Hoe duid jij de huidige mainstream media?
“Ik kan daar heel duidelijk over zijn. Ze komen over als eerstejaarsstudenten, die een essay moeten schrijven en vervolgens geen idee hebben hoe ze dit aan moeten pakken. Dan nemen ze maar klakkeloos alles over van een niet te verifiëren bron. Berichtgeving is vaak oppervlakkig, niet kritisch en soms op het banale af. Daarbij ontbreekt totaal het verantwoordelijkheidsgevoel. Wat een artikel met mensen en met groepen doet lijkt de journalisten koud te laten. Of het een links, rechts of een ‘neutrale’ krant of programma is maakt niet zoveel uit. Redacties en programmamakers lijken blind te zijn voor nuance en verlamd te zijn door de angst om ‘politiek correct’ gevonden te worden. Kortom, ze zijn er om de status quo in stand te houden.
Een goed actueel voorbeeld van hoe slecht het gesteld is met de huidige mainstream media is de Nederlandse berichtgeving over de invoering van Trumps’ toegangsverbod voor moslims. Terwijl op Twitter de hashtag #muslimban ‘trending’ is, en ik daar elke seconde de ontwikkelingen van volg, is het in de Nederlandse media een soort van een oninteressant nieuwsfeitje. Business as usual. Zouden we niet de normale programma’s moeten onderbreken met een ‘Breaking News’ segment? Moeten we niet allerlei experts optrommelen om te praten over hoe dit een inbreuk is op internationale mensenrechtenverdragen? Is dit niet tegen onze democratische en rechtstatelijke waarden? Of gelden die regels niet als het om moslims gaat? Ik blijf met heel veel vragen zitten.”
Wat zou er moeten veranderen om het functioneren van de media te verbeteren?
“Misschien ben ik te pessimistisch, maar ik denk dat mainstream media zoals we die kennen langzaam aan het sterven zijn. Misschien moeten we niets veranderen. Misschien moeten we meer aandacht vestigen op onafhankelijke, opkomende media-initiatieven en deze steunen. Websites die onderzoek doen, feiten controleren en kritisch reflecteren. Ik ben daar meer in geïnteresseerd en minder in het redden van een zinkend schip.
Als ik wordt geïnterviewd voel ik mij vaak als een object. Het gaat dan niet om de boodschap die ik uit wil dragen, maar om hoe ik eruit zie. Ik ben altijd huiverig over het eindresultaat: hoe zal ik nu weer eens geframed worden? Ik ben twee jaar geleden door een nationale krant geïnterviewd. Het ging over vrijheid, maar de vragen die ik gesteld kreeg waren beschamend. Vragen die niet gesteld zouden worden aan een witte Nederlander. Vragen die zo persoonlijk zijn en er niet toe doen. Zoals: ‘ben je besneden?’ Ik word dan geacht te glimlachen en daar normaal antwoord op te geven.
Er is druk als je met de media omgaat. Ik probeer altijd heel zorgvuldig te zijn en waak ervoor dat ik niet opeens een ‘spreekbuis’ ben voor de moslims en tot een model-moslim wordt gebombardeerd. Onlangs ben ik geïnterviewd door De Correspondent, waar het gesprek weliswaar goed verliep, maar er uiteindelijk toch een beeldbevestigende kop werd bedacht, namelijk dat het bijzonder is dat ik een feministische moslima ben. Op Nieuwwij hebben jullie daar over gepubliceerd, waar ik het op hoofdlijnen wel mee eens was. Als je namelijk je huiswerk doet, zie je hoe normaal mijn ideeën zijn binnen de islamitische gemeenschap. Ik beperk ook om die reden mijn media-optredens.”
Kun je voorbeelden noemen van media, of mediafiguren, die het goed doen?
“Helaas moeten ik voorbeelden uit de VS geven. Ik vind Democracy Now en The Intercept heel goed. Ze zijn uitgesproken kritisch en doen goed onderzoek. Ik ken geen vergelijkbare voorbeelden uit Nederland. Het Engelse The Guardian lees ik ook graag.
Stel dat ik een eigen mediabedrijf zou hebben, dan had ik zeker veel tijd en energie gestoken in onderzoek, feitenchecks, en kritische reflectie op de manier van berichtgeving. Kwaliteit is leidend en die moet bewaakt worden, en daarbij zal een soort nationale ombudsman nodig zijn. Zo’n kritische blik helpt ook als je het mediasysteem echt grondig wil veranderen. Je moet niet naïef zijn over het mediasysteem. Elk systeem kent machthebbers, en er zijn geldstromen die belangen dienen en dus andere belangen willen wegdrukken. Wie betaalt, die bepaalt. Als het mediasysteem het toelaat ontstaat er vanzelf meer ruimte voor meer vrouwen, meer culturen en meer opvattingen.”
Nawal Mustafa studeerde rechten en internationaal recht, is islamitisch feministe en werkte eerder voor Amnesty International.
Blik op media | Deel 1: Cemil Yilmaz
Blik op media | Deel 2: Peter Breedveld
‘Facts are sacred, comment is free’, was het motto ooit van the Times. Dat gaat nog verder dan zorgvuldigheid. Ik denk media zich daarin van social media moeten onderscheiden.
Volkskrant, NRC, Telegraaf en Trouw behandelen de inreisban. Waar gaat dit verhaal over?
