De agenda van Semiha Denktaş (46) is allesbehalve leeg. Naast haar werk als hoogleraar psychologie, onderzoeker en vice-decaan en onderzoeksdirecteur van de faculteit Sociale en Gedragswetenschappen, bekleedt ze de functie van Chief Diversity Officer. “Het is een drukke werkweek, maar het heeft allemaal met elkaar te maken.”
Ongelijkheid in Nederland
In haar werk richt Denktaş zich voornamelijk op kwetsbare groepen en ongelijkheid. “Ik heb menselijk gedrag altijd heel interessant gevonden en het interesseert me om te begrijpen waar ongelijkheid vandaan komt. Niet alleen om dit te verklaren, maar om vervolgens ook iets aan die achterstand te doen.” Ook Nederland heeft met maatschappelijke ongelijkheid te maken. “In Nederland zie je bijvoorbeeld dat kinderen van ouders met een lage opleiding en een laag inkomen, door hun hele leven heen last hebben van achterstand.”
Vooral de ongelijkheid tussen mannen en vrouwen op de Nederlandse universiteiten vraagt al lange tijd om verandering. Nederland scoort volgens de Monitor Vrouwelijke Hoogleraren nog altijd slecht ten opzichte van andere Europese landen: in 2019 is het aandeel vrouwelijke hoogleraren slechts 23,1 procent. Die ongelijkheid vindt Denktaş vreemd. “We zien dat meer vrouwen beginnen aan een universitaire studie en deze sneller en succesvoller afronden. Na het afstuderen zien we ook evenveel mannen als vrouwen aan een promotietraject beginnen om de doctorstitel te behalen. Maar daarna zien we een enorme scheefgroei.”
Oorzaak
In tegenstelling tot wat veel mensen denken, ligt de oorzaak van de vrouwenongelijkheid op de Nederlandse universiteiten volgens Denktaş niet bij vrouwen zelf. “Als ik naar mijn vrouwelijke collega’s op de universiteit kijk, zijn ze allemaal ambitieus. Het is niet zo dat vrouwen niet door wíllen groeien.” Ook zelf ervoer Denktaş hoe moeilijk het is om als vrouw te promoveren tot hoogleraar binnen de universiteit. “Ik vroeg me af: ik voldoe toch aan alle eisen, waarom zien mensen niet dat ik toe ben aan een volgende stap in mijn carrière?” Deze ongelijkheid heeft volgens Denktaş alles te maken met vooroordelen. “Kennelijk zit er iets in ons hoofd dat ervoor zorgt dat we een man geschikter achten dan een vrouw die even goed is, of zelfs beter.” Zelf kwam ze er pas laat achter hoe dit mechanisme werkte. “Maar toen ik het eenmaal doorhad, dacht: nu moet ik het anders gaan doen. Ik bleef kloppen op de deur van mijn leidinggevende.”
Oplossing
Hoewel we ons van deze vooroordelen bewust zijn, is het moeilijk om deze te doorbreken. “Als gedragswetenschapper weet ik dat we keuzes maken op basis van herkenning. We kiezen sneller voor mensen die er hetzelfde uitzien en zich hetzelfde gedragen.” Om de ongelijke man-vrouwverhouding te doorbreken, is het daarom belangrijk dat meer vrouwen kunnen meebeslissen in sollicitaties binnen de universiteit. “Pas als mensen mee mogen beslissen, ga je richting een meer inclusieve en diverse organisatie.”
Volgens Denktaş ligt de eerste stap in het onderwijs. “Als universiteit hebben we een onderwijzende taak. Door studenten verschillende perspectieven mee te geven, laten we zien dat er meer is dan één soort en leiden we mensen op tot kritische wereldburgers.”
Maatschappelijke noodzaak
Volgens Denktaş is het belangrijk dat de universiteit meer divers wordt. “Verschillende perspectieven geven nieuwe oplossingen voor bestaande problemen. En er zijn genoeg maatschappelijke uitdagingen op dit moment, die nog niet zijn opgelost. We moeten verstandig zijn en het perspectief van 50 procent van de wereldbevolking, vrouwen, meenemen in het bedenken van oplossingen.”
Ook de politiek voert de druk bij de Erasmus Universiteit op om het aandeel van slechts 14,8 procent vrouwelijke hoogleraren in 2018 te verhogen. “In 2020 moet het aandeel vrouwelijke hoogleraren 20 procent zijn, en in 2025 25 procent.” Over de Monitor Vrouwelijke Hoogleraren, die binnenkort weer verschijnt, lijkt Denktaş positief. “Recente ontwikkelingen laten een opwaartse beweging bij de Nederlandse universiteiten zien. En ook de Erasmus Universiteit gaat de goede kant op.”
Ook al maken de Nederlandse universiteiten een opwaartse beweging in de man-vrouwverhouding, Denktaş zit voorlopig nog lang niet stil. “Het is voor mij zo helder als wat dat we natuurlijk ook gaan kijken naar de ongelijkheid van mensen met een andere culturele achtergrond. Het zijn dezelfde mechanismen die ervoor zorgen dat bepaalde groepen niet doordringen tot hogere posities.” De functie van Chief Diversity Officer bevalt Denktaş dan ook goed. “In deze positie kan ik kansen creëren voor jonge mensen en iets goeds terugdoen voor de academische wereld waarin ik ben opgegroeid. Dat is een heel dankbare en plezierige taak.”
