“Godsbeelden hebben grote invloed op de cultuur die we scheppen”

Wat was voor jou de aanleiding om de methode Beelden van God bespreken te maken?

“Toen ik de posters op Facebook zag, was ik onder de indruk van sommige posters. Ik realiseerde me dat ik het fijn vond dat bepaalde vooroordelen werden doorbroken. Bijvoorbeeld het idee dat geloof in strijd is met wetenschap. Of dat homo’s niet in de kerk kunnen trouwen. Ik ben zelf niet Remonstrants maar ik herken me wel in de posters. Maar ook als je je er niet in herkent, kunnen ze een zinnig gesprek opleveren. Tenminste, als je het goed aanpakt.”

Welke achtergrond heb je?

“Zelf ben ik gereformeerd opgevoed. Mijn ouders waren zeker niet vrijzinnig. Om een beeld te geven: mijn ene grootvader heeft zijn leven gewijd aan de reformatorische wijsbegeerte, mijn andere grootvader was leraar en kunstschilder. Voor mijzelf is het filosofische werk te complex en te dogmatisch. Ik word geboeid door allerlei levensbeschouwingen en ben vooral creatief en praktisch ingesteld. Het gaat niet alleen om de juiste informatie en inspiratie maar ook om het effect: je moet het kunnen meemaken en het moet werken. Wat ik wellicht van mijn grootvader heb, is dat ik steeds heel bewust bezig ben met de uitgangspunten waar vanuit ik dingen doe. Waardenvrij onderwijs bestaat niet. Een paar jaar na het afronden van mijn theologiestudie ben in 1982 voor CPS, onderwijsontwikkeling en advies in Amersfoort gaan werken. Daar heb ik dertig jaar gewerkt, vooral ten behoeve van het schoolklimaat en de ontwikkeling van leerlingen.”

Wat is het doel van de methode?

“De methode biedt concrete stappen om godsbeelden te bespreken. Op die manier kun je aan bewustwording werken en verschillen overbruggen. Ik hoop dat mensen meer gaan nadenken over het effect van godsbeelden en de wijze waarop ze die communiceren. Niet alleen je visie op mensen maar ook je godsbeeld heeft effect op wie je bent, wat je doet met jezelf en anderen. Reflectie op godsbeelden is nodig. Godsbeelden hebben net als mensbeelden grote invloed op de cultuur die we scheppen. Daarnaast is een gesprek tussen diverse gelovigen van groot belang om elkaar te blijven begrijpen en samen te werken.”

Waarom vind je de posters geschikt voor andere doelgroepen?

“Je hoeft het niet met de teksten op de posters eens te zijn om er mee te werken. Het is juist leuk dat de posters uitdagen. De vraag kan zijn: In welke poster herken je je zelf wel of niet? Wat voor poster zou je zelf willen maken? Je kunt ook andere teksten gebruiken dan de posters.”

Wat vinden de Remonstranten ervan dat je deze methode hebt gemaakt?

“De coördinator van de Vriendencampagne, Tom Harkema, gaf aan, ook namens Tom Mikkers, de algemeen secretaris van de Remonstranten, dat ze het mooi materiaal vinden waar ze graag aandacht in de eigen groep aan willen besteden. Omdat de posters ook bedoeld zijn als reclame voor de eigen kerk, zijn zij zelf niet geschikt om deze methode uit te geven. Nieuw Wij is daar denk ik een goed platform voor. Deze website werkt samen met veel groepen in de samenleving, heeft een groot netwerk en is lekker snel via de sociale media en de visie sluit aan bij de uitgangspunten van deze methodiek.”

Wat is jouw eigen expertise op dit gebied?

“Ik heb veel materiaal ontwikkeld en trainingen gegeven op het gebied van levensbeschouwelijke vorming, effectieve communicatie en omgaan met verschillen. Na mijn theologiestudie heb ik naast mijn werk een opleiding gedaan op het gebied van professionele communicatie en een coachopleiding. De inhoudelijke invalshoek in mijn werk verschoof in de loop der jaren: van levensbeschouwelijke vorming naar identiteit, relationele vorming, waardencommunicatie, burgerschapsvorming, pedagogische kwaliteit van onderwijs, teamontwikkeling, visie en strategieontwikkeling en cultuurmanagement in organisaties. In het bijzonder ben ik bekend op het gebied van publicaties op het gebied van de preventie van discriminatie, intimidatie en inspirerend leiderschap. Ook heb ik buiten het onderwijs gewerkt. Bijvoorbeeld in bijscholing van predikanten. Het materiaal dat ik met anderen heb ontwikkeld, moest steeds voldoen aan duidelijke kwaliteitscriteria en was resultaatgericht. We werkten op basis van praktijkonderzoek en er werd met de doelgroep getoetst of het werkte in de praktijk. Het ging vooral om effectieve interventies met duidelijke doelen. Ik denk dat het zinnig om dit soort materiaal naar de kerken te vertalen.”

Wat was je persoonlijke drijfveer om dit materiaal te ontwikkelen?

“Ik beleef het als mijn persoonlijke missie om te werken aan verbinding, eigenheid en verschillen te helpen overbruggen. Niet alleen inhoudelijk maar vooral op de vraag: hoe pak je het effectief aan? Dat moet je steeds verantwoorden. Het is een hele uitdaging om dit gesprek te leiden. Of je nu een predikant, leraar of andere gespreksleider bent. Iedere leider heeft er mee te maken. We hebben in de communicatie over geloof en cultuur niet alleen positieve bedoelingen maar ook steeds te maken met onze eigen beperkingen, negatieve gevoelens en andere belemmeringen. Zowel persoonlijk als in de eigen groep als op organisatieniveau. Het is zinvol om ook over die donkere kant te praten en er mee aan het werk te gaan. De vraag is hoe je dat op een veilige en inspirerende wijze doet.”

