Geen paniek, maar naar het Praathuis

Sinds 18 juni jl. heeft de Gelderse stad Zevenaar een Praathuis. Praathuis Caleidoz nodigt op gemoedelijke wijze mensen met een niet-Nederlandse achtergrond uit, om de Nederlandse taalvaardigheid te verbeteren. Ook mensen die het leuk vinden om daarbij te helpen zijn van harte welkom. Initiatiefnemer en coördinator van het project is Jos Mennings, Consulent Culturele Minderheden bij Caleidoz Welzijn.

Waarom een Praathuis in Zevenaar?

“In 2010 zijn diverse welzijnsorganisaties in Zevenaar samengevoegd tot Caleidoz Welzijn. Ik werkte destijds 4 dagen per week als consulent voor de Stichting Multiculturele Belangen Zevenaar, de opvolger van Vluchtelingenwerk. Caleidoz heeft de taak het welzijn van kwetsbare mensen te bevorderen en hen te ondersteunen om volwaardig mee te (kunnen blijven) draaien in een snel veranderende samenleving. Een groep die vooral ondersteuning nodig heeft, zijn de volwassen anderstaligen. Kinderen gaan naar school en leren de taal over het algemeen snel. Voor veel volwassenen is dat lastiger. Ze komen in een vreemde omgeving terecht en hebben meestal geen netwerk van familie en vrienden om hen te helpen. In 2013 startte Caleidoz het Taalmaatjes Plus project. Anderstalige nieuwkomers worden gekoppeld aan vrijwilligers, waarmee ze de Nederlandse taal oefenen. Vaak via hele praktische zaken als boodschappen doen, de post lezen of samen op pad gaan. Het aanleren van de taal is een hulpmiddel om actief te worden in de samenleving. Ook het kennismaken met en mogelijk zelf vrijwilligerswerk gaan doen helpt daarbij. Dat is waar de Plus voor staat. Het is belangrijk dat mensen niet thuis blijven zitten, maar ‘meedoen’. Deelnemers krijgen  maximaal een jaar een taalmaatje toegewezen. Daarom was er behoefte aan een vervolg, vandaar nu het Praathuis. Het Taalmaatjes Plus project gaat gewoon door.”

Wat is de opzet van het Praathuis?

“Elke woensdagochtend kunnen mensen van 9.15 tot 11.15 uur in het Praathuis terecht. Na het welkom met een kopje thee of koffie volgt een centraal gedeelte, waarin we een onderwerp presenteren. Niet hoogdravend, maar relevant en interessant, bijvoorbeeld iets dat in de actualiteit speelt. Deelnemers kunnen zelf onderwerpen aandragen. We willen ook interessante gastsprekers uitnodigen, die op een enthousiaste, concrete en compacte manier over een onderwerp vertellen. Qua vorm moet je denken aan de zogenaamde TedTalks. Daarna  gaan mensen in kleine groepen in gesprek met elkaar over wat ze gehoord hebben. Of er wordt een spel gespeeld, waarin de interactie centraal staat. Zo oefenen we het Nederlands, maar dragen ook bij aan een verruiming van de blik en de kennis. Allemaal heel ontspannen en laagdrempelig. Iedereen mag zijn zegje doen. Bovendien mogen kinderen van 0 tot 4 jaar mee, zodat er geen oppas ingeschakeld hoeft te worden. We vragen per ochtend een bijdrage van € 1,00 per persoon voor koffie, thee of limonade en wat lekkers. Verder zijn er geen kosten aan verbonden. Tijdens de schoolvakanties zijn we gesloten.”

Er zijn inmiddels een paar bijeenkomsten geweest. Wat is je eerste indruk?

“De start op 18 juni jl. was mooi. Het is een wat lastige tijd zo voor de zomervakantie, maar we zijn gewoon begonnen. Wij, dat zijn twee vrijwilligers, Hidde (die net afgestudeerd is), Bianca, en ikzelf. Er zijn vier bijeenkomsten vóór de zomervakantie gepland. Dan volgt een eerste evaluatie, bijstelling waar nodig en na de vakantieperiode gaan we verder. Aan de eerste bijeenkomst met het thema ‘ontmoeting en kennismaking’ werd deelgenomen door eentaalmaatje met haar twee anderstaligen, vier mensen die hun Nederlands gericht willen oefenen, een potentiële vrijwilliger voor het Taalmaatjes Plus project en een Caleidoz collega die belangstelling voor het nieuwe project heeft. In eerste instantie zijn we niet met aantallen bezig, maar met gericht aanbod van goede kwaliteit. Als het concept naar tevredenheid werkt, gaan we meer promotionele acties houden: advertenties, de publiciteit opzoeken, mond-tot-mond reclame stimuleren en doelgroepen via overkoepelende en/of relevante organisaties benaderen.”

