Nieuw Wij mag in 2021 een aantal van de zeventig succesverhalen publiceren in woord en beeld. Alle reden voor een gesprek met Ed Leatemia over zijn leven en werk.
Hoe is je liefde voor fotografie ontstaan?
“In 1970 bezette een groep Molukse jongeren de ambtswoning van de Indonesische ambassadeur in Wassenaar. Ik was twaalf jaar oud en net van de basisschool. Het was het begin van vele radicale acties waaronder de treinkapingen. Mijn oudere broer Boet was al actief lid en later één van de leiders van de jongerenbeweging onder Manusama, de president van de RMS. Boet nam altijd bladen en kranten mee als het NRC, de Volkskrant, HP De Tijd en Nieuwe Revu. Ik zag documentaire fotografie van onderdrukte volkeren wereldwijd en zag in die bladen de foto’s van fotografen als Vincent Mentzel, Fons Burger en Magnum Photos. Later ook die van Ed van der Elsken, Erwin Olaf en Anton Corbijn. Die beelden boeiden mij, prachtig vond ik ze.
Later besefte ik dat het fotografie mij fascineerde omdat het een goed medium bleek om mij te uitten. Ik was iemand die moeite had om zich te uiten. Ik groeide op in een omgeving waarin men niet gewend was om openlijk over gevoelens of gedachten te praten. Het was in de tijd van de treinkapingen dat ik een Zenit camera voor dertig gulden kocht en begon te fotograferen.”
Wat is je eigen verhouding tot de Molukken?
“De Molukken, waar mijn ouders vandaan komen, was van oorsprong de bron van kruidnagel en nootmuskaat. En werden in de zventiende eeuw veroverd door de VOC en maakten tot 1949 deel uit van de kolonie Nederlands-Indië. Mijn vader was militair van het Koninklijk Nederlands Indisch Leger (KNIL) en vocht tijdens de Tweede wereld Oorlog als zodanig tegen de Jappen. Ook na de capitulatie van Japan en de dekolonisatie bleef men trouw aan Nederland.
Politieke ontwikkelingen na de soevereiniteitsoverdracht (1949) leidden ertoe dat Molukkers in 1950 hun eigen republiek uitriepen. Voor Molukse KNIL-militairen op Java ontstond een patstelling: de Indonesische regering verbood terugkeer naar de Molukken. Als noodoplossing werden zij ‘tijdelijk’ naar Nederland gehaald. In 1951 kwamen op dienstbevel ongeveer vierduizend Molukse KNIL-militairen en Marinemannen met hun gezinnen, in totaal 12.500 personen naar Nederland met de verwachting niet lang daarna weer terug te kunnen keren. De KNIL-militairen werden kort na aankomst door Nederland ontslagen uit dienst.

Op 21 maart is het precies zeventig jaar geleden dat de eerste Molukkers in Nederland kwamen. Mijn ouders kwamen met mijn drie oudere zusters. Zelf ben ik in 1958 geboren, wij waren toen ondergebracht in het Kapucijnerklooster te Eijsden. Vele anderen werden ondergebracht in voormalige concentratiekampen. Tot begin jaren tachtig waren wij gefocust op een terugkeer naar de Molukken. Het was pas dan dat wij als volk dat ideaal om terug te keren naar de Molukken begonnen los te laten en activiteiten ontwikkelden voor een duurzaam verblijf in Nederland. In die zin is ons verhaal anders dan die van andere nieuwe Nederlanders. Inmiddels ben ik zelf al elf keer naar de Molukken gegaan. Naar de Molukken gaan noemen wij niet vakantie maar ‘pulang’, oftewel ‘naar huis gaan.’ Voor mijn ouders had het 25 jaar geduurd voordat zij weer terug konden gaan.”
Je kickte af van een zware drugsverslaving, hoe lukte dat? Wat bracht het teweeg?
“Ik heb in totaal dertig jaar drugs gebruikt. Ik rookte mijn eerste hash joint op mijn vijftiende. Toen ik zventien was begon ik met heroïne en raakte verslaafd. Dat duurde tot mijn 22ste. Nadat ik twee weken in een afkickkliniek verbleef ben ik naar huis gevlucht, ik had moeite met het feit dat ik moest praten over mijzelf. De periode erna dronk ik veel en snoof ik cocaïne.
Toen mijn moeder in 1991 in mijn armen stierf, viel ik weer terug in heroïne tot 2003. Ondertussen was mijn leven een puinhoop met financiële schulden. Mijn toenmalige vrouw ging bij mij weg en ik ging op mijn knieën en schreeuwde het uit naar God: ‘Als U bestaat, help mij dan want ik kan het niet alleen.’ Binnen een week kreeg ik de kracht om met heroïne te stoppen, in twee weken met cocaïne en een maand later was ik van de methadon af. Zonder dokters, medicijnen of therapie. Ik zat ook bijna twee jaar in de gevangenis maar was alweer verslaafd nog voordat ik vrij was. Eindelijk, op dat dieptepunt in 2003, kon ik dan stoppen met alles tot nu toe. Een nieuwe wereld ging voor mij open. Ik hoefde niet meer elke ochtend ziek wakker te worden en te bedenken wat ik moest stelen of hoe ik aan geld moest komen om te kunnen scoren. Ik was eindelijk vrij!”
