Zwollenaren Jan (74) en Gery (71) Woltinge zijn overtuigde veganisten die zich al een halve eeuw inzetten voor een schone en groene wereld. Ze doen dat ondermeer bij GroenLinks en bij de organisatie ‘Grootouders voor het Klimaat’. Beiden zijn inmiddels gepensioneerd. Jan was dominee in Roodeschool, Lochem, Zwolle, Ruinerwold en Maurik en gaat nog regelmatig voor. Gery werkte onder andere als maatschappelijk werker met revalidanten met niet-aangeboren hersenletsel in revalidatiecentrum Vogellanden in Zwolle.
De rode draad in het leven van Jan en Gery is hun christelijke geloof gecombineerd met uitgesproken linkse politieke opvattingen. Daarom voelen zij zich thuis bij en zijn ze actief binnen de progressieve Oosterkerk in Zwolle die zich sinds kort officieel een groene kerk mag noemen. Ze zijn ook vrienden van de Lutherse kerk. Jan: “Ik kan me geen leven zonder geloof voorstellen. Geloven is een levenshouding. Het is niet alleen iets voor op zondag. De Bijbel is voor ons een inspirerend boek. De start met het scheppingsverhaal is zo mooi, maar wij geloven ook in alle verhalen over de evolutie.”
“Wij geloven met handen en voeten. Het verhaal van de schepping in zeven dagen en over God die zag dat het goed was, dat vinden wij mooi. Het is toch fantastisch hoe de schepping in elkaar zit. Voor ons betekent het dat je als mens verantwoordelijkheid moet nemen voor de aarde. Je moet die goed houden en beter maken. Dat is ons rentmeesterschap.” Gery: “God heeft de wereld gemaakt en wij mogen ervoor zorgen, maar dat doen we niet. We willen vooral luxe en we gooien alles maar weg. Wij vinden dat naar God toe niet kunnen. Dat moet echt anders.”
Voor Jan en Gery past daarbij dat je geen vlees eet. Gery: “Dieren zomaar dood maken voor onze luxe? Er zoveel van opeten? Dat kun je naar God toe niet maken – en naar mensen die het minder hebben ook niet.” Jan: “We waren een keer per bus op pad met een groep. We zouden ook een hapje gaan eten. Op weg naar het restaurant zagen we kalveren in de wei lopen. Toen zei iemand: wat zullen die lekker smaken vanavond. Walgelijk vond ik dat. Ik ging door de grond.”
Jan en Gery vinden het vreemd dat het nog steeds normaal is dat vegetariërs en veganisten moeten aangeven dat ze geen vlees eten. Jan: “Geen vlees consumeren zou de norm moeten zijn, wel vlees eten de uitzondering. Je ziet gelukkig wel steeds vaker dat er alleen vegetarisch en veganistisch eten op tafel staat. Bijvoorbeeld bij de kerkdagen die wij bezoeken. Toen die boeren met hun tractors zo stom deden op de snelweg zeiden wij tegen elkaar: nog een reden om geen vlees te eten. Daar werden we nog fanatiekere veganisten van.”
Gery ergerde zich aan de op zijn kop hangende Nederlandse vlaggen. “Mijn opa en mijn vader hebben onder die vlag ons land verdedigd tegen de Duitsers. Mijn opa zat ik het verzet en is in 1944 gefusilleerd. En dan hangen ze onze vlag op zijn kop. Dat is een belediging. De boeren moeten ons als burgers juist mee zien te krijgen. Het verbaasde me dat Mark Rutte zich er niet tegen uitsprak. Helaas zie je de omgekeerde vlaggen nog steeds hangen: verscheurd, verkleurd, verwaaid, kapot. Dat ziet er toch niet uit. Ik vind dat erg.”
Jan: “De boeren zijn erin geluisd. Het kon niet op. Boeren zouden toch zelf moeten zien dat het zo niet verder kan. Zo’n 80 procent van hun productie gaat het land uit. Er zijn genoeg voorbeelden van agrariërs die het met een kleiner bedrijf en minder bestrijdingsmiddelen prima redden. We moeten hen wel meer zekerheid geven.” Gery: “Maar zo’n BBB, dat vinden wij een vreselijke partij. Boeren en burgers moeten zich ‘groener’ opstellen tegenover de banken, de veevoerbedrijven en de grote winkelketens.”
