“Het liberale denken staat niet boven het christelijke denken”

Samen met Tijs van den Brink presenteert u Dit is de dag, een EO-talkshow op Radio 1, en alleen presenteert u ook nog EO klassiek. Laat u uw geloof daarin doorschemeren?

“In Dit is de dag laten we gasten aan het woord over politieke en maatschappelijke ontwikkelingen. Het gaat er daarbij niet om wat ikzelf vind. Wat telt is dat er ruimte gemaakt wordt om met elkaar van mening te wisselen en opvattingen eventueel te herzien. Het is dus vooral onze taak een goed journalistiek programma te maken. Het is niet een getuigenisprogramma. Dat is iets anders dan ‘geen getuigenis afleggen van mijn geloof’. Ik ben christen en uiteraard merk je dat in hoe ik mijn werk doe. Ik presenteer ook EO klassiek; twee uur klassieke muziek op radio 4. In EO-klassiek kan ik meer laten horen van de christelijke identiteit van de EO. Op radio 5 is er een grotere, christelijke achterban en kun je meer met je geloof doen. Je moet er altijd bij stilstaan tot welke doelgroep je spreekt.”

Hoe is het te merken dat u christen bent in de manier waarop u werkt?

“Ik hoop dat in de manier waarop ik mensen benader en interview te horen is dat ik probeer te leven vanuit het Evangelie van Jezus Christus. Dat ik mensen probeer te zien als waardevol in Gods ogen, dat ik ze benader met respect, dat ik oog heb voor het onaanzienlijke en voor hen die vergeten worden in de samenleving. Dat zijn mooie woorden, de praktijk is vaak weerbarstig maar ik blijf het proberen.”

Hoe denkt u over de volgende stelling? ‘Bij de EO ligt de nadruk op (geloofs)discussie, niet op geloofsoverdracht. Dat is logisch. Omroepverenigingen met een stevige, morele boodschap scoren niet bij een groot publiek. Waarom? Omdat we in onze seculiere samenleving allergisch zijn voor religieus gemotiveerde aansporingen tot goedheid. Die zijn belerend. We worden geacht om als ‘rationele volwassenen’ zelfstandige afwegingen te maken.’

“Ik weet niet of dat zo is. Voor geloofsoverdracht is nog altijd ruimte en als je overtuigd bent van de waarde van het Evangelie, en dat zijn we bij de EO, moet je ook niet nalaten dat te verkondigen. Over hoe je dat doet moet je wel goed nadenken, en dat doen we dan ook. Velen herkennen zich niet meer in het christendom, maar dat betekent niet dat je er daardoor geen discussie over kunt voeren. De EO wil juist discussies stimuleren, en is benieuwd naar de vraag hoe mensen tegenwoordig ‘geloof’ beleven. Je moet mensen volkomen serieus nemen in wat ze zeggen te geloven. In de jaren ’70 verkondigden veel omroepen heel duidelijk hun geloof; de samenleving was toen veel meer gepolariseerd, de EO dus ook.”

Partijleider van D66, Alexander Pechtold, vindt dat veel religieuze gebruiken niet thuishoren in een moderne samenleving. Haags burgemeester Van Aartsen verbood vorig jaar het stemmen in bijzaaltjes van kerken. Zouden christenen volgens u zich niet vaker en uitdrukkelijker moeten uiten over religieuze vooroordelen of discriminatie?

“Ik merk dat de verworvenheden van christenen uit de afgelopen eeuwen onder vuur komen te liggen. Denk aan het recht op bijzonder onderwijs, of het recht van vrouwelijke SGP-stemmers om zich niet verkiesbaar te stellen, enzovoorts. Vanuit de liberale hoek is er een dedain tegenover het christendom. Sommige politici lijken te veronderstellen dat gelovigen, zoals christenen, een beetje achterlopen op het liberale denken. Dat zie ik anders, het liberale denken heeft bestaansrecht maar staat niet boven het christelijke denken. Die gelijkwaardigheid van levensovertuiging dreigt een beetje naar de achtergrond te verdwijnen in het huidige politieke klimaat. Dat betreur ik zeer. Het staat ook ver af van onze traditie waarin die ruimte er wel was. In de vorige regering had de VVD de SGP nodig. Tja, toen hield de VVD zich wel even in. Maar nu heeft die partij weer meer aan D66. Reden voor de regeringspartij om religieuze minderheden minder rechten te geven. Ik geloof wel dat christenen zich tegen die secularisering verzetten. Misschien gebeurt dat nog niet altijd op de juiste manier. Het helpt weinig om te roepen dat ‘de boze buitenwereld onze waarden afpakt’. Je moet kunnen en willen uitleggen waarom bepaalde normen voor christenen van betekenis zijn. Het nut van de zondagsrust is daar een voorbeeld van. Je moet de moeite nemen om onjuiste of onvolledige opvattingen over christelijke normen bij te stellen. Eeuwenlang waren die vanzelfsprekend, nu moet alles weer opnieuw uitgelegd worden. Dat is misschien even wennen, maar ik geloof dat het kan. Tegelijkertijd moet de ander daar oren voor willen hebben. Als dat zo is, kun je een pluriforme samenleving handhaven.”

Misschien is er wel te veel verdeeldheid onder christenen over normen. En misschien lukt het daarom niet om een vuist tegen ‘liberale’ maatregelen te slaan. Hoe denkt u hierover?

“Dat is deels waar. Maar die verdeeldheid hoeft geen vrijbrief te zijn voor partijen om minderheden hun rechten te ontnemen. Ook al ben je het niet met elkaar eens, dan nog heb je het recht om – ook buiten de voordeur! – je geloof uit te oefenen. De scheiding tussen kerk en staat wordt nu verkeerd begrepen.”

Waar ligt voor u de grens tussen wat wel en niet kan wat het uitdragen van geloof betreft?

“Daar kun je heel ver in gaan. Zolang een gewoonte de openbare orde niet verstoort vind ik het prima. Er zijn natuurlijk fatsoensnormen. De overheid moet neutraal blijven en ambtenaren of openbare ruimten hoeven geen religieuze symbolen te dragen. Simpelweg omdat de overheid iedereen moet vertegenwoordigen. De overheid vertegenwoordigt weliswaar een religieus diverse samenleving, maar dat is geen reden om het ophangen van een crucifix in een openbare school te legitimeren of het toe te staan dat een rechter een kruisje draagt.”

De EO gaat binnenkort samenwerken met twee andere christelijke omroepen, IKON en Zendtijd voor Kerken (ZvK). Wat vindt u daarvan?

“De EO omarmt een christelijke pluriforme identiteit, dus de omroepen zijn van harte welkom. Het zou jammer zijn als IKON en ZvK zouden verdwijnen. Alle omroepen samen maken de breedte van christelijk Nederland juist zichtbaar. Vergeet niet dat de samenleving voortbouwt op christelijk erfgoed. Van het boeddhisme kan je dat niet zeggen in de westerse samenleving. Onze westerse samenleving heeft een christelijke basis, een christelijke geschiedenis, daar mogen we wel eens wat meer bij stilstaan.”