Waarom zijn rolmodellen zo belangrijk?
“Het is vooral voor jongeren belangrijk om rolmodellen te hebben waar zij zich in kunnen herkennen. Mensen die in staat zijn om een inspirerende bijdrage te leveren in de ontwikkeling van hun jonge levens. Als wij ze geen goede constructieve ideeën meegeven en de juiste normen en waarden aanleren, leren zij de verkeerde dingen van anderen en ontwikkelen dan eigenschappen die hen fataal kunnen zijn.

Staat het verhaal van Molukkers ook voor een bredere, universele ervaring van mensen?
“Dit boek is niet alleen voor de Molukse gemeenschap, maar ook andere bevolkingsgroepen die net als de Molukkers ervaren dat ze 3-0 achter staan en geen eerlijke kansen krijgen. In elke bevolkingsgroep zit potentieel, talent en veerkracht. Het verhaal van de Molukkers is een verhaal over een bevolkingsgroep die dík achter stond doordat men niet gefocust was op een duurzaam verblijf in Nederland. Het was zelfs zo dat wij in het begin geïsoleerd leefden in voormalige concentratiekampen en niet mochten deelnemen aan de samenleving.
Ook was er weinig sympathie vanuit de samenleving en de overheid wat tot frustratie en tot allerlei negatief gedrag heeft geleid. Maar toch zijn er altijd een paar goede geesten die dit kunnen keren én moeten keren ter ere van hun eigen volk en voorouders. Dat zit in elke bevolkingsgroep. Daar zijn geen uitzonderingen op. Laat het verhaal van de Molukkers een rolmodel zijn voor deze bevolkingsgroepen!”
ROLE MODELS, 70 Molukse succesverhalen verschijnt in maart 2021 en is te bestellen via www.kyosei.nl. € 39,50. Hardcover, 324 pagina’s. ISBN 978-90-829483-6-3. De geselecteerde Molukse succesverhalen uit het boek van Ed Leatemia worden in de loop van 2021 op NieuwWij.nl gepubliceerd.
Bng Ed,
Mooi verhaal en herken ik overeenkomsten wat we gezamenlijk kunnen delen. Koloniaal verleden was tot daar aan toe. Vervolgens na de harde acties (jaren 70-80) heeft de politiek gemeend goed aan gedaan om geweld met geweld te eindigen zonder enige vorm van oprechte toenadering om gebroken verbindingen te herstellen. Bovendien werden wij gedemoniseerd en als een gevaar voor de samenleving bestempeld (terecht of onterecht). Alsof we gebrandmerkt werden met een merkteken. De gevolgen zullen door alle generaties heen merkbaar/voelbaar blijven tenzij totale erkenning, rehabilitatie en de Staatsplicht tot nazorg werkelijkheid wordt (in het bijzonder de 2de generatie Indische,- en Molukse mannen/vrouwen) in onze dagelijkse omgang tot het bevorderen van een betere en zorgzame samenleving waarin een ieder zich gewaardeerd en gerespecteerd voelt op grond van fundamentele waarden (lees scheppingsgedachte). met het gegeven dat onze 1e generatie nagenoeg is ontvallen rest ons om een collectief te vormen en ons gezamenlijke ervaringen te delen met onze kinderen.
Ik behoor tot de 2de generatie en vormt de verbinding tussen mijn ouders en mijn kinderen. Boven mijn trauma’s uitstijgen is de enige mogelijkheid om mijn kinderen mijn waarnemingen en indrukken door te geven. wat zij alleen uit hun 5 zintuigen kunnen toelaten vergt veel van hun energie. Al het overige wordt Abstract Helaas is dit onze grootste hindernis.
Alle moeite van de 3e en 4e generatie ten spijt. De oplossing ligt binnen ons eigen bereik, daar hebben we geen andere partijen voor nodig. Zelfreflectie en Zelfcorrectie van de 2e generatie is de stuwende kracht om ons boven ons huidige nivo te tillen ten voordele van velen.
Hormat.
Alexander Lopulissa (Beinusa Amalatu)
Hallo Alex,
Ik blijf geloven in een hoopvolle toekomst. En om los te laten heb je houvast nodig. Die houvast vind ik in mijn geloof. Het is God die mij persoonlijk, zoals jij dat zegt, ‘boven mijn trauma’s deed uitstijgen.’ Zoals je weet ben ik niet bij nul begonnen, maar bij minus 100. Om uit die dieptepunt te komen heb je Goddelijk kracht nodig.
