Voorafgaand aan het concert kiezen zij vanuit welk perspectief zij dit concert willen beleven: islamitisch, christelijk of seculier? Na het concert gaan ze met elkaar in gesprek: wat is de verbindende kracht van de stem?
O.a. zal dit worden gedaan met Mehmet Yamali, verbonden aan de Fatih moskee in Amsterdam. Yamali ligt speciaal voor Nieuw Wij reeds een tipje van de sluier van wat hij in Pakhuis de Zwijger gaat vertellen. De Fatih Moskee is een moskee op de Rozengracht, gevestigd in een voormalige katholieke kerk. De moskee zoekt continu de verbinding met de stad. Zo deed men mee met de Open Atelier route en heeft men nu al voor de vierde keer op een rij een programma gehad tijdens de Museumnacht. Iedereen is dan welkom in de moskee. Je zou Mehmet ook kunnen kennen van een briefwisseling die hij had met de gereformeerd Andrea. Deze werd afgelopen zomer gepubliceerd in De Groene Amsterdammer. Waarom is de verbinding tussen mensen – ongeacht hun levensovertuiging – zo belangrijk voor hem is en wat is de rol van stem en muziek in de islam?
Laten we eens beginnen bij die verbinding. Waarom is die zo belangrijk volgens jou?
“Er lopen dingen niet goed in de samenleving, maar bijna niemand benoemt dat op een eerlijke manier. Er wordt slechts één kant belicht, terwijl het probleem twee kanten heeft. Neem bijvoorbeeld de criminaliteitscijfers onder allochtone jongeren. Die liggen hoger dan bij niet-allochtone jongeren. Enerzijds kloppen die cijfers misschien wel, maar aan de andere kant is er islamofobie en discriminatie. Je naam en je uiterlijk moeten kloppen, anders val je er buiten.
Voor beide kanten geldt dat het eigenlijk altijd te maken heeft met een zoektocht naar veiligheid. De ene zoekt een gevoel van fysieke veiligheid, je veilig voelen op straat. De andere zoekt een gevoel van veiligheid in termen van acceptatie. Dat je weet: ik voel me thuis in deze samenleving en hoef me geen zorgen te maken over stage, werk, de toekomst. Deze problemen hoeven we helemaal niet te hebben. We moeten met elkaar een nieuwe manier van samenleven creëren waarin we ons allemaal thuisvoelen.
We moeten met elkaar een nieuwe manier van samenleven creëren waarin we ons allemaal thuisvoelen.
Er wordt gezegd dat Nederland een joods-christelijke traditie heeft, en dat klopt. Maar de samenleving is nu veel diverser. Het is nu een joods-christelijke-islamitische-boeddhistische-hindoestaanse-seculiere-en andere levensbeschouwingen hebbende traditie. In deze diverse samenleving moeten we op zoek naar gedeelde kernwaarden als nieuwe basis. Daarvoor moeten we onze levensbeschouwingen herontdekken, welke gedeelde kernwaarden vinden we daarin? Dat betekent soms dat je flexibel moet zijn, bijvoorbeeld met vrije dagen. Waarom zou een atheïst vrij willen op Hemelvaart? Geef mensen de mogelijkheid zelf hun vrije dagen in te delen, zodat een moslim vrij kan nemen tijdens de Ramadan in plaats van met Kerst.”
Hoe zoek je die verbinding?
“Door te onderzoeken of ik bepaalde vooroordelen en tradities kan openbreken om zo meer ruimte te creëren. Zo werd ik een tijd geleden benaderd door een jonge, gereformeerde studente uit Drenthe. Ze wilde graag een andersgelovige interviewen. Ik ben hier op ingegaan en dit resulteerde in een briefwisseling van meer dan 80 A4tjes, die drie maanden duurde. Het was interessant om te merken dat we ondanks onze verschillen dezelfde noemer delen: we zijn mens. Vanuit dat mens-zijn moeten we die nieuwe gemeenschappelijke weg vinden.”
Wat is de verbindende kracht van de stem?