Toch eigenlijk merkwaardig dat de vrijheidslievende en (zeker Breedveld) anarchistische denkers die tot nu toe geïnterviewd zijn, alle drie een zeer autoritaire regelgeving van de journalistiek willen:
Hier Nawal Mustafa: “Kwaliteit is leidend en die moet bewaakt worden, en daarbij zal een soort nationale ombudsman nodig zijn. Zo’n kritische blik helpt ook als je het mediasysteem echt grondig wil veranderen.”
Ook Cemil Yilmaz wil zoiets: “Echter, als het gaat om het presenteren van nieuws en feitelijkheden, dan vind ik dat met name media zich aan een beroepsethiek hebben te houden en zelfs geschorst kunnen worden. Waarom hebben artsen en juristen en andere beroepssectoren dat wel en media niet?”
En Peter Breedveld ook al: “… een orgaan komen dat toeziet op het respecteren van bepaalde journalistieke mores. Zoals advocaten en artsen een tuchtraad hebben, dat moet bij journalisten ook. Dat gedoe met die ombudsmannen, …. Nee. Tuchtraad. Met boetes en intrekking van je licence to kill, als je weer eens iemand met leugens hebt kapotgemaakt …”
Helaas geven ze geen van drieën aan wie bevoegd is zo’n orgaan in het leven te roepen. De overheid, moet daar een wet voor komen? Of een private vereniging van journalisten? Kan een journalist in beroep gaat, bv bij de rechter, tegen een besluit van zo’n orgaan? Vallen websites, met of zonder betaalmuur, amateuristisch of professioneel (of alles daar tussen in) ook onder dit orgaan?
Alle drie hebben ze maar wat geroepen, denk ik, een verkeerde autoritaire reflex.
Gelukkig gaat dat er niet van komen, zolang Nederland een democratie is tenminste.
Een jaartje of zo geleden begon de NRC.next een rubriek: Factcheck, uitspraak of conclusie die dan afgevinkt werd met juist, onjuist, bijna juist, nergens op gebaseerd. Dat was een goed idee, maar het kwam er al te vaak eigenlijk gewoon op neer of het politiek correct of niet was in de gedachtegang van die links-intellectualistische krant. Als de volkse Telegraaf het had moeten nagaan, was er een andere uitkomst uitgerold. Toch blijven journalisten het maar steeds hebben over de objectieve feiten, de echte, niet-alternatieve dus. Het lijkt me een pie in the sky, feiten zijn er wel degelijk natuurlijk, de rechter is ernaar op zoek in een moordzaak, de wetenschapper die op zoek is naar de oorzaak van een plantenziekte of medicijn. Maar in de politiek en de sociale werkelijkheid? Forget it! En op religieus gebied hoef je er nog niet eens aan te beginnen, en kan er afgevinkt worden met: Onbegonnen Werk!
Voorbeeld van het vorige: Yasmina Allas ooit op TV: -In de Koran wordt de vrouw op handen gedragen-. Precies het tegenovergestelde kun je met evenveel recht beweren natuurlijk, en hoor je dan ook vaak, ligt er maar aan waar je van uit gaat!
@Joop Romeyn
Daar zou een zekere mate van democratie in kunnen zitten, of in ieder geval een vrij vlakke organisatie met beperkte overheidsinvloed.
*Als media zich vrijwillig aan zo’n orgaan binden.
*Als dit orgaan administratief en rechtsprekend maar niet wetgevend is.
*Als onder voorzitterschap van de overheid de leden de termen overeenkomen en dit periodiek en eventueel naar behoefte geschiedt.
*Als deze vergaderingen niet bepalend zijn voor lopende zaken.
Een dergelijke constitutie zou alle leden erkennen en niet echt van bovenaf de wet opleggen. Het kan zijn dat de overheid (uiteindelijk) lidmaatschap wil verplichten.
Een dergelijke constructie gaat toch niet echt tegen democratische principes in. Het is maar een spontaan uitgeschreven voorbeeld, maar ik vertrouw erop dat de betrokken partijen nog beter kunnen dan dit.
Nog even die (in woorden van Breedveld) tuchtraad
De drie geïnterviewden weten als mediadeskundigen ongetwijfeld van het bestaan van de Raad voor de Journalistiek. Uit hun site https://www.rvdj.nl/ :
“De Raad voor de Journalistiek is een onafhankelijk instantie van zelfregulering voor de media, waar belanghebbenden terecht kunnen met klachten over journalistieke activiteiten, die naar hun oordeel niet goed zijn afgehandeld door het medium zelf. De Raad beoordeelt of een journalist zorgvuldig zijn werk heeft gedaan en of met een publicatie grenzen van journalistieke ethiek zijn overschreden.”
Mijn intuïtie zegt me dat de drie dit model https://www.rvdj.nl/niet goed vinden. Ik ben benieuwd naar hun argumenten.
Een klachtencommissie is nog geen toezichthouder op goed gedrag of op niet te ver overschrijden van gewenste normen. Ik neem aan dat de drie doelen op een orgaan met een actiever beleid, met zelfgeïnitieerde acties, onafhankelijk maar als bewaking van normen waar de media zelf voor (horen te) staan.
Het zou inderdaad interessant zijn om te horen wat zij zelf voor ogen hebben. Het idee is goed, maar de wenselijkheid hangt mede af van hoe het vormgegeven wordt. Door alleen maar een oproep hiertoe te doen beperken ze de feedback en het animo die dat op kan leveren. Ik hoop dat het niet in het stadium van een goede gedachte blijft steken.