Stichting Groene Moslims is een organisatie die moslims vanuit een religieuze visie wil betrekken bij duurzame ontwikkeling en het vinden van oplossingen voor het klimaat- en armoedeprobleem. De Koran en de profeet Mohammed zijn hierbij belangrijke inspiratiebronnen voor de omgang met medemensen, dieren en de aarde. Duurzaamheid is een belangrijk thema voor Wietske. Haar verbinding hiermee werd nog sterker toen ze op latere leeftijd moslim werd. Binnen de Groene Moslims houdt ze zich onder andere bezig met het organiseren van evenementen en het onderhouden van de community.
Volgens Wietske is er nog te weinig aandacht voor de grote rol die religie speelt in de strijd tegen de klimaatcrisis. Ze licht toe: “Voor mij is het belangrijk dat er een organisatie is die vanuit islamitisch perspectief tot handelen inspireert, omdat we zo veel wijsheid en inspiratie uit de islamitische traditie kunnen putten. Een mooi voorbeeld hiervan is voor mij een hoofdstuk uit de Koran genaamd ‘De Aardbeving’ (al-Zalzalah, hoofdstuk 99). In dit hoofdstuk wordt beschreven dat de aarde een bewust wezen is dat zich op een dag zal ontdoen van al haar lasten en haar verhalen zal vertellen. Op die dag zullen de mensen verantwoordelijk worden gehouden voor al het goede en het slechte wat ze hebben gedaan. Zelfs al was de handeling nog zo klein, de aarde houdt alles bij.”
Wietske legt uit dat als je gelooft dat de aarde een bewust en spiritueel wezen is, je ook anders met haar om zal gaan. “Je zal minder snel uit luiheid je plastic flesje in de berm gooien als je je ervan bewust bent dat je daarmee een bewust en spiritueel wezen schaadt en dat je daarvoor verantwoordelijk zal worden gehouden.”
Rechten van de natuur
Wietske heeft een studieachtergrond in religie en mensenrechten. Ze legt uit dat de islam niet alleen aan mensen, maar ook aan de aarde, de natuur en andere levende wezens rechten toekent. Ze vindt het mooi om dit vandaag de dag terug te zien in het publieke debat over de bescherming van natuurgebieden en biodiversiteit. “Zo zijn er bijvoorbeeld discussies over de vraag of de Waddenzee rechtspersoonlijkheid toegekend zou moeten krijgen. Als rechtspersoon zou de Waddenzee bepaalde rechten krijgen en kunnen haar vertegenwoordigers een rechtszaak aanspannen wanneer deze rechten geschonden worden, bijvoorbeeld in het geval van vervuiling of verwoesting. Hoewel Nederland op dit moment nog niet zo ver is om daadwerkelijk rechtspersoonlijkheid toe te kennen aan natuurgebieden, is het mooi om te zien dat er zo voor gestreden wordt. Er wordt vaak angstig gesproken over de sharia, maar zeker op het gebied van natuurbescherming geloof ik dat we veel inspiratie kunnen putten uit het islamitische recht.”
Duurzaamheid en de rechten van de natuur zijn in de islamitische traditie losgekoppeld van de noodzaak en urgentie van de klimaatcrisis waar we vandaag de dag mee kampen. “Ik hoor mensen vaak zeggen dat we zuinig met water moeten zijn, omdat er een globaal tekort aan drinkwater is. Dit is natuurlijk waar, maar vanuit islamitisch perspectief worden we aangespoord om altijd zuinig te zijn met water, niet alleen in een situatie van crisis of tekort. We worden aangespoord om altijd voedselverspilling te voorkomen, ook als er een overvloed aan voedsel is.” Ze licht dit toe aan de hand van een voorbeeld: “Een bekende overlevering van de profeet Mohammed leert ons dat zelfs wanneer we de rituele wassing verrichten aan de oever van een stromende rivier, waar water in overvloed is, we geen water moeten verspillen. Het gaat er dus niet alleen om of je met je handelen een probleem veroorzaakt; het gaat erom of je met je handelen recht doet aan je omgeving.”
