Als kind groeide Zwanine op in een vredige omgeving met thuis een wereldje waarin ze heel gelukkig was. De buitenwereld leek gevaarlijk en maakte haar bang. Ze werd gepest en buitengesloten door leeftijdgenoten. Daardoor leerde ze al op jonge leeftijd haar eigen plan te trekken. “Dat ik eigenwijs ben betekent niet meteen arrogant en stoer, ik was authentiek en op mezelf.”

Na een loopbaan binnen verschillende sectoren en een periode als moeder thuis, besluit Zwanine theologie te gaan studeren. Nadat zij was afgestudeerd deed zij zoveel mogelijk ervaring op in de praktijk. Uiteindelijk kwam ze terecht bij Drugspastoraat Amsterdam. Dit is een organisatie die er wil zijn voor mensen die de klem van verslaving, armoede en uitsluiting kennen, en die ook ontmoetingen organiseert rond geloof en zingeving.

“Ik vind het lastig aan mensen die geen verslaving hebben dat je al die lagen moet afpellen voordat iemand echt laat zien hoe hij of zij in elkaar zit. Daar heb ik niet echt het geduld voor. Bij verslaafde mensen ligt alles meer op het oppervlak. Niet altijd natuurlijk, maar als mensen die verslaafd zijn zich niet goed voelen, is dat snel duidelijk.”

Ze voelt zich op haar plek bij het drugspastoraat. “Ik heb vroeger ervaren wat het is om niet bij de groep te horen. Ik denk dat mensen die verslaafd zijn er ook niet bij horen, en die wil ik daarom graag betrekken. Zij horen er net zo goed bij als iemand die niet verslaafd is. Ik ben er heel gevoelig voor als mensen overgeslagen worden. Ik probeer altijd iedereen mee te nemen, ook als het niet realistisch is. Je herkent iets in mensen van jezelf, en dan ga je daarmee aan de slag.”

“De verslaafden waarmee ik werk zijn vaak heel gevoelige mensen. Dat kan ik heel goed begrijpen. Zelf denk ik ook veel na over dingen waar ik mij zorgen over maak of die ik niet begrijp. Ik snap ook goed dat je op een slechte dag, als alles tegenzit, denkt: ‘ik neem even iets, dan valt het ten minste allemaal weer mee’. Het kan een begin zijn van een afhankelijkheid van middelen. Dan voel je je weer rot omdat je de kracht niet hebt de middelen te weerstaan, en zo belandt in een neerwaartse spiraal. Die mensen, die hierdoor onderaan de samenleving bungelen, daar ga ik het liefste mee om. Die hebben het niet gered, ze konden het leven niet aan. Dat zijn heel bijzondere mensen.”

WhatsApp Image 2022-07-12 at 8.40.19 AM
Zwanine Siedenburg

Binnen het drugspastoraat verzorgt Zwanine regelmatig uitvaarten. “De mensen die overlijden hebben vroeger familie gehad. Wij kennen deze mensen alleen uit de periode dat zij drugs gebruikten. Er is vaak niets meer bekend uit de periode daarvoor. Op die uitvaarten weet je dan niet wat je het beste kan vertellen. De ombudsman in Amsterdam had hier ook ideeën over, en samen met een budget vanuit het Ministerie van Justitie is de Walk of Life opgezet.

Er is een database ontwikkeld waar de levensverhalen verzameld worden van de mensen die onderaan de samenleving bivakkeren. Geestelijk verzorgers of andere mensen die veel te maken hebben met deze groep kunnen helpen om de database te vullen met levensverhalen. Binnenkort is er een module beschikbaar die tools geeft om het verhaal tevoorschijn te laten komen en het te verwerken tot een samenhangend verhaal.

“Door Walk of Life leer je over de levenslijn van mensen. Vaak hebben ze vroeger normaal gefunctioneerd, maar gebeurde er iets waardoor zij het leven niet aan konden. Iedereen heeft wel eens tegenslagen in het leven, maar doorgaans besluit je het toch op te lossen of anders te gaan doen. Maar dit vergt ook kracht, en dat hebben deze mensen meestal niet.”

