Marieke Boerefijn is een bevlogen jonge vrouw. Ik ontmoet haar op een zonnige dag in ‘s-Hertogenbosch. We gaan een paar locaties bezoeken die onderdeel zijn van het project Zin in Brabant. De tour begint in het nabijgelegen Veghel, waar mijn gids haar jeugd heeft doorgebracht.
Wie is Marieke Boerefijn?
“Journalist, echtgenote en moeder van twee heerlijk eigenwijze kindjes. Ik ben geboren in Veenendaal, in een voor die regio vrij los gereformeerd gezin (PKN). Later zijn we voor het werk van mijn vader naar Veghel verhuisd. Zolang ik me kan herinneren ben ik door religie gefascineerd geweest. En niet alleen door de traditionele geloven. Als klein meisje bad ik tijdens het 50-jarig huwelijksfeest van mijn protestante grootouders het Wees Gegroet. Verbazing alom in de familie. In de zesde klas van de basisschool maakte het overlijden en afscheid van een Hindoestaans klasgenootje diepe indruk. De mij onbekende rituelen, maar meer nog de houding van de achterblijvers raakten me: naast verdriet was er ook plaats voor vreugde. Het leven én de dood werden gevierd. Zo bijzonder vond ik dat.
Ik heb eerst Journalistiek gestudeerd (1996-2001) en daarna vijf jaar bij BN DeStem gewerkt, de regionale krant in West-Brabant. Vervolgens overgestapt naar Omroep Brabant. In 2003 deeltijd Theologie gaan volgen. Dat vond ik al snel te smal en dus ben ik overgestapt naar Religiewetenschappen. Cum laude afgestudeerd op de dialoog tussen moslims en christenen zoals die gevoerd werd door bisschop Muskens van Breda. Ik werk inmiddels 12,5 jaar bij Omroep Brabant, een omgeving waar ik me goed voel en ik de mogelijkheid krijg me te ontwikkelen. Nieuws breng ik bij voorkeur live. Ik houd van onderzoek, want ik wil de verhalen achter de verhalen naar de voorgrond halen. Religie en spiritualiteit zijn inmiddels een passie. Voor Omroep Brabant heb ik het programma Nondeju! gemaakt. Een provocerende titel voor tien afleveringen televisie, waarin de Brabantse wereld van religie en spiritualiteit verkend werd. En nu dus Zin in Brabant.”
Waar komt die passie voor religie vandaan?
“Behalve door mijn opvoeding, nog meer door mijn interesse in het leven. Religie betekent ‘verzamelen, verbinden’. Mensen bijeen brengen. Elk mens is een spiritueel wezen, of je nou gelovig bent of niet. Religie gaat voor mij over de verbinding van jezelf met de kosmos, de eeuwigheid, met God. Maar ook met de aarde waarop je leeft en met mensen: je houding ten opzichte van de ander. Het is ongelooflijk boeiend hoe iedereen daar op een andere manier invulling aan geeft. Iedere religie is voor mij even waar of onwaar. Iedere vorm van spiritualiteit is interessant. Het lijkt soms vreselijk veel op elkaar, terwijl de meeste mensen juist de nadruk op de verschillen leggen. Als er een God is, dan is het één en dezelfde voor iedereen. Ongeacht hoe je die noemt of aanbidt.”
Waarom Zin in Brabant?
“Als mensen aan Brabant denken, dan verschijnt bijna automatisch het Rooms-Katholicisme op ieders netvlies, terwijl Brabant tegenwoordig zoveel meer is. We constateren leegloop bij de traditionele kerken, maar zien over het hoofd waar en hoe mensen nieuwe invulling aan geloof geven. Steeds meer mensen doen dat op een eigen manier. Snuffelen bij elkaar, vinden elders wat bij hen past. Dat wordt dan wat denigrerend relishoppen genoemd. Maar waarom zou je niet elders zoeken wat op de oude plek niet langer volstaat? Deze beweging is ook logisch door de globalisering. Mensen van over de hele wereld komen met elkaar in contact. Om de veelheid aan traditionele en nieuwe bewegingen in onze mooie provincie op de kaart te zetten, zijn Paul Spapens en ik dit project gestart. Brabant is van oudsher katholiek, maar waar geloven Brabanders anno nu in? Om dat te onderzoeken hebben we de stichting Zin in Brabant opgericht. We kwamen heksen, weefsters, mormonen, vrijmetselaars, moslims, sjamanen, joden en boeddhisten op het spoor. Hoe meer we ermee bezig zijn, hoe enthousiaster we worden. Ik houd ervan om mensen te vertellen wat ze nog niet weten. Dat geldt voor nieuws en voor Zin in Brabant. Behalve lokaliseren en beschrijven, willen we er zoveel meer mee. We houden allebei van Brabant, van geschiedenis en religie en willen op onze manier een steentje bijdragen aan de aantrekkelijke diversiteit van onze provincie. Voor mijzelf is het project een uitdaging om mensen hun verhaal te laten vertellen en dat op een integere, verhelderende manier weer te geven. Zonder te oordelen.”
