Na de Kunsthal was ‘Religie Nu’ nog te zien in Amsterdam (VU). Kunnen we ‘Religie Nu’ binnenkort ook elders bewonderen?
“‘Religie Nu’ heeft veel aandacht gekregen van de schrijvende pers en radio. Hoogtepunt voor mij was een 5 pagina’s groot artikel in het V-katern van de Volkskrant van 10 januari 2012. In Nederland is er nog behoorlijk veel interesse en aandacht. Op 16 juni opent in het Museum voor Religieuze Kunst Uden de tentoonstelling ‘De Boom in natuur, cultuur en religie’ met twee groot formaat fotowerken uit ‘Religie Nu’. De Universiteit van Tilburg wil de complete ‘Religie Nu’-tentoonstelling plaatsen van september t/m november aanstaande. Het Soeterbeeck programma van de Radboud Universiteit heeft me laten weten dat ‘Religie Nu’ mogelijk een rol zou kunnen gaan spelen in een programma rond nieuwe religieuze bewegingen, dat in december daar gaat plaatsvinden. Tot slot heeft de Domkerk in Utrecht interesse getoond om alle klein formaat werken tentoon te stellen in het komende seizoen.”
In zekere zin zou je alle foto’s kunnen zien als opnames van heilige momenten. Mee eens?
“De geportretteerde religieuze voorgangers in de ‘Religie Nu’-foto’s zijn bezig met het uitvoeren van een ritueel. Je zou het een geregisseerde zoektocht kunnen noemen naar evenwicht tussen een klassiek portret met de religieuze voorganger als centrale figuur en het documentair registreren van een religieus ritueel. Het betreft dus geen documentaire reportageserie, maar een serie tableaux vivants van voorgangers in hun gewijde ruimten. In deze liturgische portretten tonen de voorgangers een belangrijke handeling uit een centrale rite van hun religie. Er was daarbij steeds sprake van samenwerking tussen mij en de voorgangers; zij concentreerden zich op de intentie van het gekozen ritueel, ik bepaalde belichting, compositie en moment. Onder meer om het licht en de compositie te testen neem ik eerst Polaroid foto’s. Tijdens het bespreken van de Polaroids liet ik de voorgangers er op toezien dat alles wat op de foto te zien was in overeenstemming was met het ritueel. In 19 van de totaal 71 foto’s vond het geportretteerde ritueel echt plaats, in de overgrote meerderheid werd het ritueel in scène gezet. De voorgangers ‘acteerden’ voor de fotocamera dus een moment uit het voorgangerschap. Ondanks dat we erop toezagen dat alles zo authentiek mogelijk werd weergegeven, zou het waarschijnlijk blasfemisch zijn om dan van heilige momenten te spreken.”
Welke foto is u het meest dierbaar?
“Dat is de laatste foto die ik gemaakt heb bij de uitvaart van mijn moeder. Mijn moeder overleed op 16 september 2011, twee maanden voor de opening van de eerste ‘Religie Nu’-tentoonstelling en presentatie van de publicatie. Ik heb letterlijk hemel en aarde bewogen om de foto te kunnen maken en nog mee te nemen in tentoonstelling en boek, dwars door het grote verdriet heen heb ik doorgezet om moeder een plek te geven in het project. Zij leefde al die zeven jaren die ‘Religie Nu’ me gekost heeft met me mee. Het was me tot dan toe nooit gelukt om een begrafenisritueel te fotograferen. Wat was er mooier dan ‘Religie Nu’ aan moeder op te dragen en het boek te openen met de foto van haar uitvaart? De hele gemeenschap werkte mee. Het gemengde koor waar moeder bijna 30 jaar in gezongen heeft, kwam een uur eerder naar de kerk voor de foto, de misdienaars werden een uur eerder uit school gehaald, de pastoor was bereid mee te werken, de begrafenis ondernemer bracht de kist een uur eerder. Zodoende kon ik de Absoute fotograferen voordat de werkelijke uitvaartdienst begon, want dat had ik mijn broers beloofd: ik zou de uitvaartdienst niet verstoren met mijn camera en belichtingsapparatuur. Meer kon ik niet doen om eer aan moeder te bewijzen.”
Stel dat u nieuwe foto’s zou mogen maken, maar nu van heilige plaatsen in Nederland. Een ‘opdrachtje’ van een vermogende opdrachtgever. Zou u dat doen?
“Ik zou dat graag doen. Een van de plekken die me direct te binnen schiet is de duinvallei in Katwijk waar de internationale soefibeweging haar tempel heeft gebouwd. Het gebouw is opgetrokken vlak naast de duinpan waar in 1922 de soefi mysticus Inayat Khan een bijzondere geestelijke ervaring had. Hij noemde die plek ‘Murad Hassil’, wat ‘gezegende plaats’ betekent. Meer plekken noem ik nu niet, laat eerst die vermogende opdrachtgever maar komen met de opdracht!”
Waar bent u momenteel mee bezig en wat kunnen we de komende jaren van u verwachten?
“Ik heb het plan opgevat om in de komende twee jaar ‘Religie Nu’ uit te breiden met ongeveer 25 portretten verdeeld over België, Frankrijk, Engeland en Duitsland. Het gaat dan om voor die landen typische religieuze stromingen die ik in Nederland niet heb kunnen portretteren. Vervolgens wil ik in die vier landen goede locaties bereid vinden om ‘Religie Nu’ in uitgebreide vorm tentoon te stellen. Ook zal ik proberen een uitgever bereid te vinden een nieuwe Europese uitgave te publiceren.
Eind mei ben ik op bezoek geweest bij professor Lieven Boeve van de Katholieke Universiteit Leuven. Ik heb daar de bibliotheek bekeken en het Katholiek Documentatie Centrum (KADOC). We denken erover om ‘Religie Nu’ te presenteren verdeeld over deze twee locaties. Professor Lieven Boeve heeft een aantal mensen binnen de KU Leuven aangewezen om mij te helpen bij het selecteren en in contact brengen met 6 à 7 typisch Belgische voorgangers van stromingen die ik niet in Nederland heb geportretteerd.
Ik heb professor Wim Jansse van de VU gevraagd mij in contact te brengen met de theologische faculteit van de Durham University met hetzelfde doel. In Duitsland ben ik in contact met Kim de Wildt, assistent van de Vlaamse hoogleraar Bert Roebben die nu verbonden is aan de Technische Universität Dortmund. In Frankrijk heb ik nog geen goed contact kunnen vinden.”
Hieronder een eerder gemaakt videoverslag van de opening van ‘Religie Nu’ in de Kunsthal in Rotterdam.