Zwanine kan zich goed in deze mensen verplaatsen. Ze weet dat het voor veel mensen heel ver weg lijkt om eenzaam en verslaafd te zijn, maar dat hoeft helemaal niet zo te zijn. “Wat mij aanspreekt in het werk is dat de mensen heel open zijn, ze hebben niks te verbergen. Je moet het ook maar aandurven ze in de ogen te kijken en te bezweren waar je zelf bang voor bent. Het is ook mijn angst: dat ik het leven niet meer aankan en ten onder ga. Dan ga ik misschien ook wel drinken of drugs gebruiken. Dat is een gevecht waar jij en ik ook voor het leven mee dealen, en daar geef ik niet aan toe. Deze mensen hebben daar wel aan toegegeven, dat fascineert mij. Zij zitten in een parallelle wereld waarin ik graag vertoef.”

Het opschrijven van de levensverhalen voor Walk of Life dient als belangrijk hulpmiddel om mensen hun identiteit weer terug te geven en hun vertrouwen te winnen. “Om dit allemaal makkelijker te maken zijn we een methodiek aan het ontwikkelen voor het schrijven van zo’n verhaal. Dan hoeft het niet om verslaafde mensen te draaien, maar kunnen ook de verhalen van eenzame mensen opgeschreven worden. Ook kan het houvast bieden binnen geestelijke zorg, omdat je een richting en doel hebt met de gesprekken. Het delen van een levensverhaal schept ook een band, wat het werk makkelijker kan maken.”

Dit moet op grote schaal gaan gebeuren en daarvoor zullen ook studenten worden ingezet. Naast dat Zwanine haar collega’s in heel Nederland wil oproepen levensverhalen te gaan verzamelen, benadrukt ze dat het voor iedereen goed is te beseffen wat je allemaal aan ervaringen hebt. En dat dit kwetsbaar is. “De belangrijkste les die ik uit mijn werk haal is dat niks in het leven vanzelfsprekend is. Ik zit in mijn werk in een wereld die parallel is aan ‘mijn’ wereld. Soms vergeet je dan dat mensen ergens anders dure koffietjes zitten te drinken. Ik vraag me dan af of de mensen in ‘mijn’ wereld dit wel genoeg waarderen, het leven kan zomaar ineens heel anders zijn. Denk maar niet dat het jou niet kan overkomen. Sommige mensen kunnen gewoon beter met het leven omgaan dan anderen, en de parallelle wereld is voor mensen die dat niet goed kunnen. Wees er bewust van dat die parallelle wereld niet ver is, je stapt er zo in.”

Wat is Walk of Life?

Pastores van het Drugspastoraat Amsterdam (DPA) hebben regelmatig te maken met mensen die overleden zijn en begraven worden zonder dat er een levensverhaal bekend is. “Dit voldoet niet aan de moraal die wij als samenleving wensen,” schrijven de pastores. “Daarom wil het Drugspastoraat het project Walk of Live proberen te realiseren met als doel dat niemand anoniem en ongekend sterft. Daarom worden levensverhalen van mensen zonder netwerk vastgelegd in een databank. Het levensverhaal is een sociaal testament dat deze mensen ons nalaten. Voorgangers kunnen tijdens de uitvaartplechtigheid hun levensverhaal nog eenmaal vertellen. Gemeentelijke uitvaarten zullen een persoonlijker karakter krijgen en de ambtenaren van de juiste informatie voorzien zodat zij efficiënter kunnen werken.”

Doelgroep: Kwetsbare mensen uit de samenleving met psychische problematiek en/of verslavingsachtergrond waardoor zij nauwelijks of geen netwerk hebben. Door het opzetten van een databank waarin de levensverhalen van deze mensen worden opgenomen en die gekoppeld is aan een website. Dit gaat integer en formeel, er gebeurt niets wat de betrokkene niet wil. In een later stadium kunnen de gegevens geanonimiseerd gebruikt worden voor wetenschappelijk onderzoek.

1639404332900

Roos Berendsen

Roos Berendsen is religiewetenschapper. Ze is werkzaam voor onder meer stichting Nieuw Wij.
Profiel-pagina
Nog geen reactie — begin het gesprek.