Wat betekent dit in het kader van de actualiteit? Denk aan Parijs.

“Het is complex omdat er veel emoties en belangen meespelen. Ook als je ervaren bent als gespreksleider in het voeren van een dialoog, kun je fouten maken door bijvoorbeeld geen grenzen te stellen of deelnemers te kritisch te benaderen. Maar je moet ook weer niet te voorzichtig zijn. Mensen willen geen slappe hap, geen mooie woorden of beelden die weinig zeggen. En als ze dat wel willen, levert het weinig op. Als je weinig te zeggen hebt als leider, is er ook geen zinnige dialoog tussen de leden mogelijk. Als inspirerend leider is het nodig om jezelf te laten zien maar ook duidelijk te selecteren wat je wel en niet zegt. Niet censureren maar wel selecteren en op basis van een visie komen met duidelijke interventies. Ik heb ter verheldering een stuk geschreven over een groene en rode potloodmentaliteit. Het staat ook op Nieuwwij.nl.”

Geef eens een voorbeeld van mooie beelden die jou weinig zeggen?

“Bijvoorbeeld het reclamefilmpje van de PKN was wel mooi maar zei me weinig. Ik had gehoopt dat er bijvoorbeeld een homo als engel uit de lucht kwam vallen… Of een zwerver die mensen in de kerk leerde dansen. Ik zeg maar iets geks, maar het zou wel kunnen werken. De Remonstranten zijn voor sommige mensen te stellig geweest, maar het is wel belangrijk om te durven uitdagen, risico’s te nemen. Ik zou zelf niet zo snel zeggen: mijn God is dit of mijn God is dat. Toch kan het een vruchtbare discussie opleveren. We moeten stoppen ons in de kerken tegen elkaar af te zetten en elkaars kwaliteiten gebruiken.”

Zouden andere kerken met deze posters willen werken?

“Het gaat om de kans die de posters bieden op een wezenlijke ontmoeting. In en buiten de kerk. Als je die kans hebt, moet je die denk ik pakken. Desnoods knip je de tekst onderaan de posters af. Dat mag ik natuurlijk niet zeggen, maar het gaat er om dat de posters een goed gesprek kunnen opleveren. Het is mooi dat ze worden bijgedrukt als het nodig is. Zolang het een beetje binnen de perken blijft uiteraard. We helemaal geen tijd in deze tijd om ons druk te maken of er – als je zoiets doet – wel voldoende aandacht is voor het eigen imago en het eigen materiaal. Er werd even gesuggereerd om bij de methode geschikt materiaal uit allerlei kerken te gebruiken (iedereen krijgt dan evenveel aandacht) maar dan zijn we weer een jaar verder. Als we er dan zijn. Het werkt van geen kanten om overal een commissie voor in het leven te roepen. Je kunt het materiaal natuurlijk wel zelf aanvullen of met ander vergelijkbaar materiaal werken. De volgende keer werk ik graag met spullen van een andere club. Het is nodig om te roeien met de riemen die we hebben. Dus, ook al ben je zwaar gereformeerd, gebruik de methode en de posters als je ermee kunt werken en maak anders zelf wat posters.”

Hoe kun je met dit materiaal verbinding leggen? Verschillen overbruggen?

“We hebben, ieder vanuit zijn eigen talenten, dingen te doen voor groepen mensen die apart komen te staan. Vanuit diverse organisaties. Ik ben er trots op dat de informatie in deze methode ook niet-gelovigen aanspreekt. Ik hoop dat er op allerlei plekken mee wordt gewerkt. Dan zijn we goed bezig. Gelovigen kunnen, als ze hun eigen beperkingen ook bespreekbaar maken, bijdragen aan de ontmoeting tussen allerlei geloven en vandaar uit tot actie komen. Als je alleen de positieve dingen van je eigen club wilt benoemen, krijg je geen echte ontmoeting. Als we leren om ook de schaduwkanten een plek te geven, kunnen we met elkaar verder groeien. In de interreligieuze dialoog, preventie en aanpak discriminatie en geweld, in het milieu, voor een eerlijkere economie. Daar wil ik graag aan bijdragen.”

Voor welke doelgroepen is de methode geschikt? Waar liggen kansen in het gebruik ervan?

“De methode is bedoeld voor iedereen die zich wil bezinnen met anderen op het effect van godsbeelden. Of je nu wel of niet gelooft, jong of oud, arm of rijk bent. Het materiaal geeft richtlijnen maar is geen garantie op succes. Bepalend is de houding van de deelnemers in het gesprek. Gaat het om het eigen gelijk of om de ander te begrijpen en jezelf te laten zien? Het is nodig om kwetsbaar te durven zijn, verschillen te laten staan en elk je eigen plek in te nemen voordat je van elkaar kunt leren.”

Hoe kun je er concreet mee werken?

“In de methode is dat stap voor stap aangegeven. Met de nodige informatie, mogelijke aanvullingen en alternatieven. Het materiaal is, zoals eerder aangegeven, gratis te downloaden vanaf deze site.”

Waar kunnen mensen terecht met vragen?

“Inhoudelijke reacties op Beelden van God bespreken kunnen naar de redactie van Nieuwwij.nl via [email protected]. De posters Mijn God is… kunnen besteld worden bij de Remonstranten. Ik sta open voor suggesties om het materiaal aan te vullen en bij te stellen en om mee te denken over de concrete activiteiten.”