Ik wens jou Geloof, Hoop en Liefde toe!
Mijn vrouw is Moluks en ik een echte Blanda .
70 jaar terug is mijn vrouw geboren op het schip dat de Molukkers op dienstbevel naar Nederland bracht.
De Molukkers werden in concentratie kampen onder gebracht waar voorheen de Joden in gezeten hadden
het waren bare tijden de mannen kregen 3 gulden per week en mochten niet werken.
De laatste tijd las ik veel artikelen op NieuwWij over discriminatie . Ik vroeg haar vanmorgen op bed heb je je wel eens gediscrimineerd gevoeld, ze zei nee en als iemand voor pinda zou uitschelden dan zou ik Belanda Ketjuh terug roepen.
Mijn vrouw en haar ouders kwamen in Woerden te wonen en haar moeder kreeg een huis in Woerden toegewezen. In Woerden had je geen woonwijk
In elke straat van de nieuwbouw kwam ook een Moluks gezin wonen.
Mijn vrouw had zowel Nederlandse als Molukse vriendinnen . Op school ging het allemaal goed en mijn vrouw ging werkte 18 jaar in Amsterdam in de Mode. Toen is ze haar eigen Mode Atelier gestart
in Woerden gewoon een pandje gehuurd wat machines gekocht en een advertentie in de krant gezet.
Ze heeft bijna voor alle bekende modeontwerpers in Nederland gewerkt nu alweer 36 jaar.
Ze is nu 71 en aan het afbouwen en zou eigenlijk hier vermeld moeten worden als het 71 succesverhaal.
Maar ze houd er totaal niet van om op de voorgrond te treden en is bescheiden.
Wij hebben al 46 jaar een relatie en soms merkte je wel wat van een cultuurverschil en geloofsverschil.
In Woerden werd ik als Nederlander door de Molukse mensen hetzelfde behandelt en omgekeerd. In Woerden heb je heel veel gemengde huwelijke
Mijn vrouw en ik kijken verbaast naar de bewegingen zoals BLM en begrippen als white privilege.
Racisme en discriminatie en etnisch profileren in alle vormen dienen uitgebannen te worden.
In mijn jeugd in de jaren 50 en 60 waren bijna alle mensen wit of gekleurd arm maar best gelukkig.
Mijn vrouw en ik zien steeds meer polarisatie in Nederland en steeds meer politiek correctie.
Ik wens dat alle jonge mensen die zich nu overal zo druk en boos over maken ook een fijne jeugd
Ik hoop dat ze vol zelf vertrouwen en vol trots een fijn leven hebben en niet zo bang zijn.
Ga bij het aangaan van een relatie uit van wat je in je hart voelt en sluit geen partner uit die een andere kleur heeft of een ander geloof heeft of geen geloof heeft. Er slaapt echt geen duivel tussen als je elkaar respecteert .
Misschien moeten de mensen van nu eens bestuderen hoe het er vroeger aan toe ging Misschien kunnen ze er wat van leren
Beste Simon,
Ik herinner me je vrouw, Het MKC (Moluks Kerkelijk Centrum) in Houten..Zij vertelde (90er jaren) aan al de toehoorders (12 personen met ieder een eigen product/dienstverlening ) hoe zij haar bedrijf uit het niets opbouwde tot een gerespecteerde onderneming. Respect alom…verder in jouw betoog motiveer je de lezer om vooral geen angst te voelen bij het vinden van een geschikte partner (ongeacht je achtergrond, kleur of overtuiging). Het is ieders persoonlijke invulling welke zinvolle bijdrage men wilt leveren aan de omgeving, de familie/het gezin….., Ik ben mij bewust dat door toenemende polarisatie er een gevoel van onveiligheid ons beklemt …vroeger leefden we in gezonde concurrentie tot elkanders welzijn welke nu ontaardt is in zelfbehoud en uitbuiting ten koste van de ander… Gelukkig zien we ook een kentering als we deze democratisch stelsel (Nederlands polder-model)….polarisatie in de hand werkt. Het egoïsme in Den Haag is vandaag het bewijs dat we destructief bezig zijn. Ondanks al de moeite om te genieten van al deze materiële verworvenheden blijkt het nu voor velen op een illusie uit te draaien gewoonweg omdat de intentie te gericht is op egoïstische verlangens…daar halen we geen bevrediging meer uit….we worden bewuster dat er meer is tussen hemel en aarde dan alleen leven op water, brood en entertainment tot vermaak..terugkeren naar de kern zoals je het aangeeft “vroeger was het anders”, die tijd zullen onze kinderen nimmer ervaren zoals wij het mochten beleven, maar zij zullen toch onze leefwijze op hun manier opnieuw beleven en zelfs intenser mits hun verlangens in balans komt tussen “willen ontvangen en willen delen” anders (G-d verhoede) wordt het een pad van worstelen en lijden ervaren.
Groet.
Alexander Lopulissa