Kun je kort iets over jezelf vertellen?
“Ik ben 50 jaar, afgestudeerd in de culturele antropologie, moeder van een dochter van 17. Op mijn 19de trouwde ik met Lalith, een Sri Lankaan en woonde ik een tijd in Sri Lanka, tijdens de burgeroorlog. Vanaf dat moment is Zuid-Azië een rode draad in mijn leven gebleven.
Ik ging later ook werken voor de Landelijke India Werkgroep (nu Arisa) op de onderwerpen kinderarbeid en onderwijs en mensenrechten van Dalits. Zo is mijn interesse voor kastendiscriminatie en betrokkenheid bij de dalits ontstaan. Het idee voor een boek ontstond toen ook, maar ik werkte daarna nog jarenlang voor PAX als genderadviseur en kon het toen niet realiseren.”
Kun je iets meer vertellen over de totstandkoming van het boek?
“Pas toen ik mijn baan bij PAX kwijtraakte en ik in de ziektewet raakte door een chronische ziekte hEDS, kwam ik toe aan het schrijven van het boek. Uitgever Jan-Willem Gerth was geïnteresseerd om het uit te geven en na enkele jaren onderzoek en schrijven was het boek een feit. Ik kon het boek schrijven omdat ik gedurende de jaren (12 jaar inmiddels) mijn contacten in Zuid-Azië heb onderhouden.”
Het kastenstelsel in Azië: kun je daar kort iets over uitleggen?
“Het kastenstelsel komt voort uit het hindoeïsme, en bestaat al eeuwenlang. Het is een hiërarchisch systeem dat mensen indeelt in categorieën van meer en minder waarde, gekoppeld aan ideeën van reinheid en onreinheid. Helemaal onderaan, eigenlijk zelfs nog buiten deze indeling vallend, bungelen de dalits. Het uitschot van de samenleving, paria’s, onaanraakbaren genoemd. Voorbestemd door bijvoorbeeld het begrip karma om het meest vuile, vieze werk te doen – zoals het opruimen van menselijke poep – en gezien als minder waard vaak dan dieren.
Het kastenstelsel is in tegenstelling tot wat veel mensen denken niet verboden in India of andere landen. Wel is na de onafhankelijkheid door de grote dalit jurist en voorvechter Ambedkar bewerkstelligd dat discriminatie op basis van kaste verboden werd. Helaas lukte het hem niet om het kastenstelsel an sich afgeschaft te krijgen. Met name Gandhi hield dit tegen. Gandhi is dan ook niet echt populair onder dalits.
Helaas is het kastenstelsel en de bijbehorende discriminatie ook geen verleden tijd, nog een misverstand dat je vaak hoort. Het is onder de huidige Hindutva regering van Modi juist meer prominent aanwezig en verzet van dalits leidt dan ook tot nog meer geweld dan anders. Ondanks bestaande wetgeving om dit tegen te gaan, is er sprake van een enorme mate van straffeloosheid. Dagelijks worden dalits vermoord, verkracht, misbruikt, mishandeld en uitgebuit zonder dat een haan ernaar kraait. Het betreft in heel Zuid-Azië circa 300 miljoen mensen die hieronder lijden.”
Je gaf aan dat het kastenstelsel-systeem uit het hindoeïsme voortkomt. Betekent dit dat het kastenstelsel in andere godsdiensten en levensbeschouwingen geen rol speelt?
“De bron van het kastenstelsel ligt in het hindoeïsme, en is terug te vinden in de heilige hindoe-teksten, maar al eeuwenlang en tot op de dag van vandaag speelt het ook een rol binnen alle andere godsdiensten in Zuid-Azië, inclusief het boeddhisme (bijvoorbeeld in Sri Lanka), de islam en het christendom.
Zelfs binnen de dalits is er een hiërarchisch systeem gebaseerd op kaste gangbaar. Het speelt in alle Zuid-Aziatische samenlevingen en is ook mee gemigreerd met de Zuid-Aziatische diaspora. Een deel van mijn boek gaat hierover: over de strijd tegen kastendiscriminatie in Engeland.”
Speelt het kastenstelsel ook nog een rol in bijvoorbeeld Surinaamse families in Nederland?
“Het Nederlandse hindoeïsme kent nog wel kasten, maar in een ver afgezwakte vorm. Mede daardoor vinden veel hindoe leraren in India de vorm van het hindoeïsme in Nederland niet meer ‘echt’.”
Is er serieus verzet tegen het kastenstelsel?
“Jazeker, juist over dit verzet gaat mijn boek bij uitstek: verzet is er op allerlei manieren. Door vele organisaties van dalits zelf vooral, door dalit vrouwen en via literatuur. Maar het betreft een zeer hardnekkige strijd. Het boek behandelt ook de verschillen in kasten tussen India, Sri Lanka en Nepal en de verschillen in verzet. Een naar bij-effect van het verzet is extra geweld tegen dalits, om ze terug in het gareel te krijgen.
Ook journalisten die zich uitspreken lopen gevaar en worden zelfs vermoord. Buitenlandse sympathisanten worden gestraft doordat ze geen visum meer krijgen voor India. Tot nu toe heb ik in mijn werk altijd een schuilnaam gebruikt, zodat ik op mijn eigen naam India in kon komen. Daarom is er ook weinig op mijn eigen naam te vinden in relatie tot deze materie, terwijl ik er al tenminste 12 jaar mee bezig ben. Nu ik dit boek onder mijn eigen naam publiceer, vrees ik dan ook dat ik geen visum voor India zal krijgen.”
Wat kunnen we in Nederland doen om iets te veranderen?
“Ik heb het boek geschreven om meer bewustzijn over deze problematiek te genereren. Juist omdat de beeldvorming over deze landen vaak haaks staat op de realiteit (geweldloosheid, spiritualiteit, e.d.). Meer bewustzijn zal hopelijk leiden tot meer solidariteit! Mensen die concrete initiatieven willen steunen kunnen websites en adressen vinden in mijn boek.”
Voor meer informatie over het boek of de boekpresentatie: klik hier.