Bewustzijn en systeemverandering
Wietske wordt gevraagd waarom zij denkt dat het klimaatprobleem nog altijd onopgelost is. Ze legt uit dat volgens haar één van de grootste belemmeringen een gebrek aan bewustzijn is. Dit gebrek aan bewustzijn uit zich op drie niveaus. Allereerst is er een gebrek aan bewustzijn over de natuur als bewust en spiritueel wezen, als een waardevolle schepping van God. Ten tweede is er een gebrek aan bewustzijn over de verantwoordelijkheid van de mens als rentmeester (khalifa) om voor de natuur te zorgen en de natuurlijke balans niet te overschrijden. Ten derde is er een gebrek aan bewustzijn over de invloed van ons handelen op het klimaatprobleem. Stichting Groene Moslims streeft ernaar om bij te dragen aan een vergroting van het bewustzijn op alle drie deze niveaus door middel van hun lezingen en activiteiten.
Wietske benadrukt dat er naast een gebrek aan bewustzijn ook systematische misstanden zijn die de klimaatcrisis in stand houden. “Bepaalde structuren zijn inmiddels zo vastgeroest en grote belangen zijn zodanig ingebed in onze economische systemen dat het voelt als steentjes gooien tegen een grote berg om daar met individueel bewustzijn verandering in te brengen. Structurele verandering is dus noodzakelijk, maar uiteindelijk worden structuren gevormd door individuen. Ik geloof dus dat de oplossing voor een groot deel individueel is en over bewustzijn gaat. In die strijd op het gebied van bewustzijn heeft levensbeschouwing mijns inziens een grote rol te spelen.”
Van geloof naar actie
Op de vraag hoe zij de persoonlijke geloofsbeleving koppelt aan collectief handelen antwoordt Wietske dat in de Koran deze dingen met elkaar vervlochten zijn. “Het gaat om je persoonlijke band met God, maar ook om hoe je die uitdraagt via je handelen. In de Koran wordt het geloven direct gekoppeld aan het goed handelen, zoals in vers 7 van het hoofdstuk ‘Het Duidelijke Bewijs’ (al-Bayyinah, hoofdstuk 98): ‘Voorwaar, degenen die geloven en goede werken verrichten, zij zijn degenen die de beste schepselen zijn.’ Geloven en handelen zijn niet los te koppelen van elkaar.” Het belang van het ondernemen van actie zien we terug in de activiteiten van Stichting Groene Moslims. Al jaren organiseren vrijwilligers van de Groene Moslims een maandelijkse wandeling in een natuurgebied in Nederland. Bij deze wandelingen nemen ze afvalgrijpers mee zodat hun aanwezigheid in de natuur niet alleen een positief effect heeft op henzelf, maar ook op de natuur. Ook zetten de Groene Moslims zich in om Nederlandse moskeeën te vergroenen, bomen te planten, voedselbanken te ondersteunen en meer aandacht voor duurzaamheid te krijgen in het onderwijs.
Klimaatrechtvaardigheid is daarnaast voor de Groene Moslims erg belangrijk. Zo liep een team Groene Moslims mee met de Nacht van de Vluchteling om geld in te zamelen en aandacht te vragen voor de klimaatvluchtelingen. Wietske licht toe: “Met dit soort acties hopen we te laten zien dat het klimaatprobleem niet alleen over de natuur gaat, maar ook over rechtvaardigheid naar onze medemens. Het gaat er niet alleen om dat we meer bewustzijn creëren over het belang van gezonde en biologische voeding, maar ook dat deze voeding voor iedereen toegankelijk wordt. Een onrechtvaardige samenleving is niet duurzaam en kan nooit duurzaam zijn. Daarom gaat de strijd voor duurzaamheid voor ons gepaard met de strijd tegen armoede, discriminatie, uitsluiting en ongelijkheid.”
Dit interview verscheen onlangs in De Linker Wang.
