Len Munnik (75) is blij met de inktspotprijs die hij in september van dit jaar uitgereikt kreeg: “Het is maar een prijs maar wel een erkenning. Je hoopt natuurlijk altijd dat een tekening impact heeft, maar als je die dan terug krijgt in de vorm van zo’n juryrapport, is dat toch mooi.”
Over zijn winnende tekening zegt hij: “Mijn vrouw Anke en ik maken regelmatig wandelingen en bij een van die wandelingen zei ik ‘moet je nu eens naar de lucht kijken. Het wordt weer normaal.’ Zo ontstond het idee voor die tekening. Ik laat het aan de kijker over of dat ‘normaal’ iets goeds is of niet.”
Len Munnik werd in 1945 in Hengelo geboren in een gereformeerd gezin. “Ik kan bijna letterlijk de datum van mijn verwekking terughalen, aangezien mijn vader op de verjaardag van mijn moeder werd vrijgelaten uit kamp Amersfoort waar hij een half jaar in het strafkamp heeft gezeten. Hij heeft nooit over die periode willen vertellen en over wat hij in de oorlog deed. Want ik weet dat ze ook nog Joodse mensen onder de vloer hebben gehad tijdens de oorlog. En hij hielp de buren bij verspreiding van illegale blaadjes. Als de Duitsers dat geweten hadden, was hij er vast niet met een half jaar strafkamp vanaf gekomen. Mijn moeder is behoorlijk beschadigd geraakt door de oorlog en in de jaren erna werd ze depressief. Ik kwam daarom als driejarig jongetje bij mijn opa en oma in Driebergen terecht. Die oorlogsgeschiedenis heeft bijgedragen aan wie ik geworden ben en heeft invloed gehad op de thematiek van mijn tekeningen, waarin bestrijding van oorlog en onrecht een belangrijke rol speelt.”
Ook het feit dat er nooit over het oorlogsverleden werd gepraat terwijl het er wel was, had een grote impact. Ik weet nog dat toen de Drie van Breda werden vrijgelaten, waaronder Kotalla, de baas van Kamp Amersfoort, mijn vader ontplofte. Dat was heel naar om te zien hoe hij daar huilend en woedend op de bank zat. Zo deed hij nooit, het was een hele zachtmoedige man. Hij riep: ‘Die man heeft me geschopt!’ Later las ik in de krant dat de specialiteit van Kotella was om mensen tussen de benen te schoppen. Leuk was het allemaal niet, maar we durfden er ook niet goed naar te vragen omdat je voelde dat dat een no-go area was.”
Genade
Lens eerste officiële werk kwam voort uit een opdracht van de kerk. “Het betrof een tekening voor een bundel met de titel ‘De kerkdienst moet anders’. Kun je nagaan, het actievoeren zat er al heel vroeg in, want dat is in de jaren zeventig uitgekomen. Toen pikte Trouw het ook op en ging die krant mijn tekeningen overnemen en zo ben ik rond mijn twintigste bij Trouw terecht gekomen.”
Het tekenen heeft Len nog nooit verveeld en gebrek aan ideeën heeft hij ook nooit. “Dat is genade denk ik. Het overkomt me. Geef mij een tekst en het begint te borrelen. Soms heb ik er meteen een beeld bij, maar soms moet ik er ook flink aan werken. Tegenwoordig besteed ik heel veel tijd aan het uitwerken met kleur. Dat deed ik vroeger nooit.”
Hoe kijkt Len naar deze tijd? “Voor een tekenaar is het een hele interessante tijd, maar voor de mensheid als geheel vind ik ontzettend spannend wat er allemaal gebeurt en gaat gebeuren. Corona belemmert het uitzicht op heel veel dingen die mondiaal aan de gang zijn en waar ik ook graag wat meer over zou willen tekenen. Maar als ik nu een vluchtelingenbootje teken, denken mensen ‘Waar heeft-ie het over?’ Terwijl er naast Corona zoveel andere problemen zijn. Als het om vredesproblematiek gaat zijn we er nog lang niet. Daar kun je erg moe van worden.”
Len ziet zichzelf na al die jaren nog steeds als actievoerder en vindt het fijn om actiegroepen te helpen en hij maakt tekeningen voor onder meer Vredesspiraal, ledenmagazine van vereniging Kerk en Vrede. “Ik denk dat de rol van de tekenaar niet zo heel groot is; die moet je niet overdrijven. Maar die button die ik destijds voor het IKV heb gemaakt, tegen kernwapens, daar liep in die tijd iedereen mee en er waren tasjes en t-shirts van. Zoiets is geweldig om te zien. Het houdt de bom niet tegen maar het wordt wel een icoon van de strijd tegen kernwapens en geeft mensen het gevoel dat ze niet machteloos zijn.”
Naar aanleiding van de moord op de Franse leraar Samuel Paty is de discussie over vrije meningsuiting weer opgelaaid. Gevraagd of Len grenzen heeft waar hij niet over heen wil gaan als het om tekenen gaat, antwoordt hij: “Misschien, maar die grens ben ik tot nu toe nog niet tegengekomen. Zo heb ik onlangs, naar aanleiding van de moord op Paty, een tekening gemaakt van een moslim op z’n knieën met een bebloed zwaard in handen en daarbij de tekst ‘Recht is gedaan o Barmhartige!’. Mijn vrouw en kleinzoon zeiden ‘Oei! Zou je dat wel doen?’ Toch heb ik ‘m ingestuurd en Trouw heeft ‘m ook geplaatst.
Ook Mohammed heb ik wel eens getekend, op een paard terwijl hij voorbij gereden werd door IS in zo’n lelijke jeep met een mitrailleur er op. Daarmee wil ik aangeven dat Mohammed rechts gepasseerd wordt. Ik ben niet bang dat me iets zal overkomen door zulke tekeningen, ik zou niet weten welke tekeningen daar aanleiding toe zouden kunnen geven. Maar een tekening van Mohammed met de billen bloot zou ik niet snel maken. Trouwens een tekening van God ook niet. Hoewel… ik heb God wél eens getekend. Dan staat er zo’n man die hem met de Bijbel in de hand de les leest over zijn gedrag.”
Gevraagd naar wat Len hoopt achter te laten na zijn dood antwoordt hij lachend: “Een betere wereld natuurlijk!” Om daar vervolgens serieuzer aan toe te voegen: “We zijn nog niet zo lang geleden verhuisd en moesten toen wegens ruimtegebrek heel veel achterlaten, waaronder een hele zolder vol met tekeningen. Dat waren er wel zo’n 20.000. Die zijn naar het museum Atlas van Stolk gegaan. Dat museum heeft een systeem waarbij je iedere tekening met een zoekterm of datum kunt oproepen. Dat vind ik een geweldig mooie nalatenschap want bij mij op zolder wordt het door de muizen aangevreten. Ik ben daar heel erg blij mee.”
Dit artikel is afkomstig uit Vredesspiraal, het ledenmagazine van vereniging Kerk en Vrede.