Heeft een project als dit toekomst?

“Vrijwilliger Hidde heeft een baan in Amsterdam gevonden en Bianca is ook op zoek naar ander werk. Het zijn jongeren die hun vleugels uitslaan en hun studie verder in de praktijk willen brengen. Het is dus belangrijk voor de continuïteit van het Praathuis dat er zich meer vrijwilligers aanmelden. Uiteindelijk moet het project helemaal door vrijwilligers gedragen worden. Het aantal deelnemers moet groeien, zodat het een representatief project voor de omgeving wordt. Het is voor ons begeleiders nog zoeken welke formule het beste past en werkt. Het stimuleren van interactie tussen deelnemers en begeleiders en tussen deelnemers onderling is wezenlijk. Het is tenslotte niet ons feestje, maar dat van de anderstalige doelgroep. Niet alle deelnemers zijn even proactief en spraakzaam, het is nog wat aftasten. Ik heb concepten van andere Praathuizen bestudeerd, bijvoorbeeld die in Zwolle, maar uiteindelijk is iedere locatie weer anders en zijn de mensen niet identiek. In elk geval zijn de eerste bijeenkomsten bemoedigend. We gaan gewoon door.”

Efficiëntie en motivatie

Mensen die noodgedwongen hun toevlucht moeten nemen tot een ander land, zoeken naar aanknopingspunten met omstandigheden en ervaringen uit het thuisland. Willen ze zich wortelen, dan is de nieuwe taal één van de onontbeerlijk instrumenten. En dan vooral de taal van het gewone leven, van de uitwisseling met buren en anderen uit de leefomgeving. De tijd zal uitwijzen of laagdrempelige projecten als het Praathuis in Zevenaar kans van slagen hebben. Er is geen paniek, maar als je  kijkt naar het aantal beschikbare uren van de begeleiders word je niet vrolijk. Jos Mennings bijvoorbeeld ging van 30 uur naar 10 uur per week. Ook bij Caleidoz Welzijn nemen de overheidsbijdragen af. De gemeente Zevenaar is met Caleidoz en een aantal andere organisaties bezig met het opzetten vaneen Sociaal Team, dat gemeentebreed de sociale problematiek in kaart brengt en gericht en met gebundelde krachten actie gaat ondernemen. Een proces waar Mennings op zich welwillend tegenover staat, maar toch ook zijn kritische vragen bij heeft:

“Ik heb al heel wat verandering meegemaakt. Van Vluchtelingenwerk naar Stichting Multiculturele Belangen Zevenaar en nu  Caleidoz Welzijn. Verandering is niet altijd verbetering. Wat ik zelf regelmatig mis, is het directe en diepere contact met de doelgroep. Vroeger had je als consulent veel meer contact met de mensen. Door de reductie van uren is dat vaak niet meer mogelijk. Ook het inschakelen van tolken wordt niet meer door de Rijksoverheid betaald, terwijl dat voor ons werk essentieel is. De deelnemers aan onze projecten komen uit Afghanistan, Armenië, Bosnië, China, Irak, Sri Lanka, Soedan, Turkije om maar eens wat te noemen. Ik wil helpen en zo wat betekenen voor mensen die het nodig hebben. Dat is mijn intrinsieke motivatie om dit werk te doen. De mens met een hulpvraag staat centraal. Het is mijn grote wens dat deze mensen als volwaardige medemensen gezien en behandeld worden. Dat de trajecten efficiënter op elkaar afgestemd worden. Dat doel en middelen niet  langer omgedraaid worden. Mensen die met en voor mensen werken, en zijn we dat tenslotte niet allemaal, daar draait het om in de interactie. Samen werken aan verbetering. Aan een goede toekomst.”