Jan en Gery hebben twee volwassen kinderen en twee kleinkinderen. Jan: “Daarom voelen we ons zo betrokken bij het mooier achterlaten van de aarde.” Het echtpaar is regelmatig present bij demonstraties van ‘Grootouders voor het Klimaat’ en helpt acties organiseren. Jan en Gery betwijfelen of de klimaatcrisis tijdig en volledig kan worden opgelost, maar ze geven de moed niet op. Gery: “Als we dat doen, laten we God in de steek.” Jan: “Ik ben niet moedeloos. Daarbij speelt toch een belangrijke rol dat je je geloof hebt.”
Hoewel zij zich ervan bewust zijn dat er een systeemverandering nodig is om de agrarische sector de groene kant op te krijgen, vinden zij dat ook de consument zijn steentje kan bijdragen. Gery: “Je gedrag aanpassen is lastig. Maar jij bepaalt uiteindelijk wel zelf wat je koopt. Daarmee kun je invloed uitoefenen.” Jan: “Elke kassabon van je aankopen is een stembiljet. Wat ook zeker zou helpen, is dat de overheid meer reclame gaat maken voor plantaardig voedsel.”
Gery groeide op op een boerderij aan de Beilervaart, een buurtschap tussen Beilen en Hoogersmilde. Zowel de ouders van Jan als die van Gery waren boeren, Drenten en vrome, behoudende protestanten. Zij leefden duurzaam en dicht bij de natuur en waren zo een inspiratiebron voor hun kinderen. Jan: “Op zondag gingen mijn ouders samen kijken hoe de groente ervoor stond in de tuin.” Gery: “Jans moeder was toen al milieubewust. Iets wat stuk was, dat bewaarde ze. Er werd niets verspild. Koffiedrab ging op de mesthoop. Het was ook financieel handig, maar daar ging het niet om. Het was normaal dat je geen troep kocht en niks weggooide.”
De Club van Rome deed de rest. Begin jaren zeventig besloten Jan en Gery – sinds 1972 als echtpaar, woonachtig in Groningen – zich te gaan inzetten voor het milieu. Jan: “We zagen toen al dat het gierend uit de hand liep.” Jan ging na zijn kweekschoolopleiding theologie studeren in Groningen. In zijn vrije tijd croste hij op een bakfiets door de stad met campagnemateriaal van de Politieke Partij Radicalen (PPR). Jan: “Op de kweekschool had ik een leraar Nederlands die vertelde dat hij in de kerkenraad zat en op de Pacifistisch Socialistische Partij (PSP) stemde. Toen vielen bij mij de schellen van de ogen. Toen besefte ik: je kunt als christen dus ook op een linkse partij stemmen.”
Jan stond al jong bekend als ‘linkse’ en ‘groene’ dominee. Gery: “Sommige mensen wisten wel dat we lid waren van de PPR, maar openlijk politiek actief waren we niet.” Jan: “Ik heb in mijn kerk in Lochem wel eens gezegd: wat mij betreft stemmen we bij alle verkiezingen groener dan groen. Ik vertelde ook dat ik had meegelopen bij een demonstratie tegen kernwapens.” Gery was in Lochem lid van de groep ‘Bewust Anders Leven’. Door de jaren heen was zij ook actief voor Slachtofferhulp, Amnesty en de Wereldwinkel. Gery is in Zwolle betrokken bij een duurzaamheidsgroep van de Oosterkerk. Jan leest op de Dag van de Duurzaamheid jaarlijks basisschoolkinderen voor. Beiden werken mee in het RepairCafé Aa-landen in Zwolle.
Al loopt hij niet meer in een groene legerjas met ban de bomteken en met haar tot op zijn schouders; in zijn hart blijft Jan een rebel. Hij is blij dat zijn collega’s van de Protestantse Kerk Nederland (PKN) zich vaker uitspreken over de klimaatproblematiek. “Steeds meer dominees zeggen: het is goed dat Extinction Rebellion (XR) protesteert op de A12. Den Haag is mij wat te ver weg, maar als XR in Zwolle gaat demonstreren, dan plak ik me hier wel ergens vast.” Gery: “Wij blijven elkaar motiveren en stimuleren. Jan is de activist en ik voel me prima in mijn rol op de achtergrond.”
Dit interview verscheen eerder op de website van GroenLinks Zwolle en is met toestemming overgenomen. Op deze plek oorspronkelijk gepubliceerd op 23 november 2023, en opnieuw geplaatst in het kader van de Nieuw Wij Zomerherhalingen.
