“Contact is niet hetzelfde als ontmoeting”

Hoe maakt u contact met God? En als u eenmaal bereik heeft: hoe ‘voelt’ God dan?

“Over God kan ik slechts in beelden spreken. Hij is voor mij als een onderstroom in mijn leven: een aanwezige maar verborgen stroom. Af en toe komt hij als een bron aan de oppervlakte, soms heel expliciet als een soort geiser onverwachts naar boven.
Ik heb het gevoel dat Hij er altijd is en contact maken is daarom niet echt nodig. Hij is er gewoon. Toch maak ik heel bewust tijd in de dag vrij om echt contact te maken. Het gekke is, dat dit dan vaak niet lukt. Toch vind ik die momenten van belang.
Buiten die contactmomenten ervaar ik God ook op zoveel andere manieren. Bijvoorbeeld in de ontmoeting met mensen, dus in situaties. Voor mij is Hij er en ik voel mij daarom als een vis in het water. Zonder dat water kan ik niet leven. Vaak weet ik niet eens dat ik in het water zwem.”

“Tegenwoordig ervaren monniken het kloosterleven als een grotere beproeving dan hun voorgangers: het is steeds moeilijker om het contact met de buitenwereld af te sluiten.” Hoe denkt u over deze stelling?

“Voor alle novicen en monniken van alle tijden is het kloosterleven een grote beproeving. Iedere tijd heeft echter zijn eigen beproeving, of liever gezegd uitdaging. Eind jaren veertig was het monnikenleven een harde agrarische samenleving die nog volledig gebaseerd was op middeleeuwse modellen. Kandidaten die toen intraden, onze ouderen nu, vonden het werken op het land zonder machines, een grote beproeving. Heel langzaam kwamen de machines in het monnikenleven en werd het leven lichter. De generatie van de jaren zestig vond die industrialisatie van het monnikenleven juist een grote beproeving; men zocht naar een eenvoudiger leven. Zo heeft iedere generatie zijn beproeving en iedere generatie moet daar een antwoord op zien te vinden.
Onze generatie zal een antwoord moeten zien te vinden op de veranderende plaats van een contemplatief klooster in de wereld van vandaag. Voor mij ligt dat antwoord niet in de volledige afzondering maar in een zoeken naar een juiste maat van ontmoeting.”

Uw klooster heeft een gastenverblijf. Vormen die contacten geen belemmering voor de oorspronkelijk bedoelde rust van het monnikenbestaan?

“Centraal in ons monnikenleven staat het woord ‘ontmoeting’. Als monniken geven wij ons leven aan de ontmoeting met God en aan de ontmoeting met de medemens. Het zijn de twee zijden van eenzelfde medaille. In de Bijbel staat zoiets als: hoe kunnen we God, die we niet zien, liefhebben als we onze medemens, die we wel zien, niet liefhebben? Voor zowel de ontmoeting met God als de ontmoeting met de medemens moet je als monnik dus plaats en tijd maken. Dan is er een juist evenwicht. Bij iedereen kan dit evenwicht anders liggen. Wanneer je de juiste maat verliest wordt het inderdaad een belemmering.”

“Tegenwoordig zijn velen contactverslaafd. Wie niet in staat is contact te maken via (sociale) media, of het nieuws niet kan volgen, voelt zich ongelukkig.” Hoe denkt u over deze stelling?

“Contact is niet hetzelfde als ontmoeting. Daarom kan ik indenken dat veel mensen wel contactverslaafd zijn maar zich niet gelukkig voelen. Contact zoeken heeft iets van een achtervolging, een angstvallig najagen. Het is eenzijdig en vaak zonder verantwoordelijkheid. Ontmoeting daarentegen is altijd gelijkwaardig: je zoekt naar de ander en je laat je door de ander zoeken. Ontmoeting kan natuurlijk ook mislukken. Dat doet dan pijn, maar als het lukt groeit er een steeds dieper wordende eenheid.”

U heeft een iPhone en schrijft met regelmaat blogs over uw broederschap… Zou u nog zonder internet kunnen?

“Voor mij is het gebruik van de moderne (sociale) media juist een manier om de ontmoeting met mensen tot stand te brengen. Je kunt ze een inkijkje geven in het monastieke leven en zij kunnen hun leven aan mij of ons laten zien. Contacten met de ‘buitenwereld’ zijn er in contemplatieve kloosters altijd geweest. Moderne media kunnen God bij de mens brengen en de mens bij God. Dat is precies wat je als contemplatief en monnik wilt bereiken. Je schept ontmoeting. Je moet er wel mee kunnen omgaan: met mate communiceren. Voor mij ligt de juiste maat in het feit dat ik niet veel mensen op twitter volg en überhaupt niet alles wil volgen. Het lijkt soms een beetje eenrichtingsverkeer maar dat gebeurt in ons gastenhuis ook. De gasten komen naar ons toe. Wij kiezen de gasten niet uit. Tijdens de veertigdagentijd probeer ik niet al te veel bezig te zijn met de sociale media. Het is een tijd van meer toeleg op het innerlijk leven. Stilte op allerlei manieren is in deze tijd van belang om juist de waarde van goed spreken te (her)ontdekken. Toch is de veertigdagentijd juist voor het gastenverblijf de meest drukke tijd.”

Mist u het contact met familie of vrienden niet?

“Toen ik pas in het klooster was, had ik het gevoel dat ik al mijn contacten moest opgeven. De deur van het klooster voelde ik echt achter mij dichtvallen. Al vlug ontdekte ik dat juist in de ontmoeting met God de wereld en al haar contacten terug kwamen. Contacten die ik had werden anders: niet frequenter maar intenser. Sommige vielen ook gewoon weg. Er kwamen ook andere contacten voor in de plaats. Juist in die afzondering ging de wereld voor mij open. Ik ging deel uitmaken van een wereldwijde kloosterorde. Dat vind ik van groot belang.”

Wereldwijd?

“Het is een heel oud gebruik dat de kloosters elkaar brieven sturen over hun reilen en zeilen. Je vernam vroeger al nieuws over landen en mensen die hier in Nederland niet eens in de media komen. In die zin hadden de kloosters al voor het bestaan van een World Wide Web een wereldwijd informatienetwerk. Toen ik intrad ging achter de kloostermuren dus de wereld pas echt voor mij open. Later kwam ik in functies terecht waarin ik veel moest reizen. Dat doe ik nog steeds met veel plezier. Mijn vader zei altijd: ‘Jij hebt als monnik meer van de wereld gezien dan ik’. Ik heb dus geen gemis aan contacten en soms verlang ik wel eens naar gewoon een stille dag zonder al die contacten… maar dat is romantiek.”

Tot slot: hebben monniken een kwalitatief beter contact met God dan leken?

“Voor mijn gevoel en uit ervaring van het begeleiden van mensen op hun innerlijke weg, weet ik dat er geen verschil is tussen de wijze waarop monniken of niet-monniken het contact met God ervaren. De levensstaat van iemand is niet van belang. Bij God is er geen aanzien van persoon. Wij zijn allen mensen en in die hoedanigheid staan wij voor God en leven wij met Hem. De wijze kan verschillen, maar dat zegt niets over het contact zelf of de intensiteit ervan.”