Wat gelooft Marieke?
“Ik noem mezelf agnost. Ik geloof in het mysterie van het leven, maar ik weet niet of er een God is. Elk mens heeft ervaringen die tot nadenken stemmen. Ondanks alle lelijkheid in de wereld, geloof ik in de mens die zich doorontwikkelt richting het goede. Momenteel domineert de islam de media. Jammer genoeg overheersen geweld en verschrikking in de berichten. Het is en blijft mensenwerk. Dat heeft niets met geloof en nog minder met God te maken. Als je de boeken erop naslaat putten religies uit dezelfde bron: Liefde. Dat is mij genoeg. Religie is er. Oude en nieuwe rituelen geven mensen handvatten om met het leven om te gaan. Of het nou gaat om het branden van een kaarsje, mediteren, samen naar een klooster gaan of paranormale beurzen bezoeken. Ook ik heb mijn eigen rituelen en stille momenten. Ik mediteer en ben geïnteresseerd in vrouwenspiritualiteit.
Ik noem mezelf agnost, omdat ik het gewoon niet weet en besef dat ik het ook niet kan weten. Ik kan me niet meer conformeren aan één vastomlijnde religie, dat wil ik ook niet langer. Ik kan echt overal de schoonheid en de troost in vinden. Waarom kiezen voor één club? Zet de deur open en ga bij elkaar op visite. Leer van elkaar. Ik geloof dat mensen bezield zijn. En dat die zielen steeds terugkeren op aarde om te leren en verder te komen. Reïncarnatie is voor mij een mooie gedachte. Alles kent een kringloop. Dat zie je in de natuur terug. Sterven is voor mij hetzelfde als opnieuw geboren worden. Ik vind het ook prachtig om met de seizoenen mee te leven en die natuurlijke kringloop te volgen.”
Eerst een website, binnenkort een boek?
“Het boek Zin in Brabant verschijnt in het najaar bij Berne Media. Er bestaat nog geen multireligieus boek over onze provincie. We vinden dat het boek en de geplande activiteiten er moeten komen. Het gaat ons om de persoonlijke beleving van mensen. In mijn journalistieke werk bepaal ík hoe ik het verhaal breng. Bij het project gaat het om een heel andere dynamiek: de persoonlijke verhalen zijn leidend en dwingend. Ik moet me conformeren en er moet recht gedaan worden aan de geportretteerde, diens verhaal én de vormgeving. Ik heb zoveel geleerd, mooie mensen ontmoet en bijzondere plaatsen ontdekt: de orde van weefsters ‘Het Elfde Licht’ bijvoorbeeld, Zen-centra, Tibetaanse boeddhisten en een scala aan natuurreligies.
Gaandeweg ontdekte ik ook hoe intiem religie is. Zowel voor de geïnterviewde als voor mijzelf. Niet iedereen wil met zoiets eigens en kwetsbaar op de voorgrond treden. Er zijn stromingen, waarin dat zelfs not done is. Wanneer mensen mij het vertrouwen schenken dat ik hun verhaal integer overbreng, dat vind ik geweldig! We zijn hartstikke blij met Rianne Vrijdag, die prachtige foto’s bij de verhalen maakt. De vormgeving is in handen van Henk Bosch. Behalve portretten van mensen brengen we ook religieuze en spirituele locaties in kaart. Er zijn in Brabant tempels, krachtplaatsen, moskeeën en meer. We willen wandel- en fietstochten langs deze bijzondere locaties. We hebben nog zoveel plannen.”
