Wat houdt je werk als boeddhistisch geestelijk verzorger in?
“Ik werk als boeddhistisch geestelijk verzorger in de gevangenis. Ik doe dat nu zo’n zeven jaar en heb op vele locaties gewerkt: met reguliere gevangenen, op psychiatrische afdelingen, extra beveiligde afdelingen, met mannen en met vrouwen. Ik werk met veel voldoening met deze mensen die door omstandigheden in detentie terecht zijn gekomen. Mijn werk bestaat uit ondersteuning bieden, zodat mensen de detentie zo goed mogelijk doorkomen en hun leven weer kunnen opbouwen als ze vrijkomen.
Gezien en gehoord worden is een menselijke basisbehoefte. Als we werkelijk op compassievolle wijze in contact komen, dan kunnen gesprekken helend zijn. Dan kan oude pijn verwerkt worden en kunnen nieuwe inzichten ontstaan. Heel vaak weten mensen al zelf de antwoorden op hun vragen, maar hebben ze een getuige nodig om die antwoorden boven te laten drijven. Ook mediteer ik met mensen, individueel of in groepen. Meditatie heeft diepgaande effecten. Mensen vertellen me dat ze rustiger worden, dat ze beter slapen en meer zelfacceptatie ervaren.”
Gebruik je rituelen in je werk? Zo ja, welke?
“Zelf ben ik boeddhistisch beoefenaar in de Tibetaanse traditie. In deze traditie zijn rituelen erg belangrijk. Echter deel ik weinig van deze rituelen omdat er veel uitleg nodig zou zijn. Meditatie kun je overigens naast ontspannings- en concentratieoefening ook zien als ritueel. Steeds opnieuw keren we de geest naar binnen en raken we vrede aan. Dit is voor mij een van de meest zinvolle rituelen die ik ken. In een wereld waarin veel gepraat wordt, wordt stilte vaak als verfrissend ervaren.”
Is compassie een belangrijke waarde in je werk?
“Compassie is voor mij de meest belangrijke waarde in mijn werk. Zonder compassie zou ik dit werk niet kunnen doen. Compassie stelt me in staat om met liefdevolle en begripvolle ogen naar de wereld te kijken. Het is voor mij het vertrouwen dat mensen een goede kern hebben die niet beschadigd raakt, wat er ook is gebeurd. Het herinnert me om negatieve handelingen te veroordelen, maar niet de mens als geheel. Het helpt me om onbevooroordeeld te luisteren en me open te stellen voor de ander. Het laat me de verbondenheid voelen met alles en iedereen én de uniciteit van ieder leven.
Ook roept compassie mij terug als ik te veel zou willen opgaan in het lijden van de ander. Compassie en zelfcompassie gaan hand in hand. Als het werk mij uitput dan is het belangrijk om rustiger aan te doen. Uit een lege kan kun je geen water schenken.”
Zegt ‘belichaamde compassie’ je iets?
“In het boeddhisme gaan we ervan uit dat we compassie kunnen cultiveren. Er zijn veel verschillende manieren om de stroom van compassie op gang te brengen en te versterken totdat compassie grenzeloos is geworden. Compassie is geen medelijden, het is genegenheid en liefde voor alle levende wezens, omdat we allemaal op elkaar lijken. We willen allemaal gelukkig zijn en het lijden vermijden. Als we een ander pijn toebrengen dan is dat meestal omdat we zelf lijden. Dit lijden is vaak diep verborgen.
Door te mediteren krijgen we inzicht in onze verborgen patronen en kunnen die patronen oplossen. Meditatie is geen cerebrale aangelegenheid maar voltrekt zich dus via het lichaam. In het lichaam is veel informatie opgeborgen. De Boeddha wist dit al. Daarom behoort compassie belichaamd te zijn: diepgevoeld en verbonden met de intentie de ander te willen helpen, geoefend in meditatie wordt het een staat van zijn.
Door vele uren op het meditatiekussen door te brengen heb ik ervaren hoe compassie transformatie teweeg kan brengen. Ik heb relaties kunnen helen en kan mezelf steeds beter accepteren met alle imperfecties die er zijn. Dit maakt dat ik onbevangen tussen mensen kan bewegen en dat ik zonder angst in de gevangenis rondloop. Ik heb ruimte gekregen om er voor de ander te zijn, omdat ik niet meer zoveel met mezelf bezig ben. Tegelijkertijd weet ik dat het nooit af is en blijf ik iedere dag leren, zeker van de mensen die ik ondersteun.”
Wat zou je collegae geestelijk verzorgers aanbevelen vanuit jouw perspectief?
“Een dierbare boeddhistische quote voor mij is: ‘Wie van zichzelf houdt zal een ander geen pijn doen’.
Vaak heb ik het gevoel dat gezonde zelfliefde de sleutel tot alles is. Mensen vragen zich af: hoe kan ik leren van mezelf te houden? Leren mediteren is een manier om zelfliefde te leren. Om je eigen beste vriend te worden.”
Compassie is een bekende waarde. Maar wat betekent belichaamde compassie? In drie artikelen vertellen geestelijk verzorgers met verschillende achtergronden over de rol van rituelen, compassie en belichaamde compassie in hun werk. Zie hieronder de verwijzingen naar de andere twee interviews.
Compassie is volgens mij een universeel begrip en uiteraard vanuit compassie kun je een helpende hand bieden aan hen die in het leven zijn vastgelopen. Maar zodra je aan je activiteiten een kenmerk vastknoopt, lijkt het voor mij meer op een product. Dan wordt er over universele compassie een verpakking heen gegooid die m.i. afdoet aan de compassie zelf. Boeddhistische compassie, Chrstelijke compassie of Islamitische compassie zijn, of lijken op zijn minst, te verschillen van elkaar. Volgens mij moet je aan de intentie van compassie dus geen “productnaam” toevoegen. Je hebt (universele) compassie, of je hebt het niet.