“Echt conservatieve katholieken zijn minder blij met de paus”

Je was gisteren erg positief over de opmerkingen van de paus over homoseksualiteit. In o.a. het televisieprogramma Nieuwsuur gaf je aan dat we over vele jaren mogelijk deze opmerkingen van de paus als kantelmoment kunnen beschouwen. Maak je je niet schuldig aan wensdenken?

“Natuurlijk heb ik bepaalde ideeën over de koers die de rooms-katholieke kerk zou kunnen varen om én trouw te blijven aan haar stichter en diens boodschap van liefde, vrede en gerechtigheid én tegelijkertijd relevant, aansprekend en inspirerend te zijn voor deze tijd waarin wij leven. Hierdoor ben ik ongetwijfeld geneigd om bepaalde pauselijke uitspraken te zien in dat licht. Maar anderzijds is het bijna onmogelijk om 100% objectief naar een persoon of een uitspraak te kijken. Iedereen neemt zijn of haar context mee, kijkt vandaar uit naar de werkelijkheid en slaat dan aan het interpreteren. Toch probeer ik hierin zo professioneel mogelijk te zijn, zowel als theoloog als gelovige. Niemand heeft er iets aan, zelfs ik niet, als ik de uitspraken van de paus verbouw naar eigen inzicht. Ik respecteer de paus, de kerk en mijzelf daarin te veel om hierop niet opmerkzaam te zijn en te blijven. Graag laat ik me daarin en daarop ook aanspreken door critici, via de sociale media en via gesprekken die ik voer met medegelovigen en collega’s op de universiteit.”

Kun je aangeven hoe er door de verschillende groepen (vrijzinnig-midden-conservatief) in de katholieke kerk in Nederland tot nu toe wordt gereageerd op de nieuwe paus? Zijn ze allemaal blij met hem?

“Van vrijzinnig tot gematigd conservatieve katholieken zijn bijzonder blij met deze nieuwe paus. Het nieuwe elan dat hij in woord en vooral ook in daad uitstraalt, geeft de door schandalen en interne ruzies geplaagde Nederlandse katholieken een nieuwe horizon en hoop op een nieuwe tijd. De echt conservatieve katholieken in Nederland (en daarbuiten trouwens) zijn minder blij met deze paus. Hij is wars van liturgische en ceremoniële tierlantijnen, spreekt met geen woord over abortus, euthanasie en homohuwelijk als dat niet strikt noodzakelijk is (want hij heeft belangrijkere zaken aan zijn hoofd) en is vrijwel zeker niet geïnteresseerd in het herstellen van de oude, Tridentijnse liturgie en de bijbehorende achterhaalde triomfalistische theologie.”

Gaat de ‘nieuwe koers’ van de paus de komende maanden, jaren gevolgen hebben voor de koers van de Nederlandse bisschoppen?

“Dat denk ik wel, hoewel we daar wel geduld voor zullen moeten hebben. In principe zijn bisschoppen bijzonder zelfstandig en autonoom. De paus zal een bisschop pas ‘verwijderen’ (van ontslag tot ‘promotie’ ergens in het buitenland) als hij het héél bont maakt. Denk dan aan fraude of kindermisbruik. Pas als een residerende bisschop zijn ontslag aanbiedt, dan is dat het moment voor de paus om actief zijn visie te laten gelden door een kandidaat van zijn keuze te benoemen. We zullen in Nederland de eerstkomende bisschopswisseling moeten afwachten om te zien in hoeverre Franciscus zich kan en wil bemoeien met het kleine Nederland en in hoeverre hij hierin zijn nieuwe visie tot uitdrukking zal brengen. Wordt de nieuw te benoemen bisschop een interne kandidaat (bijvoorbeeld een al gewijde hulpbisschop), dan mag je concluderen dat Franciscus nog steeds vaart op zijn (nog te hervormen) curiaal apparaat. Wordt de nieuwe bisschop echter een outsider, iemand die in Franciscus’ woorden ‘naar de kudde stinkt’ en midden in de wereld staat, dan gaan we – ook in Nederland – een zonnige toekomst tegemoet.”

Kunnen we de komende maanden meer bijzondere uitspraken van de paus verwachten?

“Ja. Dat denk ik wel. Hij heeft ook al enkele zaken aangekondigd. Ik noem de belangrijkste zaken. Allereerst het opschonen van de curie. Verder: een oplossing vinden voor het probleem van de Vaticaanse bank. Dan: het ontzenuwen van de geruchten rond het ‘homonetwerk’ binnen het Vaticaan. Voorts: de positie van de vrouw in de kerk, de aangekondigde ’theologie van de vrouw’. En tot slot: de positie van gescheiden hertrouwde katholieken en hun toegang tot de eucharistie.”

Gaat de huidige paus ook zorgen voor betere oecumenische en interreligieuze contacten vanuit de katholieke kerk?

“Ik denk dat de paus hierin het pad van zijn voorgangers zal volgen. Net als Johannes Paulus II en Benedictus XVI hecht hij er bijzonder veel aan de oecumene met de Oosters-Orthodoxe kerken aan te gaan ten einde wellicht het millenniumoude schisma tussen Oost en West op te kunnen heffen.”