maar ik had in mijn hoofd dat als ik eenmaal van start kon gaan, ik alles zou kunnen. Dat als ik aangenomen zou worden, dit mijn kans zou zijn om bekender te worden en verder te komen. Gelukkig hebben ze voor mij gekozen. Zo is het allemaal begonnen.”
Sommige mensen uit etnische minderheidsgroepen hebben in Nederland sinds hun geboorte al te maken met vooroordelen, discriminatie en racisme, omdat ze behoren tot een andere etniciteit. Jij bent geboren op Curacao… Vond je het moeilijk te accepteren dat je opeens in een ander land behoorde tot een etnische minderheid?
“Ik heb toen zeker wel gemerkt dat ik tot een etnische minderheid behoorde in Nederland, maar ik heb me ook altijd al bijzonder gevoeld. Dit was dus niet iets nieuws voor mij. Mijn oma heeft twee mannen gehad, haar eerste man was een echte Hollandse man. Mijn nichtjes en neefjes waren wat lichter van kleur. Zij kregen daardoor van bepaalde mensen in de familie een andere behandeling en er werd altijd gezegd dat ze mooier haar hadden. Ik heb dat altijd raar gevonden.
Dus: het racisme hier in Nederland was niet iets nieuws voor mij door de ervaringen die ik had in mijn eigen familie.”
De entertainment-wereld bestaat uit veel verschillende etniciteiten. Is het ondanks die diversiteit toch wel eens gebeurd dat je te maken kreeg met racisme?
“Ooit heb ik in een voorstelling een moordenaar met het downsyndroom gespeeld. Het was een hele mooie voorstelling, vond ik. Na de show stond ik in de rij in een blauwe zaal in Utrecht voor drankjes. Er stond een vrouw voor mij en een vrouw achter mij. De vrouw achter mij tikte de voorste aan en deze draaide zich om. Toen ze zich omdraaide, zag ze mij en draaide ze zich weer om naar voren en pakte ondertussen haar tas wat meer naar zichzelf toe. Ik keek de vrouw achter mij aan op een manier van: ‘Kijk nou eens wat je hebt veroorzaakt!’ Die achterste vrouw tikte haar weer aan en zei: ‘Marian, ik was het.’ Marian draaide zich om en zei: ‘Nee, dat wist ik wel.’ Dat was helemaal niet zo. Twee uur heeft ze naar mij zitten kijken en toch reageerde ze op deze manier!
Ik heb het van me afgeschud en ik heb haar een drankje aangeboden. Ik heb heel snel de keuze gemaakt dat het beeld van iemand anders niet per se mijn beeld is van wie ik ben. Iemand anders die net komt kijken naar mij, zal niet opeens kunnen zeggen wie ik ben, dus daar maak ik me dan ook niet druk over. Je kunt je ook niet gaan focussen op het beeld dat andere mensen van jou hebben. Het is eigenlijk onzekerheid wat die mensen hebben en ik ben te knap om me daar druk over te maken.”
Vind jij dat er genoeg diversiteit is in de entertainment-wereld? Dat bijvoorbeeld Surinaamse en Turkse Nederlanders goed zijn vertegenwoordigd in het theater en op tv?
“Ik vind dat we deze vraag moeten omdraaien. Er zijn zeker mensen die zeggen dat ze zichzelf niet genoeg zien, maar dan rijst bij mij de vraag: ‘ben jij genoeg aanwezig?’ Dan bedoel ik bijvoorbeeld als een Turk een show geeft, ben jij dan aanwezig in het publiek? Ik was laatst bij een show waar veel zwarte mensen waren met een rol. We keken in de zaal en zagen ongeveer 4000 man waarvan misschien 300 of 400 mensen zwart waren. Waar waren zij nou?
Ik vind het dus niet boeiend om het te hebben over de vraag of wij genoeg vertegenwoordigd worden, wel over de vraag of wij genoeg doen. Als wij mobiliseren, samenwerken en elkaar steunen, weet je hoeveel macht we dan wel niet hebben? Ik vind het interessanter om te kijken waarom wij niet aanwezig zijn op de plekken waar wij met z’n allen moeten zijn dan of we vertegenwoordigd zijn.”
Wat moet er gedaan worden om te mobiliseren?
“We moeten inzien dat we samen moeten werken. We hebben het er heel vaak over dat we benadeeld worden, maar wat doen we hiertegen? Als we samenwerken, worden we een groep die niet kan worden benadeeld.”
In februari 2017 ontstond er wat commotie op Facebook over carnaval outfit-ideetjes waarin iemand met Judeska, een van jouw typetjes, kwam en indirect blackface stimuleerde. Dit bleek niet door jou op facebook gezet te zijn, maar door iemand anders. Sommige mensen verweten jou mede hierdoor te vaak geen standpunt in te nemen over raciale kwesties. Vind je dat er van jou als publiek figuur verwacht mag worden het voortouw te nemen in dergelijke kwesties?
“Als publiek figuur verwacht men van mij dat ik constant rekening moet houden met iedereen. Ik mag niets zeggen en moet vooral heel veel doen. En ik moet iedereen tevreden houden. Ik ben ook maar een mens; ik heb een huis, vrouw en kinderen en soms kan ik heel stom zijn.
Na die hele discussie op Facebook realiseerde ik me wel dat sommige mensen liever slachtoffer spelen. Ze roepen: ‘Jandino, je doet 70 dingen fout en dit zijn ze allemaal op en rijtje!’, in plaats van dat ze ook kijken naar de 80 dingen die ik wel goed doe. Ook denk ik op zulke momenten dan: ‘Wat doe jij dan goed?’ Ze focussen zich niet op zichzelf, maar op anderen en hoe ze die kapot kunnen maken. Ik wil niet iedereen tevreden houden, dat kan ook helemaal niet. Wat ik wel kan, is goede dingen doen. Zo ga ik bijvoorbeeld naar jeugdgevangenissen om met jongeren te praten om ze te motiveren. Ik focus me op mezelf. Dit doe ik door goede dingen te doen waar ik achter sta.”
Denk jij dat we racisme en discriminatie kunnen uitroeien in Nederland?
“Er is veel werk dat gedaan moet worden, vooral werk aan onszelf. We moeten inzien dat we macht hebben en dat we die macht kunnen bundelen door samen te werken. We gooien dat de hele tijd weg door steeds te vragen of ‘ze ons willen helpen en representeren’. We moeten onafhankelijk zijn.”
