Is het moeilijk om solidariteit te vragen van de Nederlandse burger?
“Het is onze taak als organisatie om steeds actief te zijn tegen onverschilligheid. Door de globalisering en enorme informatiestroom ligt het gevaar op de loer dat men immuun wordt voor menselijk leed. Tijdens de koude oorlog bijvoorbeeld was het veel duidelijker wie de onderdrukkende regimes waren, waar we tegen in actie moesten komen. Maar als je kijkt naar de wereld van vandaag, dan zijn er niet meer zulke duidelijke systemen. Neem de oorlog tegen terreur bijvoorbeeld, daar zie je veel complexere verhoudingen. Die oorlog heeft uitwassen waar we absoluut stelling tegen nemen en dat betekent dat we ook in actie komen tegen de Amerikaanse overheid. Dan praat ik over wat de Amerikanen in Guantanamo Bay doen, de geheime gevangenissen en geheime vluchten die echt niet kunnen. Wij willen mensen in nood laten merken dat er wel degelijk nog iemand is die om hen geeft, ongeacht de systemen.”
In Nederland steun vinden tegen de ‘war on terror’… Is dat niet vreselijk moeilijk?
“Nee, in het geheel niet. Zelfs ons standpunt om gevangenen van Guantanamo Bay op te vangen krijgt nu enigszins gehoor. We roepen al jaren tegen het parlement en de regering dat de martelingen in Guantanamo Bay vierkant ingaan tegen de internationale rechtsorde. Steeds meer mensen zeggen: ‘Dat wil ik niet, zo zou de rechtsorde niet moeten zijn’. Dat president Obama Guantanamo Bay gaat sluiten is mede te danken aan de enorme publieke discussie die door Amnesty is aangezwengeld. Wij brengen rapporten naar buiten waarin we de wereld confronteren met de harde feiten. Amnesty is een organisatie van first facts then acts. Op basis van die rapporten lukt het ons om aandacht te krijgen in de media, maar dat alleen is onvoldoende. Het moet wel leiden tot minder mensenrechtenschendingen. Er is steeds meer informatie beschikbaar en daarom moeten wij zorgen dat onze informatie steeds beter en indringender naar voren komt. Er is voor de sluiting van Guantanamo Bay zoveel aandacht geweest dat zelfs een Amerikaanse ambassadeur aan mij vroeg: ‘Kun je niet ophouden met die acties van jullie? Die geven ons land een slechte naam’. Maar daar hebben wij natuurlijk niks mee te maken.”
Veel moslims worden beledigd en onheus bejegend. Vraagt Amnesty aan haar leden ook steun voor deze moslims?
“Wij vragen niet aan mensen om solidair te zijn met moslims. Het gaat ons om mensen die in hun rechten aangetast worden en dan maakt het niet uit welk geloof iemand heeft. Maar we nemen bijvoorbeeld wel stelling tegen discriminatie op basis van geloof. Alle mensen hebben gelijke rechten en dat is ons uitgangspunt, daar gaan we voor. Als Geert Wilders in de Tweede Kamer spreekt over een kopvoddentaks, dan vind ik wel dat de grote partijen daar harder stelling tegen moeten nemen. Ik heb daar ook een column over geschreven waar zo’n tweeduizend reacties op binnen zijn gekomen. Het grootste deel van de reacties was het met mij eens en er zaten ook reacties bij van moslims die zeiden dat ze het fijn vonden dat Amnesty zich daar duidelijk over uitspreekt.”
De Nederlandse afdeling van Amnesty is de op een na grootste van de wereld. Wat zegt dat over Nederland?
“Nou, dat zegt toch dat heel veel mensen betrokken zijn bij mensenrechten en daar graag een steentje aan bij willen dragen. Sommige mensen helpen mee met brieven schrijven, anderen steunen ons met geld. Het financiële aspect is heel belangrijk, omdat dat ons in de gelegenheid stelt om belangrijk onderzoek te doen naar alle mensenrechtenschendingen op de wereld. Als we dat niet konden doen, dan zouden we ook geen acties kunnen voeren.”
Waar komt dat rechtvaardigheidsgevoel bij Nederlanders vandaan?
“In Nederland is het maatschappelijk middenveld altijd al heel groot geweest in vergelijking met andere landen. Er is een traditie van mensen die zich bemoeien met het lot van anderen. Misschien komt dat wel omdat Nederland zo klein is; mensen gaan al snel over de grenzen kijken. Het is hier ook normaal om andere dingen naast je werk te doen en dat werkt heel aanstekelijk. Als je ziet dat mensen om je heen opkomen voor mensenrechten, dan ga je dat zelf ook sneller doen.”
Ja, die column over de kopvodden heeft tot veel beroering geleid. Was het wel met deze man eens overigens. Ik blijf daarom lid van AI./
Amnesty International doet goed werk. Er valt zeker wat te zeggen over het gedrag van mensen. Hoewel dat een nooit aflatend argument zal zijn in de afweging tegenover de eigen normen en waarden. Dat Amnesty zich inzet voor excessen vind ik een nobel doel. Dat Amnesty International zich bemoeit met de sociale vormgeving van een gemeenschap in zaken als “de kopvoddentaks” vind ik echter niet gepast en vind ik wezenlijk dan ook jammer dat er gepronkt wordt met een stellingname over dit onderwerp. Ik denk dat Amnesty Intenatinal zich beter verwijderd kan houden van de keuze van een samenleving over zijn richting zolang deze niet op een gewelddadige wijze geforceerd wordt. Er wordt niemand achter de tralie gegooid of onmenselijk onderdrukt. Er worden tenslotte ook mensen over de wereld geholpen zonder dat er ook maar eerst gevraagd wordt wat de religieuze achtergrond is.
Al met al beoordeel ik de wereld naar mijn eigen ideeën en inzichten zoals ik in dit geval denk waar Amnesty International voor staat. Zo oordeel ik natuurlijk zeker dat Amnesty International een hoop goed werk verricht.