We startten onze spirituele tour du jour bij het ‘Veghels religieus drielandenpunt’: de katholieke Lambertuskerk, waar Marieke het labyrint liep, wij over energetische ley-lijnen spraken en een kaarsje brandden bij de Moeder Gods. We stonden voor de oude synagoge (nu een restaurant) en bezochten de Turkse moskee, gehuisvest in een voormalige Mariakapel. We sloten de dag af met een bezoek aan het Tibetaans boeddhistisch centrum Karma Eusel Ling in Vorstenbosch. Een mooie dag met interessante mensen en locaties en een openhartige en bevlogen gids.
‘Marieke is met haar projecten steeds op zoek naar God. Wanneer vindt God Marieke?’ Een vraag die een goede vriend haar stelde. Ze vermoedt dat ze al gevonden is, maar weet dat niet zeker. Marieke blijft verhalen vertellen en zich verwonderen over Brabant en over Brabanders. Over het leven. Over zichzelf. Het is stilaan een missie geworden om vooral ook niet-gelovigen en gelovigen onbevangen naar elkaar te laten luisteren. ‘In kringen van atheïsten verdedig ik het geloof en in kringen van gelovigen het atheïsme.’ Atheïsten zijn te vaak anti bij voorbaat, zoals Marieke dat verwoordt. Dan luister je niet echt naar een ander. Gelovigen zijn soms net iets té missionair, wat de atheïst weer afschrikt. De volgende uitspraak dook regelmatig op tijdens ons gesprek: ‘Ik zou willen roepen: luister toch eens naar elkaar!’
Ik krijg wel zin in Brabant!
Voor de website van Zin in Brabant: klik hier.
Dat ‘iedere religie waar of onwaar is’, dat weet ik niet. dat durf ik niet te beweren. Maar wel een interssante stelling, als deze tenminste al stelling bedoeld is. Wel is het zo, dat religie en geloof ( er bestata namelijk een verschil tussen beiden) subjectieve begrippen zijn, en dus, in wetenschappelijke zin (gelukkig) niet te bewijzen zijn. Bovendien blijft geloven een mysterie, althans zo ervaar ik dat wel. Gelukkig heeft God mij het geloof gegeven, en daar ben ik Hem heel erg dankbaar voor.
“Iedere religie is voor mij even waar of onwaar”
Dat is het standpunt van het relativisme.
Als alle mensen gelijk zijn, dan zouden ook alle culturen gelijk zijn en dus ook alle religies die het hart van die culturen vormen.
Religies zouden verschillende wegen naar God zijn, die binnen culturen vorm hebben gekregen. Een aannemelijke gedachte, maar als je er dieper over nadenkt ook naïef en zelfs een beetje lui.
Een overtuigde jood, een overtuigd christen of een overtuigde moslim geloven dat ze de ware religie volgen (en dat de anderen niet in dat ware geloof staan), worden door het relativisme gecorrigeerd.
De waarheidsclaim (het Enige Ware Geloof) wordt door het relativisme afgewezen. Wie alert is, weet dat juist het relativisme de waarheid claimt: “Iedere religie is even waar of onwaar”
Daarmee verdwijnt ook het onderscheidt tussen God en afgod en worden de woorden “waarheid” en “mening” inwisselbaar.
Gelovig of atheïst, waar of onwaar, dat is al tientallen eeuwen lang de strijd geweest. Om maar te zwijgen van de strijd tussen gelovigen onderling. En, ook heden ten dage weer, tussen terroristisch ingestelde religieuze fanaten en eenieder die toevallig hun pad kruist… Niemand bleek in staat de pro’s en cons van godsverering op aanvaardbare wijze te beargumenteren. Tot de schrijver Wladimir Arn in 2015 de metafoor Xzemenisme lanceerde. Hij vergeleek honderden religieuze rariteiten met deze verzonnen godsdienst, en heel veel werd daarmee plotseling relativeerbaar. Want dat is volgens mij waar het in dit issue om gaat: relativeren. Grote kans dat de eerste geestelijk leiders het zo bedoeld hebben.