“Je stem is heel persoonlijk. We gebruiken de stem om een taal te spreken, om ons verstaanbaar te maken. Maar ook zonder dat je dezelfde taal spreekt, kun je een gevoel overbrengen. Ik luister zelf bijvoorbeeld graag naar anderstalige muziek, terwijl ik die taal niet of gedeeltelijk spreek. Ik begrijp de betekenis van de woorden niet, maar toch raakt deze muziek mij.
De letterlijke betekenis van de woorden is dus niet nodig om geraakt te worden. Het gaat veel verder dan dat. Met stem en klank kun je een gevoel overbrengen dat iedereen voelt. Datzelfde geldt voor het reciteren van de Koran of voor Gospel-muziek. Dat triggert ook een bepaald gevoel. Het losmaken van dat gevoel is wat mij betreft de verbindende kracht van de stem.”
In sommige kerken wordt uitbundig gezongen en muziek gemaakt, in de moskee niet. Hoe zit dat precies?
“In de islam is muziek een manier van het uitdragen van je religieuze gevoel. Dat kan bijvoorbeeld door de Koran te reciteren met een bepaalde melodie, met de oproep tot gebed of met liederen die dienen als een soort mantra waardoor je het religieuze gevoel aanwakkert. Dat kent een rijke traditie in de islam. Sommige muziekinstrumenten zijn omstreden. Dat komt vanuit de Hadith, de overleveringen van de profeet.
Als je de ziel van een liedje kunt aanvoelen vanuit je eigen ziel, dan ontstaat er een connectie.
Daar komt echter een grote ‘maar’ bij. We moeten kijken waarom die muziek afgeraden wordt. Destijds diende dit soort muziek als genotsmuziek waarbij er werd gedronken. Vrouwen, vooral concubines of slaven, moesten voor mannen dansen. Het werd ook vaak gebruikt om vooral moslims te vernederen. Het ging niet om de connectie met God of om dat speciale gevoel dat muziek kan losmaken. Als je de discussie rond muziek in de islam wilt begrijpen, moet je het dus in die historische context plaatsen.”
Op 20 november sta je in Pakhuis de Zwijger tijdens de tweede editie van Urban Religion. Bezoekers kunnen ervoor kiezen om vanuit islamitisch perspectief het concert te beleven en krijgen dan een inleiding van jou. Ze kunnen ook kiezen voor een christelijke of seculiere inleiding. Na het concert gaan ze met elkaar in gesprek om ervaringen te delen. Wat hoop je dat er gaat gebeuren deze avond?
“Ik hoop dat mensen na het programma minder bang zijn voor het onbekende. Iets onherkenbaars voor de een, kan iets heel herkenbaars en belangrijks voor de ander zijn. Ik hoop dat we tijdens deze avond op gevoelsniveau kunnen begrijpen waar het voor de ander over gaat.
Hetzelfde geldt voor muziek. Laten we ons openstellen voor elkaars muziek zodat we kunnen begrijpen waarom die muziek is gemaakt. Wat was er zo bijzonder dat de maker er tijd en moeite in heeft gestoken? Dat begrip kan ons dichter bij elkaar brengen. Want als je de ziel van een liedje kunt aanvoelen vanuit je eigen ziel, dan ontstaat er een connectie. Dus luister niet alleen met je oren, maar ook met, je hart en je ziel. Ik hoop dat dat ons op 20 november dichter bij elkaar brengt.”
Pakhuis de Zwijger en Genetic Choir presenteren (Non)Corpus:God
Datum: woensdag 20 november 2019
Tijd: 20.00 – 22.00 uur
Pakhuis de Zwijger, Amsterdam
Gratis toegang, Reserveer wel je plekje via de website
Mooi initiatief! Hard nodig ook.
Nog even over de misschien kloppende criminaliteitscijfers van nieuwe Nederlanders. Die kloppen niet. Ze geven een verkeerde indruk. Als je de milieus waaruit die kleine criminelen vergelijkt met de milieus waaruit de autochtone criminelen komen, zijn de cijfers bijna gelijk.