“Het helpt enorm als je een solide identiteit hebt”

Welke matches zijn tegenwoordig ‘in’?

“De laatste tien jaar zie je een opvallende toename van relaties tussen Nederlandse mannen en Oost-Europese en Aziatische vrouwen. De relatiemarkt is veel opener geworden, en veel verhoudingen beginnen tegenwoordig als chat-relatie. Vroeger werden relatietrends vooral bepaald door migratiestromen. In de jaren ’60 waren Spaanse en Italiaanse gastarbeiders bijvoorbeeld aantrekkelijk, en daarna kregen Turken, Marokkanen en Surinamers een aandeel binnen de relatiemarkt.”

Gemengde relaties lopen vaker dan gemiddeld stuk, wijzen de cijfers uit. Hoe komt dat? Pikken Nederlandse blondines het uiteindelijk niet om door islamitische mannen de wet opgelegd te krijgen? En worden Thaise dames het zat om met rijke, gepensioneerde Sjonnies het bed te delen?

“Vooroordelen over elkaars cultuur geven stellen soms een hoop angst en onzekerheid. Zo zorgt de negatieve beeldvorming over de islam bij veel Nederlandse vrouwen in een ‘gemengde’ relatie voor angst als de partner de kinderen ‘met de islam’ wil opvoeden. Een hardnekkig beeld is dat moslimmannen per definitie onderdrukkers zijn. En de Nederlandse vrouwen die ‘erin trappen’ dom en naïef. Thaise vrouwen zouden alleen voor de verblijfsvergunning en het geld een relatie met een Nederlander aangaan.
Ook aan de niet-Nederlandse kant kunnen negatieve beelden leven: Nederlandse vrouwen zouden niet voor hun mannen willen zorgen, en seksueel totaal losgeslagen zijn. Dergelijke vooroordelen zijn heel belastend en kunnen voor een groot wantrouwen zorgen zodra de relatie even niet loopt zoals je wilt.”

Hebt u ervaring gehad met stellen die door hun families roet in het eten gegooid krijgen – een soort Romeo en Julia-scenario?

“Weerstand van families komt vaak voor, zowel bij de Nederlandse als de niet-Nederlandse familie. Ouders zijn over het algemeen erg huiverig als hun kind met iemand uit een andere etnische groep wil trouwen. Een wereldwijd fenomeen trouwens. In de meeste gevallen trekt de familie later wel bij, zeker als er kinderen komen, maar het kan ook escaleren tot het verbreken van contact en zelfs verstoting. In die zin is een ‘gemengd’ huwelijk voor sommige families nog steeds taboe.”

Met de komst van een kind wordt een relatie voor eeuwig bezegeld. Of niet?

“Ja en nee. Het krijgen van kinderen kan een relatie extra voeden en binden – en het contact met de wederzijdse familie verbeteren – maar het kan er ook voor zorgen dat de verschillen tussen de partners op scherp komen te staan. Dat komt omdat ouders bij het opvoeden van hun kroost vaak teruggrijpen op de normen, waarden en tradities uit hun verleden. Als de opvoedingsidealen van beide partners verschillen, kan het erg lastig zijn om tot overeenstemmingen te komen. Saskia bijvoorbeeld was het voor haar bevalling helemaal eens met de gedachte dat haar zoon besneden zou worden, zoals haar partner vroeger. Maar toen ze het kindje in haar armen had, verdween die open houding. Ze was er niet mee opgegroeid en kon het idee niet verdragen dat er in haar kind gesneden zou worden. Uitgesloten. Haar man was verontwaardigd en boos.”

Is het dan gewoon niet beter dat Henk en Ingrid in het ene huwelijksbootje stappen, en Mohammed met Aisha in het andere?

“Trouwen met iemand uit je eigen nest is – overal ter wereld – voor ouders de prettigste gedachte. We hebben het in Nederland eeuwenlang eng gevonden om Nederlandse vrouwen ‘in handen te geven’ van buitenlandse mannen. Vroeger nam je als vrouw de naam over van de man en kwam je in zijn huishouden, zijn ‘groep’ terecht. Nog niet zo lang geleden kreeg je als gehuwde vrouw ook automatisch de nationaliteit van je (buitenlandse) man. Sommigen waren daarom bang dat buitenlanders onze vrouwen en daarmee het Nederlandse nalatenschap zouden veroveren. Vroeger lagen gemengde relaties tussen Nederlandse vrouwen en Italiaanse gastarbeiders of Molukkers erg gevoelig. Tegenwoordig menen sommigen dat vrouwen (van Nederlandse en buitenlandse komaf) tegen de grillen van de islam beschermd moeten worden. Je merkt dat men zich altijd het meest zorgen heeft gemaakt over huwelijken tussen Nederlandse vrouwen en buitenlandse mannen, terwijl er feitelijk meer huwelijken gesloten worden tussen Nederlandse mannen en buitenlandse vrouwen!”

Oud en gelukkig worden met een Nigeriaanse moslima, Hindoeïstische Nederlander of Gereformeerde Urker: hoe kan ik dat?

“Ten eerste gelden de clichés die voor voor iedere geslaagde relatie gelden: wees bereid om een langdurige relatie aan te gaan, leer van elkaar te houden, geef en durf te nemen. Toch vraagt een gemengde relatie nog meer van je. Het is essentieel dat je open staat voor de belevingswereld van je partner en niet krampachtig vasthoudt aan uitsluitend eigen tradities en gewoonten. Als de migrant-partner niet in het reine is met zijn of haar verhuizing naar Nederland, maakt dat de zaken erg moeilijk. Heimwee naar het herkomstland kan echt tergend zijn en de vorming van een nieuw leven hier onmogelijk maken. Ten derde is het belangrijk dat je allebei stevig in je schoenen staat. Het helpt enorm als je een solide identiteit hebt, als je weet op welke gebieden je ruimte wilt geven en waar niet. Als mensen ter wille van de relatie te veel van zichzelf inleveren leidt dat uiteindelijk tot grote problemen, weet ik.”

Niet krampachtig vasthouden aan je eigen cultuurtraditie, maar wel overtuigd blijven van je eigen identiteit. Is dat niet tegenstrijdig?

“Nee hoor. Ik zal aangeven waarom een stevige identiteit belangrijk is. Ik kom weleens Nederlandse vrouwen tegen die zich totaal vereenzelvigen met de etnische achtergrond van hun partner, die zich bijvoorbeeld Afrikaanser voelen en kleden dan hun Senegalese partner. Ook ontmoet ik buitenlandse koppels die de taal van hun herkomstland niet weer willen spreken en niet bevriend willen raken met mensen uit hun emigratieland. De ervaring leert dat personen bij extreme omwentelingen zichzelf ‘kwijtraken’. Ik heb eens een Nederlandse vrouw gecoacht die zich bekeerd had tot de islam, het geloof van haar man. Ze werden steeds radicaler in hun keuzes. De vrouw bijvoorbeeld weigerde handen met mannen te schudden. Ook wilde ze niet langer naar een mannelijke gynaecoloog, zodat ze gedwongen was naar Engeland af te reizen. Toen ze echter een zoon kreeg, bleek haar streng gelovige jas eigenlijk niet meer te passen; ze voelde zich totaal afgedwaald van zichzelf en deze leefomgeving niet voor haar kind te willen. Dit was onbespreekbaar met haar man en had grote conflicten tot gevolg. De relatie liep stuk.”

Hoe probeert u dergelijke relatieproblemen op te lossen?

“Het helpt om negatieve beeldvorming met cliënten bespreekbaar te maken en te onderzoeken in hoeverre dat in de relatie voor angst zorgt. Daarnaast wil ik helpen te voorkomen dat mensen ‘culturaliseren’: je eigen culturele achtergrond gebruiken als verklaring voor gedrag. Denk aan uitspraken als: ‘Ik denk en doe nou eenmaal zo, omdat ik een Nederlander, een Pakistaan of een Pool ben’. Met zo’n houding werp je een muur op waar je jezelf achter verschanst, en ontneem je elkaar de mogelijkheid voor het vinden van de gulden middenweg. Het belemmert dus de ontwikkeling van een relatie. Ook is het heel belangrijk om samen te onderzoeken hoe groot de ruimte is om de ander tegemoet te komen, zonder te veel in te hoeven leveren.
Met het coachingstraject ‘Reset je Mindset’ help ik mensen die vastzitten in allerlei gedachten, cirkelredeneringen en angsten. In het traject krijgen ze helderheid, zekerheid en een toekomstblik voor hun relatie. Mijn aanpak is nadrukkelijk geen therapie, maar wel een uitstekende voorbereiding op een eventueel vervolgtraject. In die zin wil ik ook een netwerk gaan opbouwen van psychologen, psychotherapeuten en relatietherapeuten die hierin met mij samen gaan werken.
Ik ben er ook voor professionals als pedagogen, maatschappelijk werkers en psychotherapeuten die het gevoel hebben dat ze met hun ‘interculturele’ cliënten niet zover komen als ze eigenlijk willen. Daarom bied ik bijvoorbeeld ook het ‘inloopconsult’ aan, waar professionals lastige casuïstiek uit hun caseload aan mij kunnen voorleggen en na een half uur met de juiste kennis en handvatten weer de deur uit stappen. Een goed concept omdat het kennis op maat levert, snel en praktisch is en veel goedkoper dan een training.”

Uw begeleiding kost geld. Kunnen mensen met relatieproblemen daarom niet beter gratis advies vragen aan maatschappelijk werkers?

“Tuurlijk kan dat, maar de kans is groot dat deze maatschappelijk werkers niet de juiste kennis in huis hebben. Het onderwerp ‘interculturele relaties’ is tot op heden nog op geen enkele vakopleiding een thema en bovendien kom je die negatieve beeldvorming over gemengde relaties overal in de samenleving tegen, soms dus ook bij hulpverleners. Ik heb een maatschappelijk werkster eens horen zeggen dat ‘alle islamitische mannen niet deugen’, en dat ‘je er nooit aan moet beginnen’. Tja…daar help je natuurlijk niemand mee verder.
Wat dat betreft heb ik echt een missie. Ik wil interculturele stellen ondersteunen, een duwtje in de rug geven, want ik weet dat ze het écht nodig kunnen hebben omdat het gevoel vaak voorkomt dat ze tegen de stroom in moeten zwemmen. En daarnaast ben ik zeer gemotiveerd om hulp- en dienstverleners te trainen en te coachen omdat zíj uiteindelijk degenen zijn die dat duwtje en die ondersteuning moeten